Γράφει ο Ευάγγελος Πνευματικός

Μετά τις πρόσφατες εκλογές η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ (Καμένος – Βίτσας) έδωσε τις προτεραιότητες κατά την άφιξή της στο Πεντάγωνο. Αυτές είναι η αναδιοργάνωση και η αμυντική βιομηχανία. Τα ίδια όμως είχαν ειπωθεί και τον Ιανουάριο και δεν έγινε κάτι σημαντικό. Τότε μάλιστα η «εγγύηση» ήταν ο Ν. Τόσκας κυρίως στο θέμα της αναδιοργάνωσης του ΣΞ, λόγω προέλευσης και ενασχόλησής του με το θέμα. Οι δημοσιευμένες προτάσεις του (Στρατηγική 2008) αποτελούν για πολλούς και το τωρινό way ahead της αναδιοργάνωσης.
Στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου, στο άρθρο γίνεται προσπάθεια ανάλυσης των βασικών παραγόντων που επηρεάζουν την αναδιοργάνωση, σε επίπεδο αρχών.

ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η Ελλάδα έχει υπογράψει τρία μνημόνια, βρίσκεται υπό επιτήρηση, χρωστάει 320 δισ. και κλονίζεται συνεχώς η εθνική της κυριαρχία στα διεθνή φόρα. Ο λαός είναι δυσαρεστημένος με βασική ανάγκη τον βιοπορισμό. Κυρίαρχη έκφραση είναι το «δεν πάει άλλο». Η απαίτηση για αλλαγές στο οργανωτικό και επιχειρησιακό επίπεδο των κρατικών δομών είναι δράση πρώτης προτεραιότητας, για το μέλλον της Ελλάδος. To ζητούμενο είναι ένας σύγχρονος, ευέλικτος και αποτελεσματικός στρατός, με περιορισμό του λειτουργικού κόστους. Η αναδιοργάνωση του 2013 δεν έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα στον ΣΞ. Παραμένει η πληθώρα Στρατηγείων και Μονάδων με χαμηλή επάνδρωση.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ

Πολλοί υποστηρίζουν ότι έχουμε μόνο την εξ ανατολών. Ορισμένοι βλέπουν ασύμμετρη απειλή και από τα βόρεια σύνορα. Πάντως οι Αλβανοί του Ράμα, οι Κοσοβάροι και οι Σκοπιανοί δεν είναι φίλοι μας. Μεγάλη συζήτηση προκαλεί επίσης και η απειλή από το μεταναστευτικό. Το σίγουρο όμως είναι ότι η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε high tech στρατιωτική απειλή (δορυφόροι, ιπτάμενες και επίγειες πλατφόρμες συλλογής πληροφοριών, κυβερνοπόλεμος, έρευνα και εγχώρια ανάπτυξη οπλικών συστημάτων). Το ξεκαθάρισμα της απειλής θα καθορίσει και τη διάταξη των Ελληνικών δυνάμεων. Η βασική απειλή (Τουρκία) έχει στρατιωτική εμπλοκή στα ΝΑ σύνορά της (Συρία – ΙΡΑΚ) και αναθεώρησε πρόσφατα την στάση της στο Κουρδικό. Κάποιοι θεωρούν την εμπλοκή μειονέκτημα (απασχόληση δυνάμεων) και κάποιοι πλεονέκτημα (διατήρηση αξιόμαχου –ετοιμοπόλεμου).

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΟΓΜΑ – ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Η αντιμετώπιση της στρατιωτικής απειλής από τις ΕΔ, όπως περιγράφεται στα θεσμικά κείμενα (ΠΕΑ, ΕΣΣ), ακολουθεί τρία βήματα. Αποτροπή, άμυνα και εφεδρεία/αντεπιθέσεις . Οι Ελληνικές κυβερνήσεις από το 1974 μέχρι σήμερα είναι σταθερά προσηλωμένες στην αποτροπή της σύγκρουσης . Η τελευταία Ε/Τ κρίση στα Ίμια το 1996 απέδειξε ξεκάθαρα τις επιδιώξεις των κυβερνήσεων. Η σύγκρουση (πόλεμος) δεν είναι επιθυμητή κατάσταση. Ο Ναύαρχος Λυμπέρης αφού απέτυχε στην αποτροπή ζήτησε πυρά, τα οποία δεν πήρε και η εξέλιξη είναι γνωστή. Στο βιβλίο του Εθνική Στρατηγική και Χειρισμός Κρίσεων καταγράφει τη σπουδαιότητα της πληροφορίας (που είναι και τι κάνει ο εχθρός). Χωρίς την πληροφορία (στρατηγικού, επιχειρησιακού και τακτικού επιπέδου) εξασθενίζει η αποτροπή και η στρατιωτική ισχύς . Εκτιμάται ότι οι Ελληνικές κυβερνήσεις δύσκολα θα δώσουν πυρά στις ΕΔ. Άρα το κέντρο βάρους περιγράφεται με δύο λέξεις (πληροφορίες – αποτροπή). Ο ΥΕΘΑ έχει εκδηλώσει την πρόθεσή του να φτιάξει / ενισχύσει τον τομέα των στρατιωτικών πληροφοριών. Ως πολιτικός θα ακολουθήσει την σκέψη των κυβερνήσεων που περιγράψαμε παραπάνω. Η ευημερία του λαού και της Ελλάδος δεν έρχεται με πυρά και πολέμους. Οπότε επενδύει στις πληροφορίες και την αποτροπή. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρώην Α/ΓΕΕΘΑ. Στρατιωτική διπλωματία, παρουσία στα διεθνή δρώμενα, επιστημονική μόρφωση των στελεχών και πληροφοριακές επιχειρήσεις. Αναμένεται η αντίληψη του νέου Α/ΓΕΕΘΑ (προερχόμενου από τις ειδικές δυνάμεις ).

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Πολλοί αγνοούν την Ελληνική κοινωνία , μέρος της οποίας είναι και οι ίδιοι οι στρατιωτικοί. Γίνεται εκτενής συζήτηση για τα 20 κέντρα νεοσυλλέκτων από τα 400 στρατόπεδα που έχει η ηπειρωτική Ελλάδα. Δηλ. δεν ασχολούνται με τα ανενεργά – ημιενεργά 380, αλλά με τα 20 λειτουργικά. Τα κέντρα νεοσυλλέκτων επιτελούν πολλαπλές αποστολές, πλην της βασικής που είναι η εκπαίδευση. Ενισχύουν τις τοπικές κοινωνίες, επιτελούν κοινωνικό έργο, αποτελούν σύνδεσμο λαού – στρατού, διατηρούν τις παραδόσεις και βοηθούν στην ομαλή κατάταξη του νεοσύλλεκτου. Η απόδοση στην κοινωνία των άχρηστων στρατοπέδων θα πρέπει να υλοποιηθεί με γρήγορους ρυθμούς και κανόνες (όχι αρπαχτές από δημάρχους κ.λ.π) . Η περιφέρεια χρειάζεται βοήθεια. Όμως ο στρατιωτικός θα πρέπει να έχει δυνατότητα να υπηρετεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η άποψη, όλοι στον Έβρο και στα νησιά είναι ακραία. Τα στελέχη έχουν συγγενείς, οικογένειες, ανάγκες ξεκούρασης , υγείας , μόρφωσης και η θεωρία «όλοι στο μέτωπο» θυμίζει προπολεμικές περιόδους. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί η κατάλληλη/ δίκαια κατανομή δυνάμεων που θα ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις (επιχειρησιακές – κοινωνικές – προσωπικές). Ο ΕΠΟΠ και ο/η Λοχαγός δεν μπορούν να αντέξουν 10 χρόνια στο Κουφόβουνο ή στη Λήμνο. Η κοινωνία και ο λαός αγαπούν τις ΕΔ και οι ΕΔ δεν είναι σωστό να δείχνουν αχαριστία κυρίως σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Προκειμένου να μην προχωρήσουν οι σοβαρές δομικές οργανωτικές αλλαγές, κάποιοι επινόησαν την εύκολη λύση (διαλύουμε 20 κέντρα) και τελειώσαμε. Φυσικά ουδέποτε είδαν το φως της δημοσιότητας το ετήσιο λειτουργικό κόστος μίας επιχειρησιακής Μονάδας και ενός κέντρου. Κερδίζονται πολλά από εκεί που ξοδεύονται πολλά.

Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ

Παραπάνω αναφέραμε για τις επιδιώξεις (δόγμα) της πολιτείας . Αυτές υπηρετούν οι στρατιωτικοί δηλ. την αποφυγή του πολέμου. Το θέμα όμως έχει να κάνει με τον τρόπο υλοποίησης . Δηλ. πως υπηρετείται για παράδειγμα η αποτροπή. Με ποια διάταξη δυνάμεων; Οι αναλύσεις και οι προτάσεις είναι διαφορετικές . Ο Ν. Τόσκας γράφει «χωρίς ενδιάμεσα επίπεδα και περιττές διοικήσεις που αυξάνουν μεν τις θέσεις των στρατηγών αλλά είναι αναποτελεσματικές ή με απλά λόγια λιγότεροι επιτελείς και γραφιάδες και περισσότεροι μαχητές». Σαν ΥΦΕΘΑ όμως δεν μπόρεσε να το υλοποιήσει παρόλο που έφτιαξε δική του ομάδα σχεδίασης της αναδιοργάνωσης (όλοι εκ των τεθωρακισμένων). Όπως οι πολιτικοί κυνηγούν τα «ψηφαλάκια» οι στρατηγοί θέλουν τα «αστεράκια». Έτσι φτιάχνουν «γιαλαντζί» στρατηγεία και δομές του αμερικανικού στρατού (TRADOC αξίας εκ. ευρώ) για να ικανοποιήσουν το DNA τους (11 αντιστράτηγους δεν έχουν οι Αμερικανοί). Ο ΥΕΘΑ έστειλε πέρυσι το μήνυμα κόβοντας θέσεις ανωτάτων, αλλά «το καλό το παλικάρι ξέρει και άλλο μονοπάτι». Επίσης πολλοί στρατιωτικοί δεν κατανοούν τον ρόλο της πληροφορίας. Διαβάζουν για ΠΕΝ – ΠΕΠ και μειδιούν. Παραδέχονται μόνο τα πυρά (κρότος και λάμψη). Αποτροπή λένε είναι τα έτοιμα πυρά και όχι η πληροφορία . Στα Ίμια όμως χάθηκαν τρία στελέχη για την πληροφορία. Οπότε η επιτυχία στον συγκεκριμένο τομέα θα είναι καθοριστικής σημασίας .
Όσον αφορά την επιχειρησιακή αναδιοργάνωση με μεγάλο κέρδος δυνάμεων, μείωση του κόστους λειτουργίας και ταυτόχρονα αύξηση της στρατιωτικής ισχύος , η λύση στον ΣΞ είναι μία: Εξομοίωση των ΤΘΤ με τις Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ. Δηλ. ενοποίηση / συγχώνευση του Μ/Κ ΠΖ με τα ΤΘ. Οι Ισραηλινοί, μετά τον πόλεμο του 2006 στον Λίβανο διέλυσαν όλες τις ΤΘΤ και έβαλαν τα άρματα μαζί με το πεζικό. Στον ΣΞ πρώτος είχε την ιδέα ο Ν. Ντούβας (πρώην Α/ΓΕΣ) και πρότεινε αυτό να γίνει και σε επίπεδο σχολών των αξκών ΠΖ και ΤΘ. Η ίδια πρόταση επαναλαμβάνεται (τα ετερώνυμα έλκονται) το 2008 από τον Ν. Τόσκα. Η πρόταση φαίνεται σωστή αλλά θα συναντήσει αντίσταση από τις γνωστές συντεχνιακές αντιλήψεις. Δεν είναι κακή ιδέα 500 άρματα από την εφεδρεία να περάσουν στο ΠΟΤ. Η αποτροπή (προβολή ισχύος) θα ενισχυθεί με τις κάνες των αρμάτων κολλημένες στη μούρη του αντιπάλου. Αν περιμένουμε να χαθεί έδαφος για να χρησιμοποιήσουμε τα άρματα με αντεπιθέσεις «ζήτω που καήκαμε» και καλύτερα να πνιγούμε μόνοι μας στο ποτάμι.

Η αναδιοργάνωση ως «τεχνική» δεν είναι δύσκολη και το γνωρίζουν οι περισσότεροι. Κλείσιμο των πολλών στρατηγείων, μείωση του προσωπικού σε αυτά που θα παραμείνουν, με ταυτόχρονη αύξηση της επάνδρωσης των Μονάδων. Πολλούς μαχητές θέλουμε και λίγους καλούς στρατηγούς. Ο ΥΕΘΑ έδειξε πυγμή με τους οπλίτες, ώρα να κάνει το ίδιο με τα στελέχη (και τις γυναίκες), ξεκινώντας από το Πεντάγωνο και τα πέριξ αυτού. Οι κυρίες έγιναν αξιωματικοί σε μία νύκτα αλλά λόχο, ίλη και μοίρα δεν είδαν. Το ΠΟΤ δεν είναι η Μεσογείων.

Εν κατακλείδι αυτό που χρειάζεται για να πετύχει η αναδιοργάνωση είναι η βούληση / συνεννόηση όλων των εμπλεκομένων (επί της αρχών) και η περιθωριοποίηση των σκοπιμοτήτων και των στρεβλώσεων. Όλοι να κάνουν τα βήματα πίσω για να προκύψει το μεγάλο βήμα εμπρός. Δεν πάει άλλο με το 30%.