H Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής τον προσεχή Δεκέμβριο και ο χειρισμός του Σκοπιανού και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, αποτελούν και την πρώτη σημαντική δοκιμασία της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης και του ίδιου του κ. Γ. Παπανδρέου.

Η συνάντηση που είχαν, η δεύτερη μέσα σε μερικές εβδομάδες, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της πΓΔΜ, στις Πρέσπες την Παρασκευή, δεν οδήγησε, όπως ορισμένοι Ευρωπαίοι εταίροι επιθυμούσαν, σε πρόοδο στο θέμα της ονομασίας.

Στις λίγες ημέρες που απομένουν είναι μάλλον απίθανο να υπάρξει κάποια πρόοδος και σε αυτήν την περίπτωση οι επιλογές στη Σύνοδο Κορυφής είναι περιορισμένες, με δεδομένη την ελληνική θέση ότι «χωρίς την επίλυση της διαφοράς για το όνομα δεν θα αποφασισθεί έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων».

Δεν πρέπει να υποτιμάται πάντως η συντονισμένη πίεση που ασκήθηκε από κορυφαίους Ευρωπαίους παράγοντες, όπως ο Ολι Ρεν, ο Χ. Σολάνα αλλά και ο Σουηδός υπουργός Εξωτερικών Κ. Μπιλντ (που έσπευσε στα Σκόπια το βράδυ της Πέμπτης), ώστε να δημιουργηθεί «θετικό κλίμα» και εικόνα προόδου, που θα απομάκρυνε έτσι ένα ελληνικό βέτο.

Στη συνάντηση Παπανδρέου – Γκρούεφσκι πέραν των θετικών μηνυμάτων που εξέπεμψαν οι δύο πρωθυπουργοί για τις δυνατότητες διμερούς επικοινωνίας και συνεργασίας δεν φαίνεται να υπήρξε κάποια πρόοδος στο θέμα της ονομασίας.

Ο κ. Γκρούεφσκι μάλιστα δήλωσε ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός επέμεινε στις θέσεις για το όνομα και την εθνική ταυτότητα που παρουσίασε ο Ελληνας διαπραγματευτής Αδ. Βασιλάκης στον κ. Νίμιτς πριν από λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη. Υπενθυμίζεται ότι καθώς ο κ. Βασιλάκης ξεκαθάρισε την εικόνα (που είχε θολώσει τους τελευταίους μήνες λόγω και της αντιφατικής στάσης της ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών) τα Σκόπια αντέδρασαν κάνοντας λόγο για επιστροφή στις θέσεις του 1992.

Καθώς η επίλυση της διαφοράς για το όνομα είναι σχεδόν αδύνατη εντός του προσεχούς δεκαημέρου (καθώς εκτός των άλλων ο κ. Γκρούεφσκι έχει δεσμευθεί ότι θα θέσει την όποια συμφωνία σε δημοψήφισμα) όλοι αναζητούν τρόπους ώστε να αποφευχθεί ένα «σκληρό βέτο» από την Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής.

Ο συμβιβασμός.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει έναν ακόμη λόγο να μη θέλει να τα «σπάσει» με τον επίτροπο αρμόδιο για τη διεύρυνση Ολι Ρεν, καθώς ο Φινλανδός αναλαμβάνει πλέον το κρίσιμο, για την Ελλάδα, χαρτοφυλάκιο Οικονομικών και Νομισματικών υποθέσεων αντικαθιστώντας τον κ. Αλμούνια. Ετσι αυτό που αναζητείται πλέον είναι ένας συμβιβασμός στη διατύπωση που θα υιοθετήσουν οι 27 στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, με την οποία δεν θα κλείνει μεν η «πόρτα» στα Σκόπια, ούτε θα ανοίγουν τυπικά οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αλλά οι εταίροι θα εξαίρουν την πρόοδο που έχουν πετύχει τα Σκόπια και θα επισημαίνεται ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκινούν αμέσως μόλις λυθεί το θέμα της ονομασίας. Και μια τέτοια διατύπωση όμως απαιτεί σημαντική προεργασία.

Η σύγκρουση της Λευκωσίας και οι αστερίσκοι της Αθήνας.

Πολύ πιο δύσκολοι όμως είναι οι χειρισμοί στο κεφάλαιο των ευρωτουρκικών σχέσεων, καθώς η Λευκωσία οδηγείται από την Αγκυρα αλλά και τους Ευρωπαίους υποστηρικτές της στον μονόδρομο της σύγκρουσης και επιβολής έστω και μονομερώς κυρώσεων, για τη μη εκπλήρωση των δεσμεύσεών της έναντι της Κύπρου και της Ε.Ε.

Η ελληνική κυβέρνηση, που έχει επενδύσει πολλά στην ελληνοτουρκική προσέγγιση, δεν δείχνει πρόθυμη να πρωταγωνιστήσει στην προσπάθεια να πειστεί η Τουρκία να αποδεχθεί ότι η ευρωπαϊκή πορεία της δεν μπορεί να είναι «αλά καρτ».

Ο κ. Χριστόφιας με την επιστολή του προς τους υπόλοιπους 26 ηγέτες της Ε.Ε. διαπιστώνει ότι η πορεία των συνομιλιών με τον κ. Ταλάτ είναι «απογοητευτική» και προειδοποιεί ότι η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Τουρκίας συνεπάγεται επιβολή κυρώσεων, ακόμη και μονομερώς.

Η κυπριακή κυβέρνηση θα στριμωχθεί πολιτικά στο εσωτερικό αλλά και στο επίπεδο των διακοινοτικών συνομιλιών θα υπονομευθεί η διαπραγματευτική ισχύς της, εάν δεν προχωρήσει στη μονομερή επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφορούν το πάγωμα ενός ή περισσότερων κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Η 21η Δεκεμβρίου θα αποτελέσει ένα ακόμη τεστ, καθώς η σουηδική προεδρία θα επιχειρήσει παρά το αρνητικό κλίμα να ανοίξει για διαπραγμάτευση το Κεφάλαιο του Περιβάλλοντος, το οποίο σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα θα μπλοκαριστεί από την Κύπρο.

Η Αθήνα θα υποστηρίξει μεν την όποια απόφαση της Λευκωσίας, μάλλον διακριτικά, καθώς δεν θέλει να έλθει σε αντιπαράθεση με τους εταίρους και να συγκρουσθεί μετωπικά με την Αγκυρα.

Το Κυπριακό παραμένει το κομβικό σημείο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αυτό όμως δεν εμποδίζει τη νέα κυβέρνηση να αναζητεί λύσεις στα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Επιστολή Ερντογάν
Παιχνίδια… συμπεριφοράς σε Αιγαίο και Θράκη.

Ο κ. Παπανδρέου θα παραδώσει στον Α. Νταβούτογλου την απαντητική επιστολή σε αυτή του κ. Ερντογάν, σε συνάντηση που θα έχουν στο περιθώριο της Συνόδου του ΟΑΣΕ στην Αθήνα (1-2 Δεκεμβρίου).

Η ελληνική πλευρά αν και απέρριψε δημοσίως την εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση που προτείνει για το Αιγαίο ο κ. Ερντογάν αλλά και τη συζήτηση μειονοτικού ζητήματος, είναι μάλλον πρόθυμη να ξεκινήσει δομημένο διάλογο χωρίς όμως να είναι ακόμη γνωστά το πλαίσιο και οι παράμετροι του διαλόγου αυτού (καθώς ήδη υπάρχει η διαδικασία των διερευνητικών επαφών που έχει εδώ και πολύ καιρό προσκρούσει στην απαίτηση της Αγκυρας να παγιοποιήσει τη θεωρία των γκρίζων ζωνών).

Ερωτηματικό αποτελεί επίσης εάν η κυβέρνηση αποδεχθεί την παρότρυνση του κ. Ερντογάν για θέσπιση νέων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο και συζήτηση του «Κώδικα Συμπεριφοράς» (Code of conduct) που έχει προτείνει η τουρκική πλευρά, που αποβλέπει στο να περιορισθεί η ένταση στο Αιγαίο όχι με τη διακοπή των προκλητικών ενεργειών της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας αλλά με τη χαλαρή αντιμετώπισή τους από την Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά την προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει στην ατζέντα μειονοτικό ζήτημα, είναι μάλλον προσβλητικό για τον κ. Παπανδρέου η επίκληση της στήριξης που προσέφερε η μειονότητα στο ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες εκλογές (πολύ περισσότερο όταν αποδεικνύεται τώρα ότι η στήριξη αυτή ήταν κατευθυνόμενη).

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ / ΕΘΝΟΣ