Δίχως αμφιβολία στην Κέρκυρα έκλεισε και επίσημα η ψυχροπολεμική περίοδος στις σχέσεις ΝΑΤΟ – Ρωσίας, που ακολούθησε τον πόλεμο στη Γεωργία τον περασμένο Αύγουστο. Και οι δύο πλευρές θέλουν βελτίωση των σχέσεων μέσα από αποκλίνουσες προσεγγίσεις:

– Για τη Δύση το πλαίσιο δεν είναι άλλο από το Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ρωσίας με την προσθήκη ίσως της πιο ουσιαστικής λειτουργίας του. Διερευνητέον είναι κατά πόσον η ευρωπαϊκή δομή άμυνας που προωθεί ο Σαρκοζί θα μπορούσε να συνάψει μια σχέση που θα έδινε περισσότερες εγγυήσεις στη Μόσχα.

– Από τη μεριά της, η Μόσχα προωθεί ένα νεφελώδες επί του παρόντος Πανευρωπαϊκό Σύμφωνο Ασφαλείας, η υλοποίηση του οποίου με τα σημερινά δεδομένα δεν φαίνεται ρεαλιστική. Μπορεί να χρησιμεύσει, όμως, ως μοχλός πίεσης για την αναβάθμιση του ΟΑΣΕ.

Τούτων λεχθέντων είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι η καρδιά του προβλήματος της θέσης της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν είναι θεσμικό αλλά ουσιαστικό:

– Την ίδια στιγμή με τη Σύνοδο της Κέρκυρας πραγματοποιούνταν στη Ρωσία πανηγυρικοί εορτασμοί για τα τριακόσια χρόνια από τη μάχη της Πολτάβας, όπου οι ρωσικές δυνάμεις τερμάτισαν τον ρόλο της Σουηδίας ως μεγάλης δύναμης στο Βορρά. Ετσι, η Ρωσία εξασφάλισε πρόσβαση στη Βαλτική και λίγες δεκαετίες αργότερα με τις συνεχείς νίκες της επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα: Από τότε η Ρωσία κατοχυρώθηκε ως μεγάλη δύναμη στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς.

– Σήμερα, τριακόσια χρόνια μετά, το πρόβλημα δεν είναι ο συμβουλευτικός ρόλος της Μόσχας στο Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ρωσίας ή η ισότιμη θέση της στο Πανευρωπαϊκό Σύμφωνο Ασφαλείας που προωθεί: Είναι η δυνατότητα της Ρωσίας να ασκεί επικυριαρχία στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ στην Ευρώπη για να μπορεί να θεωρείται μεγάλη δύναμη. Αν με άλλα λόγια συνεχισθεί η επέκταση του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. προς Ανατολάς η Μόσχα θα χάσει οριστικά ότι είχε κερδίσει από τη μάχη της Πολτάβας μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991.

Με όρους γεωπολιτικούς η Ρωσία δεν απαιτεί απλά και μόνο ισοτιμία, αλλά διαμηνύει στη Δύση ότι μια μερική έστω αυτοκρατορική παλινόρθωση στην πρώην ΕΣΣΔ είναι αδιαπραγμάτευτο ζωτικό της συμφέρον.

Ο όρος αυτοκρατορική παλινόρθωση είναι γενικός, καθώς έχει αποχρώσεις που είναι κάτι παραπάνω από διακριτές:

– Υπάρχει η φόρμουλα της «περιορισμένης κυριαρχίας» που είχε διατυπώσει ο Μπρέζνιεφ το 1968 μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία.

– Υπάρχει η πολύ πιο ήπια φόρμουλα της «φιλανδοποίησης» που έχει ως αναφορά το πλαίσιο σχέσεων Ελσίνκι – Μόσχας από το 1945 μέχρι το 1991.

Τα παραπάνω ούτως ή άλλως είναι ασκήσεις επί χάρτου στο βαθμό που η Μόσχα περιορίζεται στο να προβάλλει την άρνησή της σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή θεσμική σχέση του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. με τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, χωρίς να προσφέρει στις χώρες αυτές μια εναλλακτική λύση στην οικονομική συνεργασία και την ασφάλεια.

Δεκαοκτώ χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ -που προώθησε η Ομάδα Γέλτσιν για να διώξει τον Γκορμπατσόφ από το Κρεμλίνο- εξακολουθεί να υπάρχει η αβεβαιότητα που σκίαζε και τότε την ευρωπαϊκή ασφάλεια…

ΠΗΓΗ