Φίλιππος Β΄ (- 386 _ – 336 π.Χ.)

βασιλιάς της Μακεδονίας

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Γιός του Αμύντα Γ΄ και πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από τους πρωτεργάτες του μακεδονικού ελληνισμού, ανέβηκε στην εξουσία 23 χρόνων ως αντιβασιλιάς-κηδεμόνας του ανήλικου ανεψιού του Αμύντα Δ’, τον οποίο εκθρόνισε σύντομα (359 π. Χ.) με στρατιωτικό πραξικόπημα. Η μεγαλοφυία του, η πρώιμη εμπειρία του και η στρατιωτική τέχνη που του είχε διδάξει ο Επαμεινώνδας στη Θήβα, του έδωσαν τη δυνατότητα να αναδιαρθρώσει γρήγορα το κράτος, να κυριαρχήσει σύντομα στο μακεδονικό χώρο, να επιβληθεί άνετα στους Έλληνες του Νότου και να ενώσει ολόκληρο τον Ελληνισμό κάτω από το σκήπτρο του, για μια πανελλήνια εκστρατεία εναντίον των Περσών.

Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα (359-354 π. Χ.) εξασφάλισε την εσωτερική τάξη και ασφάλεια του κράτους του, απομάκρυνε τους Ιλλυριούς από τις Μακεδονικές περιοχές και εξουδετέρωσε τους Θράκες, Παίονες και Οδρύσες. Παράλληλα έβαλε σ΄εφαρμογή τα επεκτατικά του σχέδια. Αφού κυρίεψε την Αμφίπολη (357 π.Χ.) και την Πύδνα (356 π.Χ.), καταπατώντας έτσι τα συμφέροντα των Αθηναίων στη Χαλκιδική χωρίς αντίδραση από μέρους τους, και αφού προώθησε τα σύνορά του από το Στρυμόνα στο Νέστο, εξασφαλίζοντας τον πακτωλό των χρυσορυχείων του Παγγαίου, αφιερώθηκε, μαζί με τον στρατηγό του Παρμενίωνα, στην αναδιοργάνωση του στρατού του, που τον έκανε εθνικό και μόνιμο με κανονική θητεία. Συγκρότησε βαρύ ιππικό (εταίροι), ελαφρό ιππικό (πρόδρομοι), βαρύ πεζικό (πεζέταιροι), ελαφρό πεζικό (ψιλοί) και μηχανικό (μηχανοποιοί) με σύγχρονα πολιορκητικά μηχανήματα (καταπέλτες, χελώνες κ.α.). Εφεύρε το νέο όπλο που ονομάστηκε σάρισσα (δόρυ μήκους 5,32-7,10 μ.) και επινόησε τη φάλαγγα (μετωπική παράταξη του στρατού).

Με 30.000 τέτοιου στρατού έστρεψε τισ βλέψεις του προς το Νότο. Αφορμή πήρε από τον «Ιερό Πόλεμο» των Φωκεών και των Βοιωτών, στον οποίο ο Φίλιππος πήρε μέρος υπέρ της Θήβας και κατά της Φωκίδας, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων. Αφού νίκησε τους Φωκείς κοντά στο Βόλο (353 π. Χ.) και έγινε κυρίαρχος της Θεσσαλίας, έφτασε ως τις Θερμοπύλες (353 π.Χ.), όπου είχαν παραταχθεί Αθηναίοι, Σπαρτιάτες και Αχαιοί. Δεν θέλησε να δώσει εκεί τη μάχη και γύρισε πίσω στην Πέλλα από όπου άρχισε να εργάζεται για την κατάκτηση της Ολύνθου, κέντρου χαλκιδικής ομοσπονδίας (κοντά στη σημερινή Μυριόφυτο) και συμμάχου των Αθηναίων. Οι τελευταίοι, παρά τις εκκλήσεις που έκανε ο Δημοσθένης με τους τρεις «Ολυνθιακούς» του, δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν έγκαιρα τους Ολύνθιους και η Όλυνθος καταστράφηκε από τον Φίλιππο το 348 π.Χ.

Τον ίδιο χρόνο οι Αθηναίοι έχασαν και την Εύβοια και έτσι αναγκάστηκαν να αρχίσουν διπλωματικές επαφές με το Φίλιππο, οι οποίες κατάληξαν στη λεγόμενη Φιλοκράτειο ειρήνη (346 π.Χ.), που όμως εκείνος δεν τη σεβάστηκε: επενέβη πάλι στον «Ιερό Πόλεμο», εξασφάλισε απόφαση του Αμφικτιονικού Συνεδρίου στους Δελφούς για παραδειγματική τιμωρία των Φωκεών ως ιεροσύλων και μαζί με τους Θηβαίους «κατάσκαψε» όλες τις πόλεις της Φωκίδας. Αλλά και πάλι, ελισσόμενος, δεν προχώρησε νοτιότερα. Γύρισε στη Μακεδονία, τακτοποίησε τα ζητήματά του στην Ήπειρο και την Ελλάδα, επιβλήθηκε στον Ελλήσποντο και προχώρησε προς το Βόσπορο.

Στο μεταξύ η πολιτική διαμάχη στην Αθήνα ανάμεσα στους φιλιππίζοντες (Αισχίνη, Φιλοκράτη, Εύβουλο, Δημάδη, Φωκίωνα), που έβλεπαν τον Φίλιππο ως αρχηγό όλων των Ελλήνων κατά του πατροπαράδοτου εχθρού, των Περσών, και στους συντηρητικούς (Δημοσθένη), που θεωρούσαν χρέος τους εθνικό να μην αφήσουν να υποδουλωθεί η Ελλάδα στο «βάρβαρο» Φίλιππο, έπαιρνε δραματικές διαστάσεις με τους πολύπλοκους πολιτικοδικαστικούς αγώνες του Δημοσθένη, του Αισχίνη και του Ισοκράτη. Ήδη όμως, από το 345 π.Χ. η αντιφιλιππική παράταξη του Δημοσθένη άρχισε να κερδίζει έδαφος στην εκκλησία του Δήμου. Αναδιοργανώθηκε ο Αθηναϊκός στόλος και συγκροτήθηκαν ισχυρές συμμαχίες με άλλες πόλεις. Έτσι όταν ο Φίλιππος ενώ βρισκόταν στο Βόσπορο, πολιόρκησε το Βυζάντιο (340 π.Χ.) κόβοντας τον επισιτισμό των Αθηναίων, αντιμετώπισε τον αθηναϊκό στόλο και αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία και αν γυρίσει στη Μακεδονία.

Ο Νότος τον ενδιέφερε περισσότερο τώρα, που τα βορειοανατολικά σύνορα του κράτους του είχαν φτάσει στον Εύξεινο και τον Ίστρο. Με πρόφαση λοιπόν την αμφικτιονική δίκη της Άμφισσας στους Δελφούς για ιεροσυλία, επενέβη για τρίτη φορά στον «Ιερό Πόλεμο» και κυρίεψε την Ελάτεια (339 π.Χ.). Τώρα πιά ο κίνδυνος για την Αθήνα ήταν άμεσος. Τρομοκρατημένος ο Δημοσθένης πήγε ο ίδιος στη Θήβα και πέτυχε να εξασφαλίσει τη συμμαχία της για την αναχαίτιση του κοινού εχθρού. Αλλά ο Φίλιππος , αφού κυρίεψε τα στενά του Μπράλου και την Άμφισσα (338 π.Χ.), κατατρόπωσε τους δύο μεγάλους στρατούς στην περίφημη μάχη της Χαιρώνειας (Αύγουστος του 338 π.Χ.), στην οποία ο 18χρονος Αλέξανδρος.εξολόθρευσε τον Ιερό λόχο των Θηβαίων.

Ο Φίλιππος έγινε τώρα ηγεμόνας όλων των Ελλήνων που αποτέλεσαν ομοσπονδία («Συμμαχία») με κοινό αντιπροσωπευτικό όργανο το «Συνέδριο των Ελλήνων» που είχε έδρα την Κόρινθο και σκοπό ένα πανελλήνιο πόλεμο κατά των προαιωνίων εχθρών της φυλής.

Αυτό που μισό αιώνα τώρα λαχταρούσε ο Ισοκράτης, έγινε πραγματικότητα, όταν, το 336 π.Χ., ο Παρμενίωνας με 10.000 Μακεδόνες, πέρασε τον Ελλήσποντο και έφτασε στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, περιμένοντας το Φίλιππο με τους άλλους Έλληνες. Αλλά εκείνος δεν πήγε ποτέ. Δολοφονήθηκε (336 π.Χ.) στο θέατρο των αρχαίων Αιγών, από τον Παυσανία, κάποιον ευγενή Μακεδόνα, καθώς γιόρταζε τους γάμους της κόρης του Κλεοπάτρας. Αν ο φόνος έγινε για προσωπική εκδίκηση ή ηθικοί αυτουργοί του εγλήματος ήταν οι Πέρσες ή η χωρισμένη γυναίκα του Φιλίππου Ολυμπιάδα, ή ο γιός του Αλέξανδρος, εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο.

Το φθινόπωρο του 1977 ανακαλύφθηκε στο μεγάλο τύμβο της Βεργίνας ο τάφος και, μέσα σε χρυσή λάρνακα βάρους 11 κιλών, τα οστά του Φιλίππου καθώς και τα οστά της τελευταίας του γυναίκας Κλεοπάτρας. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη, που οφείλεται στον καθηγητή της Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μανόλη Ανδρόνικο, βεβαιώνει ότι οι Αίγες – που μέχρι τότε τοποθετούνταν στην περιοχή της Έδεσσας – βρίσκονταν στη Βεργίνα.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ΤΕΛΟΣ