Η αξιοσημείωτη ανάπτυξη των επίγειων αντιαεροπορικών συστημάτων αλλά και η ανάγκη καταστροφής των επίγειων ραντάρ του αντιπάλου, έχουν αναγκάσει τις περισσότερες αεροπορίες του κόσμου να αναπτύξουν τακτικές για την εξουδετέρωση της εχθρικής αεράμυνας.

Οι συγκεκριμένες τακτικές διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: την καταστολή (SEAD) και την καταστροφή (DEAD). Για να επιτευχθεί η δεύτερη τις περισσότερες φορές κρίνεται αναγκαία η πρώτη. Στην καταστολή, μέλημα των αεροσκαφών είναι η παύση της λειτουργίας των εχθρικών ραντάρ. Είναι ιδανική στην περίπτωση συστημάτων που καθοδηγούν τα βλήματά τους με τρόπο ημί-ενεργό. Σε αυτή την περίπτωση, εάν τερματιστεί η λειτουργία του ραντάρ, ολόκληρο το αντιαεροπορικό σύστημα αδρανοποιείται και δεν είναι εφικτή η αξιοποίηση των βλημάτων.

Για την αποστολή χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι πύραυλοι οι οποίοι ονομάζονται αντί-ραντάρ. Παρουσιάζονται, ωστόσο, περιορισμοί εφόσον το αντίπαλο σύστημα είναι διασυνδεδεμένο με περισσότερα από ένα ραντάρ (όπως το SA-5) ή διαθέτει εναλλακτικούς τρόπους καθοδήγησης των βλημάτων του (δηλαδή χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση της λειτουργίας του ραντάρ για την αξιοποίηση των πυραύλων). Όταν υπάρχει πλειάδα διασυνδεδεμένων με το σύστημα ραντάρ, πόσο μάλλον αν αυτά είναι κινητά, το σύστημα μπορεί να τα “ανοιγοκλείνει” αλλά και να εμπλέκει περισσότερους εναέριους στόχους, ακόμη κι αν στην περιοχή επιχειρούν εξειδικευμένα αεροσκάφη. Εάν πάλι το αντίπαλο σύστημα δεν περιορίζεται στην καθοδήγηση των πυρομαχικών από το ραντάρ, μπορεί να εμπλέξει τα εχθρικά αεροσκάφη με άλλους τρόπους όπως με τη χρήση ηλεκτροοπτικών αισθητήρων (όπως το Pantsir και το ADATS) χωρίς καν να φανερώσει πρόωρα τη θέση του.

Όλα αυτά καθιστούν τις αποστολές SEAD / DEAD ουσιώδεις, ιδιαίτερα στην πρώτη φάση των αεροπορικών επιχειρήσεων. Οι κυριότερες αεροπορίες έχουν δημιουργήσει τις ανάλογες τακτικές, οι οποίες ανάλογα με το χρήστη, παρουσιάζουν ορισμένες διαφορές.

ΗΠΑ.

Oι αεροπορικές δυνάμεις των ΗΠΑ υπήρξαν οι πρώτες που μελέτησαν εξεζητημένα το ζήτημα καθώς το αντιμετώπισαν στο Βιετνάμ. Σήμερα διαθέτουν εξειδικευμένα και επαρκώς εξοπλισμένα αεροσκάφη. Η αεροπορία στηρίζεται στην χρήση μαχητικών αεροσκαφών F-16 και βλημάτων HARM. Ο HARM αποτελεί τον πιο διαδεδομένο πύραυλο αντι-ραντάρ παγκοσμίως. Διαθέτει μεγάλη εμβέλεια και έχει στόχο τον τερματισμό λειτουργίας των ραντάρ. Με την προσθήκη νέων λειτουργίων, η απόδοσή του θεωρείται καλύτερη  από αυτήν που διέθετε παλαιότερα. Απέκτησε καλή φήμη κατά τις αεροπορικές επιδρομές στη Λιβύη και το Ιράκ, αλλά δεν απέδωσε τα αναμενόμενα κατά τους βομβαρδισμούς της Σερβίας το 1999. Τα F-16 στην αποστολή τους βοηθά το σύστημα HTS, ένα ατρακτίδιο που αναρτάται κάτω από τον αεραγωγό του μαχητικού. Όταν τα F-16 ολοκληρώσουν την αποστολή τους, ακολουθούν άλλα αεροσκάφη εφοδιασμένα με τα κατάλληλα πυρομαχικά ώστε να καταστρέψουν τα υπόλοιπα ζωτικά μέρη του συστήματος. Ο ρόλος των F-16 θα μπορούσε να παραληφθεί είτε με τη χρήση αεροσκαφών stealth, που μπορούν να πλήξουν με σχετική ασφάλεια το εχθρικό σύστημα, είτε με τη χρήση εξειδικευμένων αεροσκαφών ηλεκτρονικού πολέμου.

Δυστυχώς, και έως την εισαγωγή του F-35 σε επαρκή αριθμό, τα stealth αεροσκάφη είναι ελάχιστα και χρησιμοποιούνται για άλλες αποστολές, ενώ επίσης η αμερικανική αεροπορία έχει αποσύρει όλα τα αεροσκάφη με πολύ ισχυρούς επιθετικούς παρεμβολής. Μόνο το αμερικανικό ναυτικό διαθέτει την τελευταία δυνατότητα αφού βρίσκονται ακόμη σε υπηρεσία αεροσκάφη EA-6B. Ούτε πρόκειται στο μέλλον να χαθεί η συγκεκριμένη δυνατότητα διότι αυτά τα αεροσκάφη θα αντικατασταθούν από EF/A-18G. Τόσο τα EA-6B όσο τα EF/A-18G μπορούν να επιτελέσουν επιτυχώς την καταστολή, ενώ άλλα αεροσκάφη θα πετύχουν την καταστροφή.

ΝΑΤΟ.

Οι περισσότερες αεροπορίες του NATO ακολουθούν το αμερικανικό μοντέλο. Αεροπορίες εξοπλισμένες με F-16 τα χρησιμοποιούν εξοπλισμένα με πυραύλους HARM αλλά χωρίς το ατρακτίδιο HTS. Διαφορετικές τακτικές ακολουθούν η γαλλική αεροπορία, η γερμανική και η ιταλική και η αεροπορία της Μεγάλης Βρετανίας. Η πολωνική αεροπορία θα έχει επίσης διαφορετική λογική έως το 2012, οπότε θα αποσυρθούν τα μαχητικά Su-22, κατάλοιπο της παρουσίας της στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

ΓΑΛΛΙΑ.

Η γαλλική αεροπορία δεν διαθέτει εξειδικευμένο βλήμα για αποστολές SEAD. Αυτό συμβαίνει επειδή έχουν αποσυρθεί τα βλήματα της οικογένειας Martel, αν και αυτά βρίσκονται σε υπηρεσία με άλλες αεροπορίες όπου έχουν πωληθεί γαλλικά αεροσκάφη (όπως η Αίγυπτος και η Ινδία). Έτσι, το βάρος πέφτει στην καταστροφή του συστήματος. Πρόκειται για άκρως επικίνδυνη αποστολή αφού το αεροσκάφος εκτείθεται στον φάκελο εμπλοκής ενός αντιαεροπορικού συστήματος μεγάλης εμβέλειας (όπως τα S-300 και S-400).

Για την επίτευξη του σκοπού, χρησιμοποιούνται αεροσκάφη με ισχυρά συστήματα αυτοπροστασίας που θα βοηθήσουν τα αεροσκάφη να επιβιώσουν μέχρι να καταστρέψουν το αντιαεροπορικό σύστημα, πτήση σε χαμηλό ανάγλυφο και ατρακτίδια σκόπευσης και συλλογής πληροφορίων. Παραμένει άγνωστο αν ένα τέτοιο δόγμα μπορεί να είναι επιτυχές, εάν δεν λειτουργεί μέσα σε συμμαχικό περιβάλλον. Εκεί, η χρήση φιλικών αεροσκαφών μπορεί να πετύχει την καταστολή και τα γαλλικά αεροσκάφη την καταστροφή. Σε διαφορετική περίπτωση, οι Γάλλοι μπορούν να κάνουν χρήση όπλων stand-off, όπως το Apache και ο Scalp. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θεωρείται “ακριβή” επιλογή. Ευτυχώς, σε ικανοποιητικό στάδιο βρίσκεται η ανάπτυξη έκδοσης αντί ραντάρ για τη βόμβα AASM. Η AASM θα επαναφέρει τη δυνατότητα SEAD στις αεροπορικές της δυνάμεις, αλλά το σχετικά μικρό βεληνεκές της (60 km) δεν θα επιλύσει τελείως το πρόβλημα.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ & ΙΤΑΛΙΑ.

Η γερμανική αεροπορία για την καταστολή έχει εξειδικευμένα αεροσκάφη. Αυτά είναι τα Tornado ECR. Τα ECR είναι εξοπλισμένα με τον κατάλληλο ηλεκτρονικό εξοπλισμό και φέρουν πυραύλους HARM. Υποστηρίζεται ότι είχαν την καλύτερη παράσταση από όλα τα συμμαχικά αεροσκάφη σε τέτοιες αποστολές κατά τον πόλεμο στο Κόσοβο. Θέλοντας να εμπλουτίσει το οπλοστάσιό της σε τέτοιες περιστάσεις η Γερμανία πρόσφατα συμφώνησε να αποκτήσει ισραηλινά φονικά UAV Harop (για τα οποία θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά παρακάτω) . Αεροσκάφη Tornado ECR διαθέτει και η Ιταλία.

ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ.

Όπως η Γερμανία και η Ιταλία, η Μεγάλη Βρετανία για αποστολές SEAD χρησιμοποιεί μαχητικά Tornado, εξοπλισμένα όμως με πυραύλους ALARM. Ο βρετανικός πύραυλος διαθέτει δύο μεγάλα πλεονεκτήματα σε σχέση με τον αμερικανικό HARM: 1) έχει μικρό βάρος και έτσι μπορούν να μεταφερθούν έως και επτά βλήματα ανά αεροσκάφος και 2) έχει ειδική τεχνική με την οποία παρατείνεται κατά πολύ τη διάρκεια πτήσης του. Στο δεύτερο βοηθά η χρήση αισθητήρων και ενός αλεξίπτωτου που περιορίζουν αισθητά την κατανάλωση καυσίμου όταν δεν παρατηρείται εκπομπή εχθρικών ραντάρ.

ΠΟΛΩΝΙΑ.

Έως το 2012, οπότε αναμένεται να αντικατασταθούν τα εναπομείναντα Su-22, η πολωνική αεροπορία θα χρησιμοποιεί σοβιετικά όπλα κατάλληλα για την καταστολή. Τα Su-22 μπορούν επίσης να προκαλέσουν την καταστροφή, όπως και τα F-16.

ΙΣΡΑΗΛ.

Η ισραηλινή αεροπορία χρησιμοποιεί αεροσκάφη εξοπλισμένα με βλήματα αντι-ραντάρ αλλά και φονικά UAV της οικογένειας Harpy. Τα Harpy διαθέτουν βεληνεκές 500 km, έχουν μικρό ίχνος και στις περισσότερο εξελιγμένες εκδόσεις μπορούν να πλήξουν το αντίπαλο ραντάρ με παθητικό τρόπο. Οι ισραηλινοί χρησιμοποιούν επίσης αεροσκάφη κατάλληλα για ηλεκτρονικό πόλεμο.

ΙΝΔΙΑ & ΚΙΝΑ.

Η Ινδία χρησιμοποιεί ένα μείγμα γαλλικών και ρωσικών  πυραύλων αντι-ραντάρ και ισραηλινών φονικών UAV. Το ίδιο ισχύει και για την Κίνα. Μοναδική διαφορά για την αεροπορία της δεύτερης είναι η μη υπάρξη γαλλικών πυραύλων. Η κινεζική αεροπορία επίσης διαθέτει παρόμοια με το F-16CJ/DJ αεροσκάφη όπως το Q-5 και το J-10S.

ΡΩΣΙΑ.

Η ρωσική αεροπορία χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία πυραύλων αντι-ραντάρ (όπως ο Kh-31) και πυρομαχικών με κεφαλή ευαίσθητη στην εκπομπή ακτινοβολίας (τέτοιες εκδόσεις πυρομαχικών έχουν παραχθεί για πυραύλους όπως ο Kh-25 και ο Kh-29). Για την καταστολή κυρίως χρησιμοποιούνται αεροσκάφη Su-24.

ΤΟΥΡΚΙΑ.

Η τουρκική αεροπορία απέκτησε δυνατότητες καταστολής της εχθρικής αεράμυνας με την εισαγωγή του αμερικανικού πυραύλου AGM-45. Ο πύραυλος εξόπλισε αεροσκάφη F-4. Σήμερα, η ευθύνη για την καταστολή έχει περάσει σε αεροσκάφη F-16C/D Block 50 εξοπλισμένα με HARM. Στο οπλοστάσιό της υπάρχουν επίσης μερικές δεκάδες Harpy. Την καταστροφή μπορούν να πετύχουν F-16 και εκσυγχρονισμένα F-4 εφοδιασμένα με ατρακτίδια Lantirn (σύντομα με Sniper και ASELPOD). Οι δυνατότητές της δεν είναι αμελητέες και χρήζουν της κατάλληλης προσοχής…

Fox2Magazine