Το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα και οι αρχές του εικοστού πρώτου χαρακτηρίζονται από μεγάλο αριθμό τοπικών πολέμων και ένοπλων συγκρούσεων, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν ευρέως τα μέσα της αεράμυνας. Επιπλέον, η συμβολή των μονάδων αεράμυνας στη νίκη του οποιοδήποτε, δεν είχε κατά κανόνα μόνο τακτική αλλά και στρατηγική αξία. Το πρόσφατο παρελθόν έχει να δείξει και τραγικές συνέπειες για μία πλευρά, λόγω μια μονόπλευρης ή εσφαλμένης εκτίμησης του ρόλου της αεράμυνας στο σύγχρονο πόλεμο. Για το σοβιετικό αντιεροπορικό δόγμα έχουν γραφεί πάρα πολλά.

Πάνω στο παράδειγμα του πολέμου στο Βιετνάμ θα ήθελα να υπενθυμίσω λίγα στοιχεία σχετικά με τις εχθροπραξίες. Κατά τη χρονική περίοδο 5 Αυγούστου 1964 έως 31 Δεκεμβρίου 1972 καταρρίφθησαν 4.181 αερομέσα των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των τηλεκατευθυνόμενων αεροσκαφών και ελικοπτέρων.

Από αυτά, 2.568 καταρρίψεις οφείλονται στο βιετναμέζικο αντιαεροπορικό πυροβολικό (60% του συνόλου των απωλειών των αεροσκαφών των ΗΠΑ). Τα αεροσκάφη πυο καταρρίφθηκαν από το αντιεροπορικό πυροβολικό ανέρχονται σε 320 μονάδες (9%), οι ΗΠΑ δέχονται την απώλεια 76 στρατιωτικ΄βν αεροπλάνων. Τα πυραυλικά αντιεροπορικά συστήματα, εξοπλισμένα με S-75, κατέρριψαν 1.293 αεροσκάφη (31%), εκ των οποίων 54 ήταν στρατηγικά βομβαρδιστικά του τύοπου Β-52. Η κατανάλωση των πυραύλων, συμπεριλαμβανομένων των απωλειών και των άστοχων βολών ήταν 6.806 μονάδες ή κατά μέσο όρο 5 πύραυλοι για κάθε κατεστραμμένο στόχο. Στη συνολική διάρκεια του πολέμου η USAF ήταν σε θέση να καταστρέψει 52 από τα συνολικά 95 αντιεροπορικά τάγματα του αντιπάλου.

Ο πόλεμος των Έξι Ημερών του 1967 είναι το επόμενο παράδειγμα. Τις πρωινές ώρες της 5η Ιουνίου, ο Πρόεδρος Νασέρ έλαβε πληροφορίες σχετικά με την απειλή ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έλαβε, οι πραξικοπηματίες ήταν στελέχη της διοίκησης της αεράμυνας της χώρας. Στην επικρατούσα σύγχυση, το δίκτυο έμεινε ανενεργό. Ως αποτέλεσμα, 183 αεροσκάφη του Ισραήλ προερχόμενα από τη Μεσόγειο Θάλασσα είχαν τη δυνατότητα να διασχίζουν τα σύνορα Αιγύπτου απαρατήρητα και να προκαλέσουν καταστροφικές βομβιστικές επιθέσεις στα στρατιωτικά αεροδρόμια της Αιγύπτου. Ήδη στις 10,45 το πρωί, η Αεροπορία του Ισραήλ είχε αποκτήσει πλήρη αεροπορική κυριαρχία. Η για λίγες ώρες αναστολή του ελέγχου του εναέριου χώρου της Αιγύπτου, είτε από προδοσία ή από πολιτική σύγχυση μεταξύ των ανώτερων στρατιωτικών ηγετών της χώρας, οδήγησαν στην ήττα του αιγυπτιακού στρατού κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Φθινόπωρο του 1973, η Αίγυπτος και η Συρία αποφάσισαν να αναλάβουν τη στρατιωτική πρωτοβουλία εναντίον του Ισραήλ. Κατά παράβαση της παναραβικής αλληλεγγύης, ο βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας προειδοποίησε την ηγεσία του Ισραήλ σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι Αιγύπτιοι με τους διπλούς πράκτορες τους στην κυβέρνηση του βασιλιά Χουσεΐν ήταν σε θέση να παραπλανήσουν τον ισραηλινό στρατό από την αρχή των εχθροπραξιών.

Στις 6η Οκτώβρη στις 14.00 αιγυπτιακοί στρατιώτες διέσχισαν τη διώρυγα του Σουέζ και κατέλαβαν 5 γέφυρες και ανέπτθξαν πλήθος γεφυρών ποντονίου για την επιθετική ανάπτυξη των αιγυπτιακών μονάδων στο Σινά. Μετά από 8 έως 12 χιλιόμετρα, τα αιγυπτιακά τεθωρακισμένα σταμάτησαν την προέλαση στη χεσρόνησο του Σινά υπό την κάλυψη της αντιαεροπορικής άμυνας, των συστημάτων S-75 και S -125. Η Ισραηλινή πολεμική αεροπορία επιχείρησε να επιτεθεί στα αιγυπτιακά τεθωρακισμένα, αλλά τα αντιεροπορικά τάγματα των Αιγυπτίων κατέρρριψαν 35 ισραηλινά αεροσκάφη. Στη συνέχεια, οι Ισραηλινοί ξεκίνησε μια αντεπίθεση με τεθωρακισμένα, αλλά αφήνοντας το πεδίο της μάχης 53 έρματα μάχης, οπισθοχώρησαν. Την επόμενη μέρα επανέλαβαν την αντεπίθεση με αεροσκάφη και τεθωρακισμένα, αλλά οι απώλειες των αεροσκαφών και των τεθωρακισμένων οχημάτων ήταν καταστροφικές για την έκβαση των επιχειρήσεων.

Αφού είχει επιτευχθεί η αρχική επιτυχία, οι Αιγύπτιοι δεν ανέπτυξαν περαιτέρων την επιθετική πρωτοβουλία, επειδή υπήρχε ο φόβος ότι τα τεθωρακισμένα τους θα είναι εκτός της εμβέλειας του φίλιου δικτύου αεράμυνα και θα καταστραφούν από τα αεροσκάφη του εχθρού. Μια εβδομάδα αργότερα, μετά από αίτηση της ηγεσίας της Συρίας, τα τεθωρακισμένα των Αιγυπτίων κινήθηκαν επιθετικά, αλλά 18 ισραηλινά ελικόπτερα εεξοπλισμένα με αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους , κατέστρεψαν ένα μεγάλο μέρος των τεθωρακισμένων. Εμπνευσμένοι από την επιτυχία, οι ισραηλινές ειδικές δυνάμεις εισήρθαν στην άλλη πλευρά του καναλιού και κατέστρεψαν μέρος της αντιπυραυλικής αεράμυνας αλλά και αεροσκάφη. Ένα άλλο απόσπασμα των ειδικών δυνάμεων του Ισραήλ, εξοπλισμένο με λάφυρα του πολέμου από το 1967, PT-76 και BTR-50, κατέλαβε καίρια τοποθεσία σε σημείο της συμβολής όπου θα μπορούσαν να διασχίσουν αιγυπτιακές μονάδες το κανάλι. Την ίδια στιγμή άλλες μονάδες κατέστρεψαν απιπλέον αντίπαλα αντιεροπορικά συγκροτήματα στο νότιο Σουέζ. Ως αποτέλεσμα αυτού, η 3η Στρατιά της Αιγύπτου στο Σινά δεν καλύπτονταν πλήρως από αεροπορικές επιθέσεις. Τώρα τα αεροπλάνα και τα ελικόπτερα του Ισραήλ, μπορούσαν να πυροβολούν ατιμώρητα εναντίον των αιγυπτιακών θωρακισμένων οχημάτων. Το τρίτο νεκροταφείο σοβιετικών τανκς -το Κουρσκ το πρώτο και στο ύψος του Βερολίνου το δεύτερο- ήταν πραγματικότητα. Παρά την ήττα της Αιγύπτου και της Συρίας, οι μονάδες αεράμυνας των δύο αραβικών κρατών εργάστηκαν με μεγάλη επιτυχία. Εντός 18 ημερών είχαν καταστραφεί 250 ισραηλινά αεροσκάφη από το αντιεροπορικό δίκτυο της Αιγύπτου, το 43% της δύναμης της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας. Στο μέτωπο Συρίας-Ισραήλ με τη κατερρίφθησαν 43 ισραηλινά αεροπλάνα. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό και πολύπλοκο αναδείχθηκε το σύστημα SA-75 Desna, με το οποίο καταστράφηκε το 44% του συνόλου των ισραηλινών αεροσκαφών. Το αντιεροπορικό δίκτυο των δύο αραβικών χωρών κατέστρεψε το 78% του συνόλου των κατερριφθέντων ισραηλινών αεροσκαφών.

Το επόμενο παράδειγμα ελιναι το Αφγανιστάν και στην περιπέτεια της Σοβιετικής Ένωσης, παρόμοια με το αμερικανικό πόλεμο στο Βιετνάμ. Η CIA οργάνωσε μια μαζική αγορά σοβιετικών όπλων, κυρίως από την στην Αίγυπτο, ενώ την ίδια στιγμή το Radio Liberty στην Ευρώπη αναμετέδιδε πληροφορίες ότι οι Μουτζαχεντίν του Αφγανιστάν μάχονται με όπλα αγορασμένα από τους Σοβιετικούς αξιωματικούς, που τα πωλούσαν ανά φορτηγό. Η CIA κατόρθωσε να οργανώσει στο Αφγανιστάν αντιεροπορικές εγκαταστάσεις και να προμηθεύσει τους Μουτζαχεντίν με Stinger (MANPADS). Κατά συνέπεια, το κύριο πλεονέκτημα των σοβιετικών στρατευμάτων – επιθετικά ελικοπτέρα και μαχητικά-βομβαρδιστικά – είχε χαθεί.

Στις 25 Μαίου 1987, μπροστά από το Κρεμλίνο προσγειώθηκε ένα αεροσκάφος τύπου Cessna-172 με κυβερνήτη τον Γερμανό Mathias Rust. Το αεροπλάνο εισήρθε από τη Φιναλνδία στον σοβιετικό εναέριο χώρο, ήταν εξοπλισμένο με πρόσθετη δεξαμενή καυσίμων και ο χειριστής γνώριζε τη διαδρομή, καθώς και το πώς και πού θα πρέπει να ξεπεράσει το αμυντικό σύστημα. Στο κύριο μέρος του τρόπου με το οποίο το αεροσκάφος ξεγέλασε το αντιεροπορικό δίκτυο πετούσε σε υψόμετρο 600 μέτρων και στις σωστές θέσεις σε ύψος 100 μέτρων, δηλαδή κάτω από το πεδίο σάρωσης των ραντάρ. Για ευκολία στον προσανατολισμό αλλά και για να μειώσει το ίχνος του αεροσκάφους, πετούσε πάνω από τη σιδηροδρομμική γραμμή Μόσχα – Λένινγκραντ, γνωρίζοντας ότι το σύρμα επαφής για τους παντογράφους των ηλεκτρικών μηχανών περιπλέκει σημαντικά την παρατήρηση του αεροσκάφους στις οθόνες των ραντάρ. Κατάσκοπος ο Mathias Rust για τους Σοβιετικούς, ανέμελο 19χρονο παιδί για τους Δυτικούς, το σοβιετικό αντιεροπορικό δόγμα από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 παρωχημένο. Μόνο οπτικά αναγνωρίσθηκε το Cessna-172 από τον χειριστή αεροσκάφους αεράμυνας, Anatoly Puchnin. Την ίδια στιγμή η Μόσχα ήταν θωρακισμένη με αντιεροπορικά συστήματα S-300 και Μοίρες μαχητικών Su-27 και MiG-31.

Fox2Magazine