Το Κυπριακό «καίει» την Τουρκία, η οποία θέλει να αποσυνδέσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις από τις συνομιλίες για τη λύση του.

ΑΓΓ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ / ΤΟ ΒΗΜΑ

Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ πορεία της Τουρκίας – σε συνδυασμό με το Κυπριακό- και η λαθρομετανάστευση θα είναι τα βασικά θέματα που θα απασχολήσουν τον κ. Κ. Καραμανλή και τον κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επισκέπτεται την Αθήνα το προσεχές Σαββατοκύριακο προσκεκλημένος στα εγκαίνια
του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Οπως πληροφορείται «Το Βήμα», η Αγκυρα έχει ήδη ενημερώσει την Αθήνα ότι το Κυπριακό έχει μεγάλη σημασία για αυτήν εν όψει της επαναξιολόγησης της ενταξιακής της πορείας τον προσεχή Δεκέμβριο. Και απαιτεί από την ελληνική κυβέρνηση να ασκήσει την επιρροή της στη Λευκωσία για να αποφευχθούν τυχόν επιπλοκές. Πάγια ελληνική θέση είναι ότι η Τουρκία πρέπει να εφαρμόσει το Πρόσθετο Πρωτόκολλο και να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία. Ωστόσο, καθώς πλησιάζει ο Δεκέμβριος, η Αθήνα και η Λευκωσία θα κληθούν να απαντήσουν στο κρίσιμο ερώτημα αν θα δέχονταν πιθανή αναβολή της τουρκικής επαναξιολόγησης (ίσως για έναν χρόνο) ώστε να μην κλείσει η προοπτική της τουρκικής ένταξης και καταρρεύσουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό.

Η συνάντηση Καραμανλή – Ερντογάν θα είναι η πρώτη μιας σειράς διμερών συναντήσεων μεταξύ ελλήνων και τούρκων κυβερνητικών στελεχών εντός του καλοκαιριού. Στα τέλη του μηνός, το διήμερο 27-28 Ιουνίου, θα βρεθεί στην Κέρκυρα ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου στην πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα και θα συναντηθεί με την κυρία Ντόρα Μπακογιάννη στο περιθώριο της άτυπης Υπουργικής Συνόδου του ΟΑΣΕ. Ο κ. Νταβούτογλου έχει προσκαλέσει με τη σειρά του την ελληνίδα υπουργό Εξωτερικών να επισκεφθεί την Αγκυρα, ταξίδι που σύμφωνα με πληροφορίες θα πραγματοποιηθεί εντός του Ιουλίου. Οι δύο πρωθυπουργοί θα έχουν κατ΄ ιδίαν συνάντηση το πρωί του Σαββάτου 20 Ιουνίου. Καθώς δεν θα υπάρχουν αντιπροσωπείες, δεν έχει καταρτιστεί και συγκεκριμένη ατζέντα. Πέραν της άριστης ευκαιρίας που του παρουσιάζεται για… δημόσιες σχέσεις, ο κ. Ερντογάν επιθυμεί να δείξει στους Ευρωπαίους ότι οι σχέσεις με την Ελλάδα διακρίνονται από ομαλότητα και «η προσέγγιση που ξεκίνησε το 1999 συνεχίζεται».

Το Κυπριακό «καίει» αυτή τη στιγμή την Αγκυρα, η οποία θέλει να αποσυνδέσει το άνοιγμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων από την πρόοδο των συνομιλιών για επίλυση του προβλήματος. Αυτό θα πει ο κ. Ερντογάν και στους κοινοτικούς αξιωματούχους στις Βρυξέλλες σε λίγες ημέρες. Η Αγκυρα επιστρέφει στη στρατηγική τού «είμαστε ένα βήμα μπροστά» στο Κυπριακό, την οποία ακολούθησε και την περίοδο του Σχεδίου Αναν, εστιάζοντας σε τρία σημεία επί των οποίων ζητεί τη συνδρομή της Αθήνας.

Το εδαφικό.

Κατ΄αρχήν η Τουρκία συνδέει την, έστω de facto, αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας με την άρση της απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων και την υιοθέτηση του κανονισμού απευθείας εμπορίου μεταξύ Κατεχομένων και Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Υπάρχει επίσης το ακανθώδες θέμα του εδαφικού, για το οποίο ξεκίνησαν συζητήσεις επί της αρχής μεταξύ των κκ. Δ. Χριστόφια και Μεχμέτ Αλί Ταλάτ την Πέμπτη. Οι εξελίξεις στο περιουσιακό μετά την έκβαση της υπόθεσης Οραμς έχουν αλλάξει τα δεδομένα στο ζήτημα αυτό. Και, τέλος, οι Τούρκοι αναζητούν λύσεις στο θέμα των εγγυήσεων, όπου μεταξύ των προτάσεων που συζητούνται φαίνεται ότι είναι να εμπλακεί σε αυτές και η ΕΕ. Σε μια τέτοια περίπτωση η Αγκυρα θα ήθελε να έχει λόγο και ρόλο.

Ολα αυτά βέβαια δεν εμποδίζουν την Τουρκία να προβαίνει σε προκλητικές κινήσεις, όπως η διεξαγωγή αεροναυτικής άσκησης έρευνας και διάσωσης με την ονομασία «Αετός της Ανατολίας», από κοινού με το ψευδοκράτος, σε περιοχές νοτίως της Κύπρου. Η άσκηση ξεκινά στις 16 Ιουνίου και σκοπό έχει να αμφισβητήσει τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας να διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της.

Σύμφωνα με πληροφορίες όμως ο τούρκος πρωθυπουργός δεν αποκλείεται να προχωρήσει και σε ακόμη μία «διπλωματική ντρίμπλα», αξιοποιώντας το χαρτί που λέγεται Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Την εβδομάδα που πέρασε υπήρξε σειρά δημοσιευμάτων στον τουρκικό Τύπο στα οποία διασυνδεόταν η επαναλειτουργία της Σχολής με την απεμπλοκή της Αγκυρας από το Κυπριακό και την εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου. Επισήμως, η σύνδεση των δύο ζητημάτων απορρίπτεται, αλλά ο αρμόδιος επίτροπος για τη διεύρυνση Ολι Ρεν εμφανίστηκε αυτή την εβδομάδα να μην αποκλείει μια τέτοια εξέλιξη στο πλαίσιο της προώθησης των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν πάντως ότι «η αναβάθμιση εκ μέρους της Αθήνας του θέματος της Θεολογικής Σχολής συνιστά λάθος τακτικής, ενδεχομένως και στρατηγικής. Παράλληλα,δίνει αφορμή στην Αγκυρα να ζητεί τεράστια ανταλλάγματα» . Οι δηλώσεις Ερντογάν την περασμένη Πέμπτη, με τις οποίες διασυνέδεσε ευθέως πιθανή επαναλειτουργία με την εκλογή μουφτή στη Δυτική Θράκη και τη χρήση των όρων «τούρκος» και «τουρκικός», δείχνουν πώς αντιλαμβάνεται η Αγκυρα τη λογική του παζαριού.

Οι λαθρομετανάστες.

Το έτερο κρίσιμο θέμα της συνάντησης Καραμανλή- Ερντογάν αναμένεται να είναι η λαθρομετανάστευση. Ο Πρωθυπουργός θα επαναλάβει στον τούρκο ομόλογό του ότι η μη ουσιαστική εφαρμογή του Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής που υπέγραψαν οι δύο χώρες το 2002 δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ως γνωστόν, η Αγκυρα αρνείται να δεχθεί πίσω υπηκόους κρατών με τα οποία η ίδια δεν έχει συνάψει συμφωνίες επανεισδοχής (κυρίως Πακιστάν και Αφγανιστάν). Για το θέμα αυτό μεταβαίνει αύριο στην Αγκυρα ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης κ. Κ. Μπίτσιος. Από τις συζητήσεις που θα έχει με τούρκους αξιωματούχους θα διαμορφωθούν και οι θέσεις που θα αναπτύξει ο κ. Καραμανλής. Ως μοχλό πίεσης προς την Αγκυρα η Αθήνα θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει την ΕΕ. Η λαθρομετανάστευση θα αποτελέσει θέμα της προσεχούς Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, κάτι που ζήτησε και πέτυχε η Αθήνα έπειτα από μακρές συζητήσεις στα δύο τελευταία Συμβούλια υπουργών Εξωτερικών, παρουσία του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Γ. Βαληνάκη. Η ελληνική πλευρά φέρεται να έχει εξασφαλίσει μια αρκετά καλή διατύπωση στο προσχέδιο των Συμπερασμάτων. Θα αναφέρεται η ανάγκη να επιδειχθεί κοινοτική αλληλεγγύη, να επιμερισθεί το βάρος αντιμετώπισης του προβλήματος, ενώ θα καλούνται η Τουρκία και η Λιβύη να δέχονται την επαναπροώθηση λαθρομεταναστών. Επ΄ αυτού υπήρξε συνεργασία με Ιταλία, Μάλτα και Κύπρο.

Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες δεν αναμένουν θαύματα. Και εκτιμούν ότι οι σκέψεις για διασύνδεση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την εφαρμογή των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει για τους λαθρομετανάστες απέχουν από την πραγματικότητα, λόγω κυρίως της άρνησης των κρατώνμελών από τη Δυτική και τη Βόρεια Ευρώπη να δεχθούν κάτι τέτοιο. Σημειώνουν δε χαρακτηριστικά ότι η Αθήνα μπλοκάρει μόνη της αυτή τη στιγμή το άνοιγμα του σχετικού διαπραγματευτικού κεφαλαίου στις ενταξιακές συνομιλίες ΕΕ- Τουρκίας. Πάντως, ο Πρωθυπουργός εμφανίζεται διατεθειμένος να πει στους εταίρους του ότι πρέπει να προχωρήσουν στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων, όπως η ενίσχυση του ευρωπαϊκού οργανισμού για τη διαχείριση της συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ (FRΟΝΤΕΧ) και η επιχειρησιακή του λειτουργία ως ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής που θα αναλάβει τη φύλαξη των ευρωπαϊκών- και στην προκειμένη περίπτωση και ελληνικών- συνόρων.