του Μάριου Ευρυβιάδη

Πήγα στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Σ’ ένα δήμο της Αθήνας, όπου διαμένω. Πήγα σε μία γιορτή, εθνική αλλά ταυτόχρονα και κοινωνική. Ένα μάζωμα του κόσμου, ένα…πανηγύρι.

Εκεί υπήρχαν όλοι. Παιδιά όλων των ηλικιών, γιαγιάδες, παππούδες, γονείς, συγγενείς, φίλοι, γείτονες, αστυνομικοί, αιρετοί άρχοντες, πλανοδιοπώλες. Γέλια, χαρές, βηματισμοί, τύμπανα, φωτογραφίες, φωνές, κραυγές, αλλά πρωτίστως πρόσωπα χαμογελαστά και χαρούμενα.

Πήγα εκεί με την οικογένειά μου. Πήγαμε στη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου – αυτή του ΟΧΙ κατά των ισχυρών του τότε κόσμου που ήθελαν να επιβάλουν διά της βίας τις ιδεοληψίες τους και να μετατρέψουν τους λαούς σε σατράπηδες και ενεργουμένους τους.

Μέσα στο σαματά, μεγάλων και μικρών, αναστοχάστηκα. Θυμήθηκα τις συζητήσεις στην τηλεόραση τις προηγούμενες μέρες, όπου διάφοροι αντιπαρατίθεντο εάν θα πρέπει ή όχι να συνεχίζεται ο θεσμός των μαθητικών παρελάσεων. Και στο μυαλό μου γυρόφερνε συνεχώς η από τηλεοράσεως, εικόνα της ιστορικού κυρίας Χριστίνας Κουλούρη. Πρέπει να καταργηθούν οι σχολικές παρελάσεις, υποστήριξε, διότι έχουν φασιστικές καταβολές και διότι είναι γνώρισμα ολοκληρωτικών καθεστώτων. Κοντολογίς έλεγε η κ. Κουλούρη ότι τέτοιου είδους εκδηλώσεις και ειδικά στα σχολεία και με μικρά παιδιά είναι πολιτικά επικίνδυνες για τις δημοκρατικές αρχές και τις ελευθερίες όλων μας…

Συνεχίζω με μία παραδοχή. Διαφωνώ κάθετα με τις θέσεις και αντιλήψεις μίας σχολής σκέψης που δημόσια εκφράζει εδώ και καιρό και η κ. Κουλούρη. Είναι η σχολή των «αποδομιστών» (deconstructionists). Η θεώρηση αυτή, όπως όλες ανεξαιρέτως οι σύγχρονες θεωρήσεις για τα ανθρώπινα πράγματα, έχει τις καταβολές της στην Εσπερία. Και είναι εξαιρετικά σημαντικό και χαρακτηριστικό, ότι ενώ η «μόδα» της έχει προ πολλού «περάσει» και οι εκεί υποστηρικτές της έχουν εγκατασταθεί σε άλλα πράσινα λειβάδια, στο δικό μας ετερόφωτο και ετεροχρονισμένο κόσμο ζει και βασιλεύει. Η σχολή αυτή είναι «σχετικιστική». Υποστηρίζει ότι όλοι έχουν δίκαιο, ότι δεν υπάρχει μια αλήθεια αλλά και μια άλλη που την ονομάζουν μάλιστα «η αλήθεια του Άλλου» (ένα παράδειγμα, ακραίο μεν αλλά παράδειγμα, είναι η αλήθεια του Χίτλερ και του σιναφιού του), ότι η ιστορία «κατασκευάστηκε» ή αλλιώς «δομήθηκε», με αποκορύφωμα τη «δόμηση» των εθνών τον 19ο αιώνα από επιτήδειους εξουσιαστές και μπαγαπόντες διανοούμενους. Και ότι πρέπει όλες αυτές οι «κατασκευές» να αποδομηθούν. Η αποδόμηση τους θεωρείται προϋπόθεση για να επανέλθει ισορροπία και ειρήνη ανάμεσά μας.

Στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι αυτό το ζήτημα. Είναι κάτι πιο απλό και πεζό. Είναι αυτή καθ’ αυτή η θέση και τοποθέτηση της ιστορικού κ. Κουλούρη, ότι οι σύγχρονες παρελάσεις έχουν φασιστικές και ολοκληρωτικές καταβολές. Δεν έχουν. Είναι αμερικανικές.

Θυμάμαι πολύ καλά τον δάσκαλό μου, τον Ουγγροαμερικανό John Lukacs καταξιωμένο ιστορικό του 20ου αιώνα και κυρίως της Ευρώπης και του Β΄ ΠΠ (σχετικό πρόσφατο βιβλίο του The Hitler of History, 1997) να μας λέει πόσο μεγάλος θαυμαστής της Αμερικής υπήρξε ο Χίτλερ. Και ότι σ’ ένα συγκεκριμένο ζήτημα, τις αμερικανικές παρελάσεις στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στις στρατιωτικές, πολιτειακές, τοπικές και άλλες πανηγυρικές εκδηλώσεις, όπου κυριαρχούν (μέχρι σήμερα) οι μουσικές μπάντες, οι επιδέξιοι βηματισμοί, τα πολύχρωμα μπαϊράκια κλπ, ο Χίτλερ εκστασιάζετο. Ο μελλοντικός Φύρερ έβλεπε τις παρελάσεις μέσα από τα αμερικανικά επίκαιρα (newsreels) τη δεκαετία του 1920 και προτού κυριαρχήσει στη Γερμανία. Και έδωσε εντολή να ενσωματωθούν στα τελετουργικά του αναδυόμενου τότε ναζιστικού κινήματος, τέτοιας μορφής αμερικανικές εκδηλώσεις.

Αυτά που ακολούθησαν είναι, όπως λένε, ιστορία, που δεν γνωρίζει η κ. Κουλούρη και οι «αποδομιστές» ομοιδεάτες της. Εκτός βέβαια, εάν στα φασιστικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα η αποδομητική θεώρηση συμπεριλαμβάνει και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί που εκδηλώθηκε η πρώτη δημοκρατική επανάσταση του κόσμου (1776), εκεί που απονομιμοποιήθηκε στην πράξη το θεϊκό δικαίωμα του μονάρχη, εκεί όπου για πρώτη φορά ένα σύνταγμα (με όλα του τα ελαττώματα) έβαλε τέρμα στον ετσιθελισμό και άνοιξε το δρόμο για τον εκδημοκρατισμό του κόσμου.

Επανέρχομαι στην παρέλαση της 28ης. Έβλεπα τα παιδιά να παρελαύνουν και άλλα τόσα που τα παρακολουθούσαν και αναρωτιόμουνα εάν έβλεπα μπροστά μου μελλοντικούς μονοδιάστατους ανθρώπους, «εθνικοφασίστες» ή δεν ξέρω τι άλλο. Διερωτόμουνα, επίσης, αν οι γονείς γύρω μου ήταν στην πραγματικότητα κρυπτοφασίστες. Και συνειδητοποίησα πόσο εκτός πραγματικότητας, στο βαθμό του γελοίου, μπορούν να μας παρασύρουν οι ιδεοληψίες και ο ψευδοπροοδευτισμός. Και κυρίως ότι όταν αυτά που «γνωρίζουν» αυτοί που θέλουν να μας «αποδομήσουν» (αφήνω κατά μέρος αυτά που δεν γνωρίζουν) και βάσει των οποίων θεμελιώνουν θεωρήσεις πολιτικής και ορθής συμπεριφοράς, δεν έχουν έτσι.

Η παρέλαση που πήγα ήταν μία γιορτή. Ο κόσμος γιόρταζε ένα ιστορικό γεγονός, τιμούσε αυτούς που έχασαν – για κάποιο λόγο – ό,τι πολυτιμότερο είχαν. Αλλά η παρέλαση, η σύναξη του κόσμου ήταν, επίσης, αφορμή και για πολλά άλλα…Είναι αυτά που δένουν τους ανθρώπους, που δένουν τις γειτονιές, που δένουν τις κοινωνίες, που χαρίζουν γέλια και χαρές. Πράγματα προφανώς ακατανόητα για κάποιους πνευματικούς και πολιτικούς μανδαρίνους.