ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ. Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να καταγγείλει τη Συνθήκη Εγγύησης καθώς αυτή παραβιάζεται από την Τουρκία. Ο πρώην δικαστής του ΕΔΑΔ, Λουκής Λουκαΐδης, σε συνέντευξή του στον «Φ» απάντησε και στα όσα προβάλλονται ως ισχυρισμός πως από μια τέτοια εξέλιξη θα χάσουμε το παιχνίδι της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως σημειώνει, δεν στηρίζεται στη Συνθήκη Εγγύησης με την Τουρκία, η οποία άλλωστε αποτελεί ένα μικρό τμήμα της πολυμερούς Συνθήκης βάσει της οποίας δημιουργήθηκε το κυπριακό κράτος που έτσι και αλλιώς στη συνέχεια οφείλει την ύπαρξη και την αντιπροσώπευσή του στην διεθνή αναγνώριση η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τονίζει δε πως η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να γίνει μέσω της εσωτερικής συνταγματικής τάξης, άσχετα με την εν λόγω συνθήκη, και να συνεχίσει το κυπριακό κράτος να αναγνωρίζεται διεθνώς όπως και προηγουμένως. Ο κ. Λουκαΐδης αναφέρει περαιτέρω ότι η ακύρωση της Συνθήκης θα ενισχύσει τη θέση μας καθώς, μεταξύ άλλων, θα προβληθεί πως δεν υπάρχει θέμα τέτοιας Συνθήκης με την Τουρκία.

-Ένα από τα ακανθώδη θέματα στο Κυπριακό είναι το θέμα των εγγυήσεων και ιδιαίτερα η επιμονή της Άγκυρας να διατηρήσει τη Συνθήκη Εγγύησης που της επιτρέπει να επεμβαίνει στην Κύπρο. Πώς σχολιάζετε την εμμονή της Τουρκίας στην απαίτηση αυτή;

– Η Συνθήκη εγγυάται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αποφυγή διαμελισμού της Κύπρου. Με την εισβολή, τη κατοχή και τη δημιουργία του ψευδοκράτους, η Τουρκία έχει παραβιάσει κατάφωρα τη Συνθήκη με αποτέλεσμα βάσει των αρχών του διεθνούς δικαίου που ίσχυαν κατά τον ουσιώδη χρόνο να δικαιούται η Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι το συμβαλλόμενο μέρος που επηρεάστηκε από την παραβίαση αυτή, να ακυρώσει τη Συνθήκη όσο αφορά την Τουρκία. Η Συνθήκη απώλεσε την νομική της υπόσταση λόγω της κραυγαλέας συνεχούς και πασίγνωστης παραβίασής της. Θα ήταν χρήσιμο να γίνει και μια τυπική ανακοίνωση της ακυρότητας προς την Αγγλία και την Ελλάδα, δηλαδή τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη που αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Το θέμα συνεπώς δεν είναι η διατήρηση στο μέλλον της Συνθήκης αλλά η επιβολή μιας νέας απαράδεκτης Συνθήκης Εγγύησης με μια χώρα που για 35 χρόνια παραβίαζε παρόμοια συνθήκη με καταστροφικές συνέπειες.

– Έχει λεχθεί πως εάν καταγγελθεί η Συνθήκη Εγγυήσεως, τότε θα χάσουμε το παιχνίδι της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πόσο ισχύει αυτό;

– Δεν συμμερίζομαι τη θέση αυτή. Η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν στηρίζεται στη Συνθήκη Εγγύησης με την Τουρκία, η οποία άλλωστε αποτελεί ένα μικρό τμήμα της πολυμερούς Συνθήκης βάσει της οποίας δημιουργήθηκε το κυπριακό κράτος, που έτσι κι αλλιώς στη συνέχεια οφείλει την ύπαρξη και την αντιπροσώπευσή του στη διεθνή αναγνώριση η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Αυτό μάλιστα έχει αποφασισθεί και στις πρώτες προσφυγές της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας στο Στρασβούργο, με απόρριψη σχετικών νομικών ενστάσεων της Τουρκίας. Η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να γίνει μέσω της εσωτερικής συνταγματικής τάξης, άσχετα με την εν λόγω συνθήκη, και να συνεχίσει το κυπριακό κράτος να αναγνωρίζεται διεθνώς όπως και προηγουμένως.

– Θα μπορούσε, ωστόσο, εν μέσω διαπραγματεύσεων να καταγγελθεί τυπικά, όπως λέτε, η Συνθήκη; Δεν θα τινάζαμε στον αέρα τη διαδικασία;

– Οι διαπραγματεύσεις θεωρούνται ότι γίνονται μεταξύ των κοινοτήτων και όχι με την Τουρκία. Αλλά και με την Τουρκία να θεωρήσουμε ότι γίνονται οι διαπραγματεύσεις λόγω του ρόλου της ως κατέχουσας δύναμης -κατάσταση που την διακυρήσσουμε και συγχρόνως καταγγέλλουμε την αρνητική συμπεριφορά της Τουρκίας- δεν βλέπω γιατί να μην γίνουν οι ανακοινώσεις τερματισμού της Συνθήκης, ιδιαίτερα έχοντας υπόψη ότι αυτές αναφέρονται σε ένα αναμφισβήτητο γεγονός που η ανακοίνωσή του γίνεται πια τυπικά. Έτσι κι αλλιώς οι διαπραγματεύσεις είναι άγονες και ζημιογόνες. Άλλωστε η τυπική διευκρίνηση τερματισμού της Συνθήκης Εγγύησης της Τουρκίας θα ενισχύσει τη θέση μας ότι δεν εγείρεται πλέον θέμα τέτοιας συνθήκης με την Τουρκία και θα ενημερώσει τη διεθνή κοινή γνώμη ότι το «νομικό» πρόσχημα που επικαλείται η Τουρκία για την «παρουσία» της στην Κύπρο είναι μια ανοησία.

Η Κύπρος υπόλογη εάν παραβιασθούν διεθνείς συμβάσεις για περιουσίες.

– Σε ό,τι αφορά το περιουσιακό, μπορεί να διασφαλισθεί η διζωνικότητα και ταυτόχρονα το δικαίωμα της αποκατάστασης του δικαιώματος ιδιοκτησίας στις δύο περιοχές της Κύπρου, ανεξάρτητα από την κοινότητα που ανήκει ο ιδιοκτήτης;

– Όχι μόνο μπορεί αλλά επιβάλλεται και είναι αναπόφευκτο, διότι το δικαίωμα της ιδιοκτησίας δεν μπορεί να αφαιρεθεί για να προωθηθεί φυλετικός διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο. Αυτό επιτάσσουν οι διεθνείς συνθήκες που δεσμεύουν την Κυπριακή Δημοκρατία και το διεθνές αναγκαστικό δίκαιο. Τονίζω εδώ ότι η αποστέρηση των περιουσιών των Ε/κ στα κατεχόμενα δεν μπορεί να θεραπευθεί απλώς με αποζημίωση, διότι αυτό θα αντίκειται στο διεθνές δίκαιο όπως έχει διαπλαστεί με τη νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου από το 1928, σύμφωνα με την οποία επιβάλλεται η πλήρης αποκατάσταση θυμάτων παραβίασης του διεθνούς δικαίου ως εάν δεν είχε συμβεί η παραβίαση, εκτός αν αυτό είναι αδύνατο, επιφύλαξη που στο θέμα της ιδιοκτησίας ισχύει μόνο για κινητή περιουσία που έχει καταστραφεί.

– Αυτό αποκλείει ρύθμιση του περιουσιακού δικαιώματος ανάλογα με τις ανάγκες που επιβάλλει μια λύση του Κυπριακού με την εισαγωγή για παράδειγμα κριτηρίων για την επιστροφή ή όχι περιουσιών στους Ε/κ.

– Εφόσον δεσμευόμαστε από διεθνείς συνθήκες που επιβάλλουν πλήρη προστασία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας για όλους τους ιδιοκτήτες, ανεξάρτητα από την εθνική ή φυλετική τους καταγωγή, δεν βλέπω πώς θα γίνουν παρεκκλίσεις που, αν γίνουν, εφόσον ισχύουν οι εν λόγω συνθήκες, μπορεί να καταστήσουν υπόλογη ακόμα και την κυπριακή Κυβέρνηση λόγω της συμβολής της στην παραβίασή τους με την προώθηση μιας δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας που θα συνεπάγεται φυλετικές διακρίσεις.

– Εάν για παράδειγμα σημειώνεται στη συμφωνία ότι δεν θα μπορούν οι πολίτες να προσφεύγουν σε διεθνή δικαστήρια, αυτό θα λειτουργήσει απαγορευτικά για επηρεαζόμενους;

– Μια τέτοια πρόνοια σε συμφωνία διευθέτησης του Κυπριακού θα είναι άκυρη διότι θα είναι πάλι ασυμβίβαστη με τις διεθνείς συνθήκες που δεσμεύουν την Κυπριακή Δημοκρατία, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εκτός και αν καταγγελθούν οι συνθήκες, αυτές πράγμα αδιανόητο για μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

– Το θέμα μπορεί και έχει νομικές και άλλες πτυχές και διαστάσεις, ωστόσο είναι και πολιτικό. Η διαχείριση γίνεται πολιτικά και αποσκοπεί σε συμβιβασμό. Γιατί πρέπει να τυγχάνει μόνο νομικής προσέγγισης;

– Θέματα που ρυθμίζονται από διεθνείς συμβάσεις είναι νομικά, είτε το θέλουμε είτε όχι. Δεν είναι πολιτικά με την έννοια που υπονοείτε, δηλαδή θέματα για τα οποία μπορεί να υπάρξουν λύσεις σκοπιμότητος ασχέτως κανόνων. Συμβιβασμοί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είναι η ιδιοκτησία, η ελεύθερη εγκατάσταση, τα πολιτικά δικαιώματα κλπ, δεν επιτρέπονται από τις συνθήκες που δεσμεύουν την Κύπρο εφόσον θα συγκρούονται με αυτές και αν γίνουν θα δημιουργήσουν αδιέξοδα και θα υπονομεύσουν τη βιωσιμότητα της λύσης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟ