Τουρκικές κινήσεις στρατηγικής σε συνάρτηση προς την Ε.Ε. και το ψευδοκράτος.Υπάρχει ένα αιωρούμενο ερώτημα: Γιατί η Τουρκία επείγεται τόσο πολύ για την επίλυση του Κυπριακού, αν είναι δυνατόν μέχρι το τέλος του χρόνου ή, το αργότερο, μέχρι τον προσεχή Απρίλιο; Η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη και απλή. Ούτε μπορεί να αποδοθεί μόνο σε δήθεν κινήσεις εντυπωσιασμού, εκ μέρους της Τουρκίας. Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει, πρέπει να εντάξουμε την τουρκική πολιτικοδιπλωματική επίθεση στο Κυπριακό, στο ευρύτερο πλαίσιο της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Δεν αποκλείονται τουρκικές αποφάσεις σύντομα για το Κυπριακό.

Τι λέγει το δόγμα Νταβούτοβλου, όπως αυτό εκπηγάζει από το γνωστό βιβλίο του, «Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας» και ήδη υλοποιείται; Ο βασικότερος πυλώνας του είναι η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες». Αυτή η πολιτική ισχύει για όλους τους γείτονες της Τουρκίας, περιλαμβανομένης και της Κύπρου; Προφανώς, αυτό επιδιώκει να πείσει η τουρκική κυβέρνηση. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι σύντομα θα ανακοινώσει αποφάσεις, που θα θέτουν τη χώρα ένα βήμα μπροστά από τους Έλληνες της Κύπρου, όπως κομπαστικά επαίρεται ο Τούρκος Πρωθυπουργός.

Ήδη, η Τουρκία έχει κάνει αποδοτικά ανοίγματα προς τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, προς τις αραβικές χώρες και ειδικά προς τα εμιράτα του Κόλπου. Κυρίως σφυρηλατεί ισχυρούς δεσμούς με την αναδυόμενη Ρωσία, ενώ κτίζει νέες σχέσεις με την Αρμενία και ενδιαφέρεται ενεργά για το Μεσανατολικό, παρά τις αρνητικές αντιδράσεις Παλαιστινίων και Ισραηλινών. Ο Νταβούτογλου, ως Υπουργός Εξωτερικών, πλέον, της χώρας οικοδομεί ένα δίκτυο σχέσεων στα Βαλκάνια, με μουσουλμανικές χώρες -Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο- με παραμερισμό της Ελλάδας. Και, βεβαίως, το μεγάλο αλληθώρισμα της Τουρκίας είναι προς την Ε.Ε., όπου φιλοδοξεί να ενταχθεί ως πλήρες μέλος, με την προοπτική να είναι η φωνή και η εκπροσώπηση των όπου γης μουσουλμάνων.

Ηγέτιδα των ισλαμιστών.

Αυτή, ακριβώς, η προοπτική, που κτίζεται με διάφορες ενέργειες εντυπωσιασμού και επηρεασμού των μουσουλμάνων, έχει αρχίσει να προκαλεί κρίσιμα ερωτηματικά σε πολλούς Αμερικανούς και Ευρωπαίους αναλυτές των τουρκικών προθέσεων. Στο τελευταίο δελτίο του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού «Foreign Affairs» δημοσιεύεται (26.10.2009) ανάλυση του γνωστού Τούρκου αρθρογράφου Soner Cagaptay, διευθυντή του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Washington Institute for Near East Policy, με τίτλο: «Μήπως η Τουρκία εγκαταλείπει τη Δύση»;

Με αφορμή την ακύρωση της συμμετοχής του Ισραήλ σε τελευταία κοινή αεροπορική άσκηση, ο Τούρκος αναλυτής αναφέρεται σε σειρά γεγονότων που, κατά την άποψή του, καταδεικνύουν ότι «ένα βουνό μετακινείται στην τουρκική εξωτερική πολιτική» και ότι «τα θεμέλια μιας 60χρονης πολιτικής και στρατιωτικής συνεργασίας της Τουρκίας με τη Δύση ίσως άρχισαν να διαβρώνονται».

Ο Cagaptay επισημαίνει τη στροφή της Άγκυρας προς τη Συρία, την προσβολή Ερντογάν προς τον Ισραηλινό Πρόεδρο Πέρεζ, την υποστήριξη στη Χαμάς, την καταδίκη της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα, το χαρακτηρισμό της αμερικανικής επίθεσης στη Φαλούτζια ως «γενοκτονίας» και το χαρακτηρισμό της Γάζας, από τον Ερντογάν, ως «στρατοπέδου συγκέντρωσης». Επίσης αναφέρεται στην υποστήριξη της Τουρκίας στο αιμοσταγές καθεστώς του Προέδρου του Σουδάν, όπως και στο αντιδυτικό, ισλαμικό καθεστώς του Κατάρ, όταν την ίδια ώρα αποφεύγει τα φιλοδυτικά καθεστώτα της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Τυνησίας. Ο Ερντογάν, μόλις πρόσφατα υποστήριξε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ενώ δεν αποκρύβει τη φιλοδοξία του να ηγηθεί ενός «ενωμένου μουσουλμανικού κόσμου».

Η «ανήθικη» Δύση…Ο Τούρκος αναλυτής υποστηρίζει ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει αλλάξει ταυτότητα, κάτω από την αιγίδα και κατεύθυνση του κόμματος ΑΚΡ του Ερντογάν, με αποτέλεσμα να καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο για την Τουρκία να υποστηρίζει τη δυτική εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα στην περίπτωση του Ισραήλ όπως και στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Όταν ο Ερντογάν αποκαλεί τη Δύση «ανήθικη», γράφει, αυτό επηρεάζει τα όποια φιλοδυτικά ή φιλοευρωπαϊκά αισθήματα των Τούρκων πολιτών που, σύμφωνα με σοβαρές δημοσκοπήσεις, έχουν μειωθεί όσον αφορά την υποστήριξη της ένταξης της χώρας στην Ε.Ε.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ανάλυση του «Foreign Affairs» προκάλεσε σάλο στην Τουρκία και έντονες αντιδράσεις εκ μέρους του Ερντογάν και του προέδρου Γκιουλ. Ο τελευταίος, μιλώντας την περ. Τετάρτη σε εκδήλωση Δεξαμενής Σκέψης στην Άγκυρα («International Strategic Research Organization»), προσπάθησε να διορθώσει τις εντυπώσεις και να διαβεβαιώσει ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αλλάξει κατεύθυνση στην εξωτερική πολιτική της. Η Τουρκία, είπε, ξέρει τι κάνει και ότι η πολιτική της δεν στηρίζεται στα συμφέροντα αλλά σε ό,τι η χώρα θεωρεί σωστό. Για να προσθέσει ότι «η Τουρκία πηγαίνει προς κάθε κατεύθυνση, από το Βορρά προς το Νότο και από την Ανατολή στη Δύση». Κι αν καμιά φορά μιλά σκληρά σε φίλους -ειδική αναφορά στο Ισραήλ- το κάνει, λέγει ο Γκιουλ, χωρίς να στοχεύει να πληγώσει τις διμερείς σχέσεις.

Απεξάρτηση και αυτονόμηση.

Όσον αφορά τις σχέσεις της με την Ε.Ε., ο Γκιουλ επέμενε ότι η Τουρκία δεν δέχεται τίποτε λιγότερο από πλήρη ένταξη, υποστηρίζοντας ότι η χώρα θα εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της έναντί της. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Κατά την άποψή μας, η Τουρκία δεν εγκαταλείπει τη Δύση ούτε θέλει να απαγκιστρωθεί από την Ευρώπη. Αντίθετα, αυτό που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια και δη μετά την άνοδο του Αχμέτ Νταβούτογλου στο Υπουργείο Εξωτερικών, είναι μια ραγδαία απεξάρτηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και αυτονόμησή της από τις ΗΠΑ ή και των εντολών της Ε.Ε. Οι Αμερικανοί δεν θα ξεχάσουν ποτέ την ηχηρή άρνηση Ερντογάν, το 2003, να επιτρέψει σε στρατεύματά τους να διέλθουν από το τουρκικό έδαφος για να κτυπήσουν από το Βορρά τον Σαντάμ Χουσεΐν.

Από την άλλη, οι Ισραηλινοί δεν ξεχνούν ότι από το 2002 ο Ερντογάν εστράφη προς τους Άραβες και τους μουσουλμάνους. Και, βέβαια, δεν χώνεψαν την πρωτοφανή προσβολή προς το πρόσωπο του προέδρου Πέρεζ, όπως δεν παραγράφουν την υποστήριξη της Άγκυρας προς τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Αχμαντινεζάντ. Από την πλευρά τους οι περισσότεροι Ευρωπαίοι με θυμηδία παρατηρούν ότι η Τουρκία εννοεί να υιοθετήσει την Ε.Ε. a la carte και ότι η Ε.Ε. θα… ενταχθεί στην Τουρκία, όχι το αντίθετο!

Η Τουρκία ακολουθεί μια υπερκινητική εξωτερική πολιτική, που επικρίνεται μεν εσωτερικά ότι ουσιαστικά δεν αποδίδει όσα προσδοκούν οι πρωταγωνιστές της. Στο εξωτερικό, όμως, δημιουργεί εικόνες και εντυπώσεις ότι είναι μια φιλειρηνική χώρα που, επιτέλους, έχει αποφασίσει να κάνει ειρήνη με όλους τους γείτονές της. Με όλους; Ακόμα και με την Κυπριακή Δημοκρατία; Αυτό φαίνεται να προσπαθεί να πείσει τους πάντες και δη τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ενεργειών και δραστηριότητας πρέπει να ενταχθούν και οι διακηρύξεις της Τουρκίας ότι επείγεται για λύση στο Κυπριακό.

Αναγνώριση του ψευδοκράτους και ανταμοιβή από την Ε.Ε.

Γιατί η Τουρκία θέλει τώρα, άμεσα και ταχύτατα, να επιλύσει το Κυπριακό, αφού οι θέσεις και αξιώσεις της είναι σίγουρο ότι δεν θα γίνουν αποδεκτές από την ελληνική πλευρά; Υπάρχουν πολλοί λόγοι:

Πρώτον, επιδιώκει να αναδειχθεί ως η ειρηνοποιός χώρα, που κάνει ανοίγματα για να επιλύσει προβλήματα με γείτονές της.

Δεύτερον, κρίνει ότι το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον όπως και το κλίμα στις Βρυξέλλες ευνοούν την πολιτική της περί μηδενικών προβλημάτων με γειτονικές χώρες. Έτσι ερμηνεύεται και η επιστολή Ερντογάν προς Παπανδρέου για να συζητήσουν και να επιλύσουν τις διαφορές τους.

Τρίτον, η Τουρκία έχει αποκτήσει υπεροψία και αυτοπεποίθηση, επειδή έχει αναγνωρισθεί ως περιφερειακή δύναμη και από τις ΗΠΑ ως σημαντικός στρατηγικός εταίρος, ενώ θεωρείται κρίσιμης σημασίας ενεργειακός κόμβος.

Τέταρτον, η Άγκυρα υφαίνει ένα δίκτυο συμμαχιών, συνεργασιών και συμφερόντων με τον αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο, με την προοπτική να το αξιοποιήσει για να υλοποιήσει, κάποτε, τη μέγιστη φιλοδοξία Νταβούτογλου: Η χώρα να καταστεί μέχρι το 2023 μεγάλη δύναμη.

Πέμπτον, δεν αποκλείεται σύντομα η Τουρκία να προβεί σε κάποιες κινήσεις στο Κυπριακό, για να πείσει την Ε.Ε. και άλλους εμπλεκομένους ότι είναι η μόνη πλευρά που θέλει λύση. Και, άρα, να ανταμειφθεί από τις Βρυξέλλες.

Έκτον, αν δεν υπάρξει πρόοδος και επίλυση του Κυπριακού, η Τουρκία θα εντείνει τις ενέργειές της για την αναγνώριση του ψευδοκράτους (σενάρια Β’ και Γ’), όπως υποβάλλει και μελέτη της γνωστής τουρκικής Δεξαμενής Σκέψης SETA – Foundation For Political, Economic and Social Research.

Έβδομον, ο μέγιστος εφιάλτης της Τουρκίας είναι το Κουρδικό και η πιθανότητα δημιουργίας κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ, με ενδεχόμενες εδαφικές αφαιμάξεις στην Ανατ. Τουρκία.

Είναι γνωστό ότι οι Ισραηλινοί εκπαίδευσαν τους Κούρδους και οι Αμερικανοί έχουν εκτιμήσει πάρα πολύ τη βοήθεια, που οι Κούρδοι τούς πρόσφεραν κατά την εισβολή στο Ιράκ. Είναι ανησυχητική η εκτίμηση ότι δεν αποκλείεται η Κύπρος να θυσιαστεί στο βωμό μιας συναλλαγής της Τουρκίας με τους Αγγλοαμερικανούς για να εξευμενισθεί στο Κουρδικό. Και να ανταμειφθεί από την Ε.Ε. επειδή είναι χρήσιμη στο ενεργειακό. Η Αθήνα και περισσότερο η Λευκωσία δεν φαίνονται να γνωρίζουν πώς θα αντιμετωπίσουν αυτές τις πιθανές προοπτικές και ενδεχόμενες εξελίξεις.

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΙΑΚΩΒΙΔΗ
ΣΗΜΕΡΙΝΗ