Με τίτλο «Αλέξανδρος ο Μέγας και το άνοιγμα του Κόσμου» άνοιξε τις πύλες της έκθεση στο Μανχάιμ της Γερμανίας για την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου στους πολιτισμούς και τους λαούς της Kεντρικής Ασίας. Πρόκειται για μια νέα ανάγνωση, διότι μέχρι τώρα οι εκθέσεις για τον μεγάλο Μακεδόνα επικεντρώνονταν στην Ευρώπη και την Αίγυπτο

Ο καθηγητής Αλφριντ Βίτσορεκ, διευθυντής των Μουσείων Ράις-Έγνγκελχορν στο Μανχάιμ και διοργανωτής της έκθεσης, εξηγεί στο μικρόφωνο της Deutsche Welle γιατί είναι σημαντική αυτή η νέα ματιά: «Διότι με την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δημιουργήθηκαν εντελώς νέες, πρωτόγνωρες συνθήκες στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Δημιουργήθηκε μια μεικτή, πολύμορφη πολιτισμική κληρονομιά, που σφραγίστηκε από τον ελληνικό, τον ελληνιστικό πολιτισμό, αλλά και τους διάφορους πολιτισμούς των λαών της περιοχής. Αυτή η μεικτή, πολιτισμική κληρονομιά έφερε ξαφνικά κάτι εντελώς καινούργιο».

400 εκθέματα από τα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης (Λούβρο, Βρετανικό Μουσείο, Μουσείο της Πρωσικής Πολιτιστικής Περιουσίας του Βερολίνου, Ερμιτάζ της Πετρούπολης) και από τα Εθνικά Μουσεία της Τασκένδης στο Ουσμπεκιστάν, της Ντουσανμπέ στο Τατζικιστάν και της Καμπούλ στο Αφγανιστάν κοσμούν τις αίθουσες του μουσείου με τον κατάλληλο φωτισμό, ηχητικά εφέ αναπαράστασης τελετών και ενημερωτικά βίντεο.

Πολλά από τα εκθέματα αυτά είναι αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων πέντε χρόνων, ορισμένα μάλιστα είναι περσινά, όπως ο ελληνικός λουτήρας από το Ουσμπεκιστάν, που ονομάστηκε από πολλούς Γερμανούς δημοσιογράφους «η μπανιέρα της Ρωξάνης».

Στα 11 χρόνια της εκστρατείας του Αλεξάνδρου άλλαξαν στην κεντρική Ασία οι οικονομικές και κοινωνικές δομές, επηρεάστηκαν σε βάθος οι πολιτιστικές αξίες και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις όλων των λαών της περιοχής. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιρροή του ελληνικού και του ελληνιστικού πνεύματος στην απεικόνιση του Βούδα. Οι αρχαιολόγοι έχουν καταλήξει τα τελευταία χρόνια στο συμπέρασμα ότι ο Βούδας απεικονίστηκε για πρώτη φορά μετά την κατάκτηση της περιοχής από την στρατιά του Αλεξάνδρου. Πριν δεν υπήρχε καμία εικόνα και κανένα άγαλμα του Βούδα. Το μόνο που υπήρχε ήταν αποτυπώματα από τα πόδια του ή μάλλον τα πέλματά του.

Στην έκθεση είναι πολυάριθμα τα αγάλματα του Βούδα και τα νομίσματα με μορφή του που ακόμη και ο μη ειδικός διαπιστώνει ελληνική ή ελληνιστική επίδραση. Χαρακτηριστικά είναι τα ανάγλυφα που αναπαριστάνουν τη ζωή του Βούδα, όπως π.χ. ένα πέτρινο ανάγλυφο από τον 3 μ. Χ αιώνα όπου ο συνοδός του Βαϊραπάνι, ο προστάτης της βουδιστικής διδασκαλίας, είναι ένας ελληνικότατος Ηρακλής με ρόπαλο και λεοντή, ενώ ο διάκοσμος εν είδει γιρλάντας είναι ερωτιδείς που αποδίδουν σεμνά τιμές στον Βούδα. Οι Γερμανοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι ελληνικές και ελληνιστικές επιδράσεις στην καθημερινή ζωή και στην κουλτούρα των λαών της κεντρικής Ασίας διαταράχθηκαν στον 20ο αιώνα. «Ακόμη και την εποχή του Ισλάμ τα πανεπιστήμια της κεντρικής Ασίας, στη Μπουχάρα και τη Σαμαρκάνδη, δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Ο μεγάλος Αβερρόης, ο γνωστός φιλόσοφος του Ισλάμ, σπούδασε σ’ αυτά ελληνική φιλοσοφία, ελληνικά γράμματα. Τα ελληνικά συγγράμματα έγιναν μετά γνωστά στη Βαγδάτη και τη Δαμασκό και ίσως και στην Νότια Ισπανία. Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο δρόμος, μέσω του οποίου μεταδόθηκε η ελληνική φιλοσοφία. Διότι την εποχή εκείνη στην Αλεξάνδρεια, τη Δαμασκό και τη Βαγδάτη τα αρχαιοελληνικά συγγράμματα είχαν ήδη εξαφανιστεί και ήρθαν ξανά από την κεντρική Ασία μέσω της πεπατημένης, της παλιάς μορφής της μεικτής κουλτούρας», εξηγεί ο κ. Βίτσορεκ

Η έκθεση στο Μανχάιμ διαρκεί μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου.

DEUTSCHE WELLE