Οικόπεδο η Πεντέλη με κρατική ανοχή

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ

Θυσία στον βωμό αδηφάγων ιδιωτικών (μικρών και μεγάλων) οικονομικών συμφερόντων, που εκμεταλλεύονται με ιδιαίτερη άνεση την ένοχη αδιαφορία (συχνά και την ανοικτή συνενοχή) του κρατικού μηχανισμού, έγιναν τα δάση της Αττικής.

 Αντιμέτωπες μ’ ένα τεράστιο οικιστικό κύμα που πιέζει ασφυκτικά το Λεκανοπέδιο τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι κυβερνήσεις προτιμούν την πελατειακή ρύθμιση της ομολογημένης πολεδομικής αυθαιρεσίας από την εφαρμογή του Συντάγματος και των νόμων. Ετσι, όμως, ανάβουν το «πράσινο φως» σε κάθε είδους ορέξεις και επιχειρηματικά σχέδια πάνω σε δημόσια δασική γη.

Την απλή αυτή αλήθεια αρνείται ωστόσο να παραδεχθεί η επίσημη πολιτεία. Κωφεύοντας επιδεικτικά στις φωνές για τήρηση της νομιμότητας, επιχειρεί (ματαίως) να αποποιηθεί τις τεράστιες ευθύνες της για την ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή. Ο,τι και να λέει τώρα ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς για υποχρεωτική αναδάσωση όλων των καμένων δασών και κατεδάφιση των αυθαιρέτων, η πραγματικότητα τον διαψεύδει οικτρά.

Ηταν η κυβέρνησή του που το 2005 προσπάθησε (ανεπιτυχώς ευτυχώς) να αναθεωρήσει το άρθρο 24 του Συντάγματος, περιστέλλοντας κατά πολύ την έκταση και την αυξημένη προστασία των δασικών εκτάσεων. Η πρόταση να λαμβάνονται υπόψη νεότερες αεροφωτογραφίες, μετά το 1975, και όχι αυτές του 1945 και 1960, δεν πέρασε. Εάν η αναθεώρηση προχωρούσε, θα «νομιμοποιούνταν» φωτογραφικώς η καταπάτηση δημόσιου δασικού πλούτου.

Ο κ. Σουφλιάς, παρά τα όσα διαμηνύει εκ των υστέρων, ως αρμόδιος υπουργός δεν έχει κάνει το παραμικρό για τον περιοριοσμό της αυθαίρετης δόμησης, ειδικά στην πολύπαθη Αττική. Ειδικοί επιστήμονες, καθηγητές πανεπιστημίου, αρχιτέκτονες και νομικοί θεωρούν ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. επιδείνωσε το καθεστώς της αυθαίρετης δόμησης και οδήγησε σε τέλμα τον πολεδομικό σχεδιασμό. Πολλά προεδρικά διατάγματα για ζώνες οικιστικού ελέγχου, ειδικά για την Αττική, έμειναν στα αζήτητα, κρατώντας σε ιδιότυπη ομηρεία τους παρανομούντες ψηφοφόρους…

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας, εκτός του Π.Δ. για ίδρυση Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου στα Μεσόγεια (που έχει προσβληθεί από ιδιώτες) και τη Λαυρεωτική, δεν έχει προχωρήσει άλλη οικιστική ρύθμιση για την Αττική με τα εκατοντάδες χιλιάδες αυθαίρετα.

Δυστυχώς όμως για τον κ. Σουφλιά, είναι και οι ίδιες υπηρεσίες του ΠΕΧΩΔΕ που εξακολουθούν να «επιβραβεύουν» την παράνομη και αυθαίρετη δόμηση στην Ανατολική Αττική, δίνοντας οικοδομικές άδειες ακόμη και σε περιοχές που θεωρούνται επισήμως δασικές!

Εγγραφα των δύο υπουργείων αποδεικνύουν ότι συνεχίζεται έως και τώρα η μεταξύ τους κόντρα για οικοδομικές άδειες που εκδίδονται σε δάση της Πεντέλης, χωρίς την έγκριση (πράξη χαρακτηρισμού) του αρμόδιου δασάρχη! Η παράκαμψη του δασάρχη είναι, άλλωστε, μια μέθοδος αρκετά προσφιλής και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπου υπάρχει έντονη αμφιβήτηση του καθεστώτος της χρήσης γης.

Οι περιπτώσεις του Αγ. Στεφάνου και της Ανοιξης, που ξανακάηκαν στην πρόσφατη πυρκαγιά, αποκαλύπτουν τον δαιμόνιο τρόπο με τον οποίο η ίδια δημόσια διοίκηση ανέχεται, κατασκευάζει ή διευρύνει τα «παραθυράκια» της νομοθεσίας, προκειμένου να νομιμοποιηθεί η παράνομη δόμηση και να διευκολυνθούν καραμπινάτες αυθαιρεσίες σε χαρακτηρισμένες δασικές εκτάσεις. Σύμφωνα με επίσημο έγγραφο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδιο για την προστασία των δασών, κάποιοι στο ΥΠΕΧΩΔΕ διαβάζουν επιλεκτικά ή παραποιούν τις δικαστικές αποφάσεις, ενώ άλλοι σκαρφίζονται επέκτασεις σχεδίων πόλεων μέσα σε δασικές εκτάσεις, χωρίς την υπογραφή και έγκριση του αρμόδιου υπουργού Γεωργίας!

Αλλα έγγραφα των ίδιων υπηρεσιών προστασίας δασών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης αναδεικνύουν την πλήρη αφασία της κυβέρνησης σε θέματα προστασίας των δασών. Οπως φαίνεται καθαρά, αν και οι αρμόδιοι είχαν ενημερώσει τουλάχιστον, από το Ιούλιο του 2008, για τις απαράδεκτες καθυστερήσεις στην πρόσληψη εποχικών δασικών υπαλλήλων, οι υπεύθυνοι υπουργοί της δεν έκαναν το παραμικρό για να επιταχύνουν τις διαδικασίες. Ετσι, οι προκηρύξεις για τις προσλήψεις των 8μηνιτών συμβασιούχων, που υποτίθεται ότι θα καθάριζαν τα δάση, έγιναν και πάλι στο τέλος της θερινής περιόδου (Σεπτέμβριος).

Το έγκλημα όμως είναι διαχρονικό. Γιατί όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης αρνούνται να προσχωρήσουν στη σύνταξη του εθνικού δασολογίου, την κατάρτιση και την επικύρωση των δασικών χαρτών, όπως απαιτεί το Σύνταγμα. Τα τελευταία χρόνια, αντίθετα, έχει δοθεί προτεραιότητα στη σύνταξη του Κτηματολογίου. Ισως επειδή πιθανότατα οι οικονομικοί πόροι από την Ε.Ε. δεν επαρκούν, προκρίθηκε η καταγραφή των ιδιοκτησιών αντί του δασικού πλούτου της χώρας. Το τραγικό αποτέλεσμα της επιλογής αυτής είναι οι δασικές υπηρεσίες να μη γνωρίζουν επαρκώς τις εκτάσεις που επιτηρούν και να μην έχουν τα μέσα για την αποτελεσματική προστασία τους.

Η έλλειψη δασικών χαρτών είναι άλλωστε και ένας από τους λόγους που καθυστερεί μέχρι και ένα χρόνο η κήρυξη των καμένων περιοχών ως αναδασωτέων. Το πρόβλημα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι συχνά στα όρια των καμένων εκτάσεων, παρατηρούνται αμφισβητήσεις από ιδιώτες, που υποστηρίζουν ότι στις αναδασωτέες εκτάσεις συμπεριλήφθηκαν και δικές τους αγροτικές γαίες.

Πέραν της αυτονόητης ανάγκης για σύνταξη δασολογίου και δασικών χαρτών, η Χρύσα Χατζή, υπεύθυνη του τομέα περιβάλλοντος του Συνηγόρου του Πολίτη, θεωρεί ότι πρέπει να αξιοποιηθούν οι μελέτες για τη χάραξη και διάνοιξη των δασικών δρόμων. Εχοντας επισκεφθεί όλα τα καμένα δάση των τελευταίων ετών, σε Εύβοια, Ηλεία και Πάρνηθα, θεωρεί ότι τον πρώτο λόγο στην υπόθεση των δασικών δρόμων πρέπει να έχουν τα κατά τόπους δασαρχεία και όχι οι ΟΤΑ. *

Ανεπάρκεια σχεδιασμού

Γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, έλλειψη σοβαρού προγραμματισμού και κατανομής προτεραιοτήτων από πλευράς της κυβέρνησης αλλά και δημοσιονομικοί λόγοι είναι οι αιτίες που καθυστερούν την πρόσληψη των αναγκαίων εποχικών δασικών υπαλλήλων.

Οι καθυστερήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα οι 8μηνίτες εποχικοί να αναλαμβάνουν καθήκοντα προς το τέλος του καλοκαιριού, δηλαδή κατόπιν εορτής όσον αφορά την αντιπυρική δασική προστασία.

Πριν ένα χρόνο, στις 14-7-2008, ο προϊστάμενος της γενικής διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Σταύρος Σαγρής, με επιστολή του προς τον Συνήγορο του Πολίτη, εξηγούσε γιατί το εποχικό προσωπικό, που είναι αναγκαίο για τον έγκαιρο καθαρισμό των δασικών εκτάσεων, προσλαμβάνεται από… Σεπτέμβριο. Και επέρριπτε εμμέσως αλλά σαφώς, τον πρώτο λόγο των αδικαιολόγητων καθυστερήσεων στην ανεπάρκεια του κυβερνητικού σχεδιασμού. Και όμως, αν και οι αρμόδιοι υποδείκνυαν στην κυβέρνηση τα αυτονότητα ήδη από το 2008, οι αρμόδιοι υπουργοί της δεν έκαναν τίποτα για να αλλάξει η μακρόσυρτη γραφειοκρατική διαδικασία!

«Αποψη της υπηρεσίας μας», αναφέρει χαρακτηριστικά στο έγγραφό του ο κ. Σαγρής, «είναι ότι θα πρέπει να εκδίδονται έγκαιρα οι σχετικές εγκρίσεις πρόληψης του εποχικού προσωπικού, ώστε να κινείται αντίστοιχα η διαδικσία πρόσληψης από τις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες και να ολοκληρώνεται το αργότερο μέχρι τον Απρίλιο εκάστου έτους, έτσι ώστε αυτό να απασχολείται από τον Μάιο και να αξιοποιείται ουσιαστικά».

«Απαραίτητη προϋπόθεση όμως γι’ αυτό», συνεχίζει, «είναι η έκδοση της απόφασης της επιτροπής της Πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) να γίνεται μέχρι τέλος Φερβουαρίου εκάστου έτους. Αυτό πρακτικά δεν μπορεί να γίνει», υπογραμμίζει με νόημα. Και εξηγεί:

1. Η σχετική εγκύκλιος για τον προγραμματισμό προσλήψεων προσωπικού για κάθε τρέχον έτος εκδίδεται τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου από το υπουργείο Εσωτερικών και μετά υποβάλλονται τα αιτήματα των υπουργείων.

2. Η απόφαση της επιτροπής της ΠΥΣ εκδίδεται συνήθως στα μέσα Ιουνίου και στη συνέχεια η γενική διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών εισηγείται στη διεύθυνση προσωπικού.

Μετά από αυτά, είναι προφανές ότι δεν είναι εφικτό με τις υπάρχουσες ισχύουσες διαδικασίες να προσλαμβάνεται εποχικό προσωπικό και να υπηρετεί στις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες από τον Μάιο.

Αντίθετα, μέχρι τώρα οι εποχικοί προσλαμβάνονται Σεπτέμβριο – Οκτώβριο. Αναλαμβάνουν καθήκοντα επί οκτάμηνο και απολύονται σταδιακά τον ερχόμενο Μάρτιο – Απρίλιο. Με βάση το χρονοδιάγραμμα αυτό, είναι και πρακτικά αδύνατο, ο προγραμματισμός για την καρδιά της αντιπυρικής δασικής προστασίας, να γίνει από τον Φεβρουάριο, όπως προτείνει ο κ. Σαγρής.

ΧΡ. ΖΕΡΒΑΣ

ΑΓ. ΣΤΕΦΑΝΟΣ: ΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΘΑΛΨΗ ΤΟΥ ΥΠΕΧΩΔΕ

 

Η μια υπηρεσία αυθαιρετεί, η άλλη στέλνει επιστολές…

Ο Αγιος Στέφανος, ολόκληρη πολιτεία σήμερα, στις άλλοτε δασώδεις παριές του βορειοδυτικού Πεντελικού Ορους, αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της διαχρονικής, αντιφατικής πολιτικής όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων απέναντι στις έννοιες «δάσος» και «παράνομη δόμηση».

ΑΓ. ΣΤΕΦΑΝΟΣ Τα παχιά, πολιτικάντικα λόγια των αρμόδιων υπουργών για τη δήθεν απόλυτη προστασία του δασικού περιβάλλοντος, μετατρέπονται εύκολα σε μικρά ή μεγάλα παραθυράκια αυθαιρεσίας. Εκδοση οικοδομικών αδειών σε περιοχές δάσους χωρίς άδεια του δασάρχη, επέκταση πολεοδομικών σχεδίων σε βάρος δασικών εκτάσεων χωρίς την υπογραφή του αρμόδιου υπουργού Γεωργίας, επιλεκτική ανάγνωση και εφαρμογή αποφάσεων και διοικητικών πράξεων, είναι η συνήθης πρακτική κορυφαίων δημοσίων λειτουργών σε ζητήματα που άπτονται της προστασίας του δασικού πλούτου.

Πρωταγωνιστές του «οικολογικού δράματος» που παίζεται εδώ και 30 χρόνια τουλάχιστον στη γωνιά αυτή του Πεντελικού, είναι δύο υπουργεία. Από τη μια το ΠΕΧΩΔΕ του Γ. Σουφλιά, παίζει τον «κακό» της ιστορίας. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει νόμους και δικαστικές αποφάσεις, προκειμένου να βολέψει όσους θέλουν να κτίσουν (παράνομα) στην ευρύτερη δασική περιοχή. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης από την άλλη, έχει αναλάβει το ρόλο του «καλού». Δείχνει ότι προσπαθεί να εφαρμόσει τη νομιμότητα και να σώσει από την οικιστική βουλιμία και τις παράνομες βλέψεις επίδοξων καταπατητών, τις δασικές εκτάσεις του βουνού! Χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία είναι αλήθεια…

Η δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα λειτουργεί άλλωστε κατ’ εικόνα και ομοίωση των εμπνευστών της. Μέσα σ’ ένα ατελείωτο γραφειοκρατικό αλαλούμ, χωρίς μέσα ελέγχου και λογοδοσίας, η ανομία και τα οικονομικά συμφέροντα βρίσκουν πάντα χώρο να αναπνεύσουν και να επεκταθούν σε βάρος της νομιμότητας και του γενικού καλού.

ΠΙΚΕΡΜΙ Με βάση αυτό το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο αναφοράς, οι περιπτώσεις του Αγίου Στεφάνου, της Ανοιξης και πιθανά άλλων περιοχών, είναι ενδεικτικές για το τι συμβαίνει πιθανόν σε ολόκληρη την Πεντέλη. Τα αυθαίρετα κτίσματα στην ευρύτερη δασική περιοχή, κατασκευάσθηκαν με άδειες που εξέδωσε η ίδια η πολιτεία, ερήμην του αρμόδιου δασάρχη Πεντέλης.

Για το λόγο αυτό προφανώς, η αρμόδια Διεύθυνση Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, μόλις πριν από δύο μήνες, στις 30-6-2009, απέστειλε έγγραφο στο Δασαρχείο Πεντέλης, επισημαίνοντας με έμφαση ότι έχει υποχρέωση να εκδίδει πράξεις χαρακτηρισμού για όλες τις εκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Στεφάνου και της Ανοιξης και να ακυρώνει πράξεις της διοίκησης όταν διαπιστώνει παραβάσεις της δασικής νομοθεσίας. Οπως επισημαίνεται, στις περιοχές αυτές δεν υπάρχει εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη και επομένως βρίσκονται εντός πλαισίου δασοπροστασίας.

Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2009, η ίδια κεντρική δασική υπηρεσία είχε στείλει άλλο έγγραφο προς το ΥΠΕΧΩΔΕ, με το οποίο του ζητούσε «να εκδώσει οδηγία προς την πολεοδομική υπηρεσία της περιοχής, ώστε να ζητά πράξη χαρακτηρισμού από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες για την αποφυγή έκδοσης διοικητικών πράξεων σε περιοχές εντός πλαισίου δασοπροστασίας».

Αφορμή της συνεχούς και επίμονης κόντρας των δύο υπουργείων, είναι οι συνεχείς «καταγγελίες για έκδοση οικοδομικών αδειών σε δάση, στις περιοχές της Ανοιξης και του Αγίου Στεφάνου». Επικαλούμενο τις καταγγελίες αυτές, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ήδη από τον Νοέμβριο του 2008, ξεκαθάριζε για ακόμη μία φορά προς το ΥΠΕΧΩΔΕ ότι με βάση αποφάσεις του ΣτΕ, οι παραπάνω περιοχές δεν έχουν εγκεκριμένη πολεδομική μελέτη και επομένως δεν μπορούν να οικοδομηθούν αφού υπάγονται στις διατάξεις περί δασών και δασικών εκτάσεων.

ΑΓ. ΣΤΕΦΑΝΟΣ Αλλά και τον Ιανουάριο του 2008, με άλλο έγγραφό του, ο δασολόγος Σ. Σαγρής, προϊστάμενος τότε της γενικής διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών, του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, γνωστοποιεί στο ΥΠΕΧΩΔΕ πως «στις περιπτώσεις των οικισμών στους οποίους δεν έχουν καθορισθεί όρια οικισμού (σ.σ. όπως οι παραπάνω), είναι απαραίτητη η έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού από τον οικείο δασάρχη, για να αποφεύγεται η οικοπεδοποίηση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα και η πιθανή ταλαιπωρία πολιτών».

Πληροφορεί μάλιστα το ΥΠΕΧΩΔΕ (!) πως η υπουργική απόφαση του 1995 που επικαλείται για έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Αγίου Στεφάνου, πρέπει να ανακληθεί γιατί συμπεριλήφθηκαν σε αυτό δάση και δασικές εκτάσεις και δεν συνυπογράφεται από τον υπουργό Γεωργίας!

Από την αλληλογραφία των δύο υπουργείων, όπως κοινοποιήθηκε στον Συνήγορο του Πολίτη, που ασχολείται με την υπόθεση, αποδεικνύεται ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αγνοεί δικαστικές αποφάσεις και τις συστάσεις των δασικών υπηρεσιών. Είναι πράγματι εντυπωσιακό, αλλά όχι πρωτοφανές για τα ελληνικά πολεδομικά δεδομένα, το αρμόδιο (κατ’ επίφαση υπουργείο Περιβάλλοντος, να επιχειρεί να δημιουργήσει παράνομα οικιστικά τετελεσμένα στην Πεντέλη, κάνοντας αυθαίρετες ερμηνείες δικαστικών αποφάσεων και παρακάμπτοντας το αρμόδιο για τη προστασία των δασών υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης!

Η πρακτική, να εκδίδονται αφειδώς οικοδομικές άδειες σε δασικές περιοχές ακολουθήθηκε, άλλωστε, κατ’ ομολογία του ΥΠΕΧΩΔΕ, από το 1975 έως το 2005 ανελλιπώς. Σε έγγραφό του προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με ημερομηνία 22-11-2007, το ΥΠΕΧΩΔΕ παραδέχεται ότι το πολεοδομικό γραφείο Καπανδριτίου μέχρι το 2005 εξέδιδε οικοδομικές άδεις, με αυτοψία υπαλλήλων του, χωρίς να ζητά πράξη χαρακτηρισμού από το Δασαρχείο Πεντέλης. Στην περιοχή έχουν ανεγερθεί πολλές οικοδομές με οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί ως «εντός ορίων οικισμού», κατέληγε το έγγραφο.

Η συνέχεια της ανοικτής διαμάχης των δασικών υπηρεσιών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (υπό τη διεύθυνση του κ. Σαγρή) με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, φανερώνει ότι οι παράνομες πρακτικές στην ευρύτερη περιοχή της Πεντέλης συνεχίζονταν έως και την ημέρα της πρόσφατης καταστροφικής πυρκαγιάς.

Αντί επιλόγου: ο κ. Σαγρής ήταν αυτός που εκ μέρους του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είχε διαφωνήσει με έγγραφό του με τα σχέδια του ΥΠΕΧΩΔΕ να χωρίσει σε δύο ζώνες προστασίας τον Υμηττό, υποβαθμίζοντας την περιβαλλοντική προστασία του. *

Γελοιοποιούν τη νομιμότητα

Η αυθαίρετη δόμηση είναι το καρκίνωμα του περιβάλλοντος.

Οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικής βούλησης ή και στην ανικανότητα της πολιτείας για τη δραστική αντιμετώπισή της…», έλεγε μόλις τον περασμένο Μάιο, σε μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση του ΔΣΑ για τα αυθαίρετα και τους «ημιυπαίθριους» ο Δημ. Χριστοφιλόπουλος, καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστήμιου της Αθήνας και μέλος του συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών.

«Με την αυθαίρετη δόμηση, οι φαύλες και ανίκανες κυβερνήσεις κυρίως μετά τη μεταπολίτευση κατάφεραν να νομιμοποίησουν την παρανομία και να γελοιοποιήσουν τη νομιμότητα», συμπλήρωνε.

Μέσα από την παρέμβασή του, ο κ. Χριστοφιλόπουλος απάντησε επί της ουσίας προκαταβολικά και στις μεγαλόστομες διακηρύξεις του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά, που αμέσως μετά τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές στην Πεντέλη μίλησε για κατεδάφιση των αυθαιρέτων: «Από το 2004, που ανέλαβε η κυβέρνηση της Ν.Δ., μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία προσπάθεια, όχι μόνο για την πάταξη της αυθαίρετης δόμησης, αλλά και ο πολεοδομικός σχεδιασμός οδηγήθηκε σε τέλμα. Εκατοντάδες πολεοδομικές μελέτες σκονίζονται στα συρτάρια του ΥΠΕΧΩΔΕ, με συνέπεια τη συνεχιζόμενη εξάπλωση της αυθαίρετης δόμησης. Σήμερα καθένας κτίζει όπου θέλει, όπως θέλει και όταν θέλει… Αλλωστε ποιος να αντιμετωπίσει την αυθαίρετη δόμηση; Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, που εξαίρεσε το αυθαίρετό του, που βρίσκεται σε ζώνη απόλυτης προστασίας, με τη καταβολή προστίμου;», υπογράμμισε με νόημα.

«Η αυθαίρετη δόμηση είναι κανόνας στη χώρα μας. Θεωρείται σχεδόν απ’ όλους κάτι απολύτως φυσιολογικό», παρατηρούσε στην ίδια εκδήλωση, ο Αναστάσιος Παπαϊωάννου, καθηγητής Αρχιτεκτονικής Σχολής στο ΕΜΠ. Και πρόσθετε: «Η καταπάτηση δημόσιας γης (ελλείψει βέβαια Εθνικού Κτηματολογίου), οι αυθαίρετες κατασκευές πάνω σε ακρογιαλιές, σε δάση, σε ρέματα, παντού, χαρακτηρίζουν πλέον κάθε περιοχή της χώρας μας…».

Ο κ. Παπαϊωάννου μίλησε ακόμη για την καταστροφική διαφθορά της αρπαχτής και του ατομικού κέρδους, που έχει διαποτίσει δεκαετίες τώρα τους πολίτες, εκμαυλίζοντας συνειδήσεις με τις ευλογίες πολλών πολιτικών. «Τι άλλο είναι το κτισμένο περιβάλλον από καθρέφτης της ζωής μας;» ρωτά με νόημα και προσθέτει: «Πότε, επιτέλους, θα καθοριστούν οι περιοχές όπου θα καταργείται κάθε μορφής δόμηση; Αντ’ αυτού γίνεται αγώνας δρόμου ποιος πολιτικός θα υποσχεθεί περισσότερη αυθαιρεσία, ποιος θα νομιμοποιήσει περισσότερες περιοχές, σ’ ένα απίστευτο κυνήγι ψήφων στο τέλος κάθε τετραετίας και πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση… Και ο φαύλος κύκλος δεν έχει τέλος…».

«Στην Ελλάδα, αντίθετα με λοιπές χώρες της Ε.Ε. και της Βόρειας Αμερικής, η αυθαίρετη δόμηση αποτελεί γενικευμένο φαινόμενο που υποβαθμίζει ποσοτικά και ποιοτικά το περιβάλλον», παρατηρεί ο αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Κων. Μενουδάκος.

Στην ίδια εκδήλωση, ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Γ. Αλαβάνος, αναλύοντας το φαινόμενο των αυθαιρέτων, συνδύασε τα οικονομικά αντικρουόμενα συμφέροντα με τις πολιτικές γης και κατήγγειλε ότι σε όλα ραχικά σχέδια των χωροταξικών πλαισίων, η προσέλκυση επενδύσεων είχε προτεραιότητα έναντι της περιβαλλοντικής ευαισθησίας.

ΧΡ. ΖΕΡΒΑΣ

100 χρόνια οικιστικής αυθαιρεσίας

Η ιστορία των αυθαιρέτων κτισμάτων στη χώρα μας κλείνει αισίως σε λίγα χρόνια εκατονταετία.

ΡΟΔΟΠΟΛΗ Ολα ξεκίνησαν, όπως λένε οι ειδικοί, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανάγκη στέγασης εκατομμυρίων προσφύγων. Και όπως γίνεται συνήθως στην Ελλάδα, τα πάντα έγιναν στραβά και πελατειακά…

Σύμφωνα με τον καθηγητή της Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Δημ. Χριστοφιλόπουλο, το νομοθετικό διάταγμα 17-7-1923 περί σχεδίων πόλεων, που αποτέλεσε τον πρώτο και βασικό πολεδομικό νόμο του ελληνικού κράτους μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970, προχώρησε σε εντάξεις περιοχών χωρίς κανένα επιστημονικό σχέδιο. Το μοναδικό κριτήριο που επικράτησε ήταν το κομματικό. Η ένταξη περιοχών στο σχέδιο έγινε από τότε αντικείμενο συναλλαγής και πιέσεων μεταξύ ιδιοκτητών και κυβέρνησης. Το δικομματικό σύστημα διακυβέρνησης χρησιμοποίησε τον πολεοδομικό σχεδιασμό ως μέσο διαμόρφωσης πελατειακών σχέσεων.

Με τον ίδιο κομματικό και «ταξικό» τρόπο έγινε η επιλογή του οικοδομικού συστήματος και του συντελεστή δόμησης. Οσοι πίεζαν περισσότερο, πετύχαιναν καλύτερο πολεδομικό περιβάλλον, με πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα (στα βόρεια και νότια προάστια της Αθήνας). Αντίθετα, στα δυτικά και το κέντρο εφαρμοζόταν το συνεχές σύστημα και υψηλοί συντελεστές σ’ ένα υποβαθμισμένο περιβάλλον. Το καθεστώς του 1923 άλλαξε ουσιαστικά με τον ΓΟΚ του 1985!

Και ενώ η δόμηση επιτρεπόταν σε εντός σχεδίου περιοχές, η πελατειακή αντίληψη των κυβερνήσεων, επέτρεψε γρήγορα την επέκτασή της και σε εκτός σχεδίου περιοχές, ακόμη και σε κοινόχρηστους χώρους.

Οπως ανέφερε ο κ. Χριστοφιλόπουλος, στην εισήγηση-παρέμβαση που έκανε στον ΔΣΑ, η πρώτη προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η αυθαίρετη δόμηση έγινε με το Προεδρικό Διάταγμα της 18-3-1926, όπου προβλεπόταν κατεδάφιση των αυθαιρέτων! Ομως έλειψε από τότε η πολιτική βούληση εφαρμογής του. Ετσι, φυσιολογικά, η αυθαίρετη, άναρχη δόμηση, πήρε τα επόμενα χρόνια την ανιούσα. Αφορούσε όμως κατά βάση ανέγερση κύριας κατοικίας και όχι εξοχικής, η οποία αναπτύχθηκε ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1980.

Η οικιστική αυθαιρεσία, με την ανοχή του κράτους, το οποίο άλλοτε αδυνατούσε να ελέγξει την κατάσταση και άλλοτε παρείχε αφειδώς και ανεξέλεγκτα άδειες οικοδομής, συνεχίστηκε ακάθεκτη και πήρε διαστάσεις μετά τη μεταπολίτευση. Οι πρώτες μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις, αντί να κατεδαφίσουν τα αυθαίρετα, όπως είχαν υποχρέωση από το Σύνταγμα του 1975 (άρθρο 24), προτίμησαν να τα εκμεταλλευθούν ταμειακά, επισημαίνει ο κ. Χριστοφιλόπουλος. Ο νόμος 720/1977, έδινε τη δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων με την υποβολή σχετικής δήλωσης και καταβολή ορισμένου χρηματικού ποσού.

 «Με τον νόμο αυτό θεσμοθετείται για πρώτη φορά η αθέμιτη συναλλαγή μεταξύ κράτους και ιδιοκτητών αυθαιρέτων. Είναι η πρώτη εκδήλωση του συνθήματος «αν το δηλώσεις, θα το σώσεις»», αναφέρει ο καθηγητής.

Οι ρυθμίσεις αυτές δεν είχαν τύχη, καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας τις έκρινε αντισυνταγματικές. Το δικαστήριο, ωστόσο, άφησε ανοικτό ένα μικρό «παράθυρο». Δέχθηκε να εξετάζεται από ειδική επιτροπή η κατά περίπτωση και υπό προϋποθέσεις εξαίρεση των αυθαιρέτων από την κατεδάφιση, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη μελλοντική ρύθμιση Τρίτση, το 1983.

Μέχρι τον νόμο Τρίτση, πάντως, οι αυθαίρετες κατασκευές ξεφύτωναν σαν τα μανιτάρια, παντού: σε δάση, ακρογιαλιές, ακόμη και σε προστατευμένες περιοχές. Εκείνη την περίοδο γιγαντώθηκαν ολόκληροι παράνομοι οικισμοί πρώτης αλλά και δεύτερης (εξοχικής) κατοικίας. Η de facto παράνομη πολεοδόμηση της γης αντιμετωπίστηκε και από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με τον ίδιο τρόπο: πελατειακά και ολίγον ταμειακά. Αξιοποιώντας την απόφαση του ΣτΕ, ο νόμος 1337/1983 (γνωστός ως νόμος Τρίτση) έβαλε κανόνες γενικής πολεοδόμησης και θέσπισε την ατομική, κατά περίπτωση, εξαίρεση από τον κανόνα της κατεδάφισης.

Ως δικαιολογία χρησιμοποιήθηκε από τον τότε υπουργό η υποχρέωση ειδικής φροντίδας του κράτους για απόκτηση κατοικίας από όσους τη στερούνται. Ο ίδιος νόμος προέβλεπε επίσης και συλλογική εξαίρεση από την κατεδάφιση, υπό τον όρο της ένταξης περιοχών αυθαιρέτων στο σχέδιο πόλης.

Ο νόμος αυτός ωστόσο καθιέρωσε και μια βασική «κόκκινη γραμμή», η οποία έκτοτε θεωρείται από το Συμβούλιο της Επικρατείας απαραβίαστη! Ορισε, με βάση τις προβλέψεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, ότι οι εξαιρέσεις από την κατεδάφιση ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για όσα αυθαίρετα κτίστηκαν πριν από τις 31-1-1983, οπότε ψηφίστηκε ο νόμος. Αντίθετα για όσα αυθαίρετα κτίστηκαν μετά την παραπάνω ημερομηνία, επιτάσσει την υποχρεωτική, χωρίς εξαιρέσεις κατεδάφισή τους!

Στη θέση αυτή επιμένει σθεναρά μέχρι σήμερα το Συμβούλιο της Επικρατείας. Συγκεκριμένα, για τα πρό του 1983 αυθαίρετα, τα οποία κτίσθηκαν όταν δεν υπήρχαν κανόνες πολεοδομικού σχεδιασμού, δέχεται να μην κατεδαφιστούν συλλήβδην, αλλά να εξεταστούν τρόποι πιθανής νομιμοποποίησής τους. Για την επόμενη γενιά αυθαιρέτων όμως, που χτίσθηκαν μετά το 1983, υποστηρίζει ότι δεν μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση. Η εφαρμογή του νόμου όμως είναι προβληματική. Από τα κτίρια που έχουν κριθεί κατεδαφιστέα ελάχιστα έχουν γκρεμιστεί.

Αντίθετα, νεότερες διατάξεις του ΓΟΚ και του νόμου 2831/2000 επιχείρησαν να διευρύνουν τη νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών που κτίζονται με υπερβάσεις της οικοδομικής άδειας.

Ακόμη, με άλλη διάταξη νόμου (το άθρρο 8 του νόμου 3044/ 2002), επιχειρήθηκε εμμέσως η ανατροπή της νομολογίας του ΣτΕ, για την υποχρεωτική κατεδάφιση των μετά το 1983 αυθαιρέτων. Συγκεκριμένα, προβλεπόταν ότι η κατεδάφιση και νέου (μετά το 1983) αυθαιρέτου, θα εξαρτάται από την επίπτωση που έχει το μεμονωμένο αυθαίρετο κτίσμα και όχι το σύνολο των αυθαιρέτων κτισμάτων στη συγκεκριμένη περιοχή. Αλλά και για το θέμα αυτό έχει εκδοθεί η παραπεμπτική στην ολομέλεια του ΣτΕ απόφαση του Ε’ τμήματος (3610/2007), που θεωρεί αντισυνταγματικές τις ρυθμίσεις. Η οριστική κρίση της υπόθεσης όμως εκρρεμεί στην ολομέλεια του ΣτΕ.

Αναλύοντας τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας υπέρ της κατεδάφισης των αυθαιρέτων, ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κων. Γώγος, δηλώνει με έμφαση: «Με την παρόδο των δεκαετιών, τα κάθε λογής αυθαίρετα κτίσματα έχουν πληθύνει τόσο πολύ σε αριθμό, εν όψει και της αποχής της διοίκησης από την κατεδάφισή τους, ώστε η χώρα να έχει περιέλθει από πολεοδομική άποψη σε κατάσταση ανάγκης… Τείνουν να εκλείψουν τα πραγματικά περιθώρια για συμβιβαστικές λύσεις… και κατατείνουμε σε μια απόλυτη εκ του Συντάγματος, όπως ερμηνεύεται από τη νομολογία, επιταγή κατεδάφισης όλων των αυθαιρέτων που κατασκευάστηκαν μετά την 31-1-1983».

Ολα αυτά ωστόσο παραμένουν στα χαρτιά. Γιατί καμία πολιτική βούληση εφαρμογής του Συντάγματος, των νόμων και των δικαστικών αποφάσεων δεν έχει εκφραστεί προς αυτή την κατεύθυνση… *