Ποιες εξαγγελίες της πραγματοποίησε η κυβέρνηση, σε ποια θέματα άλλαξε πορεία και ποιες υποσχέσεις κατέληξαν στον κάλαθο των αχρήστων

ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ | Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2010       

Ενενήντα οκτώ ημέρες συμπληρώνονται σήμερα από τότε που το ΠαΣοΚ επέστρεψε στην εξουσία και ενενήντα πέντε από την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης. Είναι η στιγμή του πρώτου απολογισμού του κυβερνητικού έργου με βάση το φιλόδοξο πρόγραμμα των εκατό ημερών που ο ίδιος ο κ. Γ. Παπανδρέου είχε ανακοινώσει: άλλοι τώρα στο κυβερνών κόμμα το ξαναδιαβάζουν με καμάρι λόγω των εξαγγελιών που ήδη υλοποιήθηκαν ενώ άλλοι προσπαθούν να το ξεχάσουν αφού υπήρξαν και αρκετές υποσχέσεις που θα μείνουν υποσχέσεις, καθώς οι σχετικές εξαγγελίες έχουν ήδη ματαιωθεί.

Η πατρότητα του προγράμματος των εκατό ημερών ανήκει στον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο μιμήθηκε προεκλογικά ο γιος του. Τα αποτελέσματα είναι περίπου ίδια και στις δύο περιπτώσεις. Οπως την πρώτη φορά, έτσι και τώρα, η νέα κυβέρνηση κατόρθωσε σε γενικές γραμμές να κάνει πράξη αρκετά από αυτά που υποσχέθηκε. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που οι δεσμεύσεις έχουν ήδη ξεχαστεί, καθώς οι νέοι υπουργοί έχουν διαπιστώσει πως είχαν υποσχεθεί πράγματα που δεν μπορούν να υλοποιηθούν.

Σε πολλές άλλες περιπτώσεις η προσπάθεια υλοποίησης των εξαγγελιών συνεχίζεται και απλώς έχει διαπιστωθεί ότι δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν αυτές μόλις σε τρεις μήνες. Σε άλλες περιπτώσεις πάλι η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αλλάξει γραμμή πλεύσης επειδή διαπίστωσε ότι υπάρχουν ρυθμίσεις που μπορούν να προχωρήσουν, αλλά με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που αρχικώς είχε περιγραφεί.

Οι αυξήσεις και οι περικοπές.

Δεσμεύσεις όπως αυτή για αυξήσεις στους μισθούς σε ποσοστό μεγαλύτερο του πληθωρισμού εγκαταλείφθηκαν σχετικά νωρίς. Υποσχέσεις όπως η στελέχωση των θέσεων της κρατικής μηχανής μόνο με διαγωνισμούς και βιογραφικά εφαρμόστηκαν μερικώς και παραβιάστηκαν συχνά με τρόπο που ταλαιπωρεί ακόμη το Μέγαρο Μαξίμου. Από την άλλη πλευρά όμως η κυβέρνηση έκανε πράξη τις υποσχέσεις της για μικρότερο κυβερνητικό σχήμα και δημιουργία αυτόνομου υπουργείου Περιβάλλοντος, αλλά και για τη δραστική περικοπή των κρατικών δαπανών και των παχυλά αμειβόμενων επιτροπών και κρατικών αξιωμάτων.

Συμπερασματικά θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς πως αν η κυβέρνηση απέφευγε ορισμένες λεκτικές υπερβολές και τις απόπειρες εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης με εξαγγελίες που γνώριζε και η ίδια πως είναι ανεφάρμοστες, τότε θα μπορούσε σήμερα να υπερηφανεύεται πως έχει ήδη υπηρετήσει τον κορμό των δεσμεύσεών της, εκθέτοντας ακόμη περισσότερο την προηγούμενη κυβέρνηση η οποία δεν τόλμησε να εφαρμόσει ακόμη και μέτρα που ήταν πολύ εύκολο να προχωρήσουν.

Το πρόγραμμα των εκατό ημερών παρουσιάστηκε από τον ίδιο τον κ. Γ. Παπανδρέου στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στους παραγωγικούς φορείς της Βόρειας Ελλάδας. Εξειδικεύτηκε στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου από τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ, αλλά και στις δύο τηλεοπτικές αναμετρήσεις- την τηλεοπτική αναμέτρηση με τους πολιτικούς αρχηγούς και την τηλεοπτική μονομαχία με τον κ. Κ. Καραμανλή.

Στη συνέχεια στον πόλεμο προπαγανδισμού του νέου προγράμματος μπήκαν και τα στελέχη του ΠαΣοΚ που άρχισαν να υπόσχονται ακόμη πιο φιλόδοξα πράγματα, για τα οποία σήμερα ως υπουργοί μετανιώνουν.

Η φράση-κλειδί «Λεφτά υπάρχουν» Εκτός από τις εξαγγελίες, υπήρξαν και διαβεβαιώσεις που τώρα πια ακούγονται εντελώς ανεδαφικές. Ο Πρωθυπουργός καταδιώκεται ακόμη από τη φράση του «λεφτά υπάρχουν», που επανέλαβε πολλές φορές στη ΔΕΘ και στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.

Κατανοώντας και ο ίδιος πως ορισμένα από αυτά που υποσχέθηκε δεν θα τα πραγματοποιήσει, έσπευσε προκαταβολικά να δικαιολογηθεί, κατά το κλείσιμο της συζήτησης των προγραμματικών δηλώσεων στη Βουλή, επισημαίνοντας: «Και αν γίνουν λάθη, δεν θα είναι από αδράνεια ή σκοπιμότητα, αλλά από την πρόθεσή μας να υπηρετήσουμε καλύτερα τον πολίτη».

Σε γενικές γραμμές, το πρόγραμμα των εκατό ημερών που ανακοίνωσε προεκλογικά το ΠαΣοΚ μπορεί σήμερα να χωριστεί σε τέσσερις κατηγορίες: Στις δεσμεύσεις που ήδη υλοποιήθηκαν, στις δεσμεύσεις που ξεχάστηκαν, στις υποσχέσεις που καθυστερούν και στις υποσχέσεις που θα εφαρμοστούν, αλλά τροποποιημένες.

Τι υλοποιήθηκε.

Η ΠΡΩΤΗεξαγγελία που υλοποίησε το ΠαΣοΚ ήταν η τήρηση της δέσμευσής του για μικρότερο και πιο ευέλικτο κυβερνητικό σχήμα, με λιγότερους υπουργούς και υφυπουργούς και σημαντικές συγχωνεύσεις υπουργείων. Ο κ. Παπανδρέου συμπεριέλαβε στην κυβέρνησή του, όπως είχε υποσχεθεί, αυτόνομο υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ ενοποίησε τα υπουργεία Οικονομίας και Ανάπτυξης, καθώς και τα υπουργεία Δημοσίων Εργων και Μεταφορών, καταργώντας ταυτόχρονα τα υπουργεία Νησιωτικής Πολιτικής και Αιγαίου, αλλά και Μακεδονίας- Θράκης.

Το πρώτο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από τη νέα Βουλή ήταν αυτό για τη χορήγηση του επιδόματος αλληλεγγύης στους χαμηλόμισθους, που περιλαμβανόταν στα πρώτα πέντε που είχε ανακοινώσει ο ίδιος στη Θεσσαλονίκη. Επίσης έχουν ήδη υλοποιηθεί εξαγγελίες που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα των πρώτων εκατό ημερών, όπως:

1 Πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ για έναν χρόνο.

2 Κατάργηση των προγραμμάτων Stage στο Δημόσιο και των προσλήψεων συμβασιούχων στο Δημόσιο.

3 Αύξηση των κονδυλίων για την Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ με προϋπολογισμό επιπλέον ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.

4 Διάθεση δωρεάν φορητού υπολογιστή με γρήγορη πρόσβαση στο Διαδίκτυο για κάθε μαθητή της Α Δ Γυμνασίου.

5 Μετατροπή της Στατιστικής Υπηρεσίας σε ανεξάρτητη Αρχή.

6 Κατάργηση 470 αμειβομένων επιτροπών σε υπηρεσίες του Δημοσίου.

7 Ανοιχτή διαβούλευση με τους πολίτες για κάθε σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

8 Κατάργηση του 42% για την εκλογή των αρχόντων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τον πρώτο γύρο.

9 Κατάργηση των πολυτελών κρατικών αυτοκινήτων και αντικατάστασή τους από μικρότερου κυβισμού υβριδικά αυτοκίνητα για τα μέλη της κυβέρνησης.

10 Εφαρμογή του ΑΣΕΠ σε όλες ανεξαιρέτως τις προσλήψεις στο Δημόσιο.

11 Συγκρότηση εξεταστικών επιτροπών για όλες τις υποθέσεις των σκανδάλων.

Τι καθυστερεί.

ΚΑΘΥΣΤΕΡΟΥΝτα πέντε από τα έξι νομοσχέδια που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ πως θα έχουν ψηφιστεί εντός του πρώτου τριμήνου. Με εξαίρεση το νομοσχέδιο για τα μέτρα προστασίας των δανειοληπτών και την αλλαγή του «Τειρεσία» που είναι πιθανό να ψηφιστεί την επόμενη εβδομάδα, όλα τα άλλα καθυστερούν και δεν είναι γνωστό πότε θα ψηφιστούν. Επίσης καθυστερεί σειρά άλλων εξαγγελιών που προφανώς απαιτούν περισσότερο χρόνο από εκατό ημέρες για να προετοιμαστούν. Αναλυτικά καθυστερούν:

1 Το νομοσχέδιο για τη λήψη μέτρων που θα στηρίξουν την αγορά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2 Η αναβάθμιση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

3 Η δημιουργία ειδικής υπηρεσίας προληπτικής παρακολούθησης της αγοράς και καταπολέμησης των μονοπωλίων.

4 Το νομοσχέδιο για τη στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και τη ρευστότητα στην οικονομία.

5 Η δημιουργία Ταμείου Αναχρηματοδότησης της Οικονομίας.

6 Το νομοσχέδιο για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την προώθηση των επενδύσεων.

7 Το νομοσχέδιο για την άμεση αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας.

8 Η ενίσχυση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας.

9 Η νομιμοποίηση των μεταναστών δεύτερης γενιάς με την απονομή της ελληνικής υπηκοότητας.

10 Η διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας με συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων.

11 Η επιτάχυνση του ΕΣΠΑ.

12 Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

13 Η φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας.

14 Τα μέτρα προστασίας και ενίσχυσης της απασχόλησης και στήριξης των ανέργων.

15 Η επαναφορά του φόρου κληρονομιάς και γονικών παροχών με πιο υψηλό αφορολόγητο.

16 Το νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της ακρίβειας.

17 Η φορολόγηση όλων των επαγγελματικών συναλλαγών και των συναλλαγών με εξωχώριες εταιρείες μέσω τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και οι έλεγχοι στις offshore ακινήτων.

18 Η δημιουργία μηχανισμών επίλυσης φορολογικών διαφορών για τον αποτελεσματικό έλεγχο όλων των περιουσιακών στοιχείων των φορολογουμένων.

19 Το νέο εθνικό ενεργειακό σχέδιο, που είχε προαναγγελθεί ότι θα ανακοινωθεί ως τα τέλη Δεκεμβρίου.

20 Η άμεση καταβολή δεδουλευμένων για τις απλήρωτες καθαρίστριες των 300 ευρώ στα δημόσια σχολεία.

21 Η ανάρτηση στο Διαδίκτυο όλων των αποφάσεων και των υπογραφών υπουργών για όλες οι πράξεις του Δημοσίου και της Αυτοδιοίκησης.

22 Ο έλεγχος του πολιτικού χρήματος, ώστε οι πηγές χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών να είναι εμφανείς.

Τι ματαιώθηκε.

ΑΠΟ ΟΣΑ υποσχέθηκε προεκλογικά το ΠαΣοΚ, τουλάχιστον δεκατρείς ρυθμίσεις βρίσκονται ήδη στον πάτο του καλαθιού των αχρήστων, κυρίως λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας, την οποία δεν είχαν αντιληφθεί εγκαίρως ούτε ο Πρωθυπουργός ούτε οι συνεργάτες του. Αλλά εγκαταλείφθηκαν και ρυθμίσεις που ήταν φανερό από την πρώτη στιγμή πως στόχευαν μόνο στον εντυπωσιασμό των ψηφοφόρων. Τα δεκατρία μέτρα που εγκαταλείφθηκαν είναι:

1 Αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό.

2 Αύξηση της επιστροφής του ΦΠΑ στους αγρότες.

3 Η απόσυρση των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων που είχε ξεκινήσει η προηγούμενη κυβέρνηση και που το ΠαΣοΚ είχε δεσμευθεί ότι θα συνεχιστεί κανονικά.

4 Η κατάργηση του Ειδικού Τέλους Ακίνητης Περιουσίας.

5 Η αλλαγή του τρόπου είσπραξης των τελών κυκλοφορίας που είχε ανακοινωθεί από τον κ. Γ. Σουφλιά. Εισπράχθηκαν κανονικά, αλλά ανακοινώθηκε πως θα αλλάξει ο τρόπος καταβολής από την επόμενη χρονιά.

6 Η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στο 4% του ΑΕΠ από τον πρώτο προϋπολογισμό.

7 Η αύξηση του επιδόματος ανεργίας, σταδιακά, στο 70% του βασικού μισθού.

8 Η επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων για τον ΟΤΕ, την Ολυμπιακή, την εγκατάσταση της κινεζικής Cosco στο λιμάνι του Πειραιά και των όρων κατασκευής του αγωγού Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης.

9 Η δημιουργία μιας μεγάλης τράπεζας την οποία θα ελέγχει το Δημόσιο με συγχώνευση τραπεζών όπως η Αγροτική και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.

10 Η δημιουργία μιας διεθνούς επιτροπής προσωπικοτήτων υπό τον αρχιτέκτονα Χοσέπ Αθεμπίγιο για τα θέματα χωροταξίας, οικιστικής πολιτικής και δασοπροστασίας.

11 Η φορολόγηση με χαμηλό συντελεστή των κερδών που παραμένουν στις επιχειρήσεις ώστε να διευκολυνθούν επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας.

12 Η δέσμευση πως δεν θα υπάρξει κανένα νέο φορολογικό βάρος στα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα.

13 Η άμεση είσπραξη τμήματος των ανείσπρακτων βεβαιωμένων φόρων και οφειλών που ανέρχονται σε 31 δισ. ευρώ.

Τι τροποποιήθηκε.

ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ των εκατό πρώτων ημερών του ΠαΣοΚ υπήρξαν και εξαγγελίες στις οποίες επιμένει η κυβέρνηση, αλλά ομολογεί πλέον ότι θα πρέπει να τις εφαρμόσει σημαντικά τροποποιημένες. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:

1 Η αλλαγή του εκλογικού νόμου με την εφαρμογή του γερμανικού μοντέλου. Λόγω ισχυρών αντιδράσεων, η κυβέρνηση προσανατολίζεται τώρα σε μια παραλλαγή του νόμου, επιμένοντας όμως στην αρχική φιλοσοφία του μεικτού συστήματος εκλογής με λίστα και σταυρό.

2 Η φορολόγηση όλων των εισοδημάτων – ανεξαρτήτως πηγής- με ενιαία, προοδευτική και δίκαιη φορολογική κλίμακα. Στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο, που θα ανακοινωθεί σύντομα, πιθανότατα δεν θα υπάρχει μόνο μία ενιαία φορολογική κλίμακα.

3 Η φορολόγηση των μερισμάτων που διανέμονται σε μετόχους με τον ίδιο τρόπο που θα φορολογούνται όλα τα άλλα εισοδήματα. Πιθανότατα θα υπάρξουν αποκλίσεις από την αρχική δέσμευση.

4 Ηαντικατάσταση του Ειδικού Τέλους Ακίνητης Περιουσίας με προοδευτική φορολόγηση της μεγάλης περιουσίας. Δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί αν καταργηθεί πλήρως το ΕΤΑΚ όταν αρχίσει να εφαρμόζεται ο φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας.

5 Η προώθηση προγραμμάτων κοινωνικής εργασίας, ιδιαίτερα για τους μακροχρόνια ανέργους και ηλικιωμένους ανέργους, φαίνεται πως θα περιοριστεί σημαντικά και δεν θα ισχύσει για όλες τις κατηγορίες, όπως αρχικώς είχε ανακοινωθεί.

6 Η επιλογή γενικών γραμματέων και διοικητών ΔΕΚΟ με αξιοκρατικά κριτήρια, μέσω υποβολής βιογραφικών, και όχι με κομματικά κριτήρια. Η διαδικασία εφαρμόστηκε με μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις, ενώ τελικώς υπήρξαν και διορισμοί κομματικών στελεχών και πρώην βουλευτών σε νευραλγικές κρατικές θέσεις.

7 Η υποχρεωτική ανάρτηση στο Διαδίκτυο όλων των υπογραφών υπουργών και όλων των πράξεων του Δημοσίου και της Αυτοδιοίκησης προς το παρόν εφαρμόζεται σε ελάχιστες περιπτώσεις.

8 Η περικοπή των αποδοχών των διοικητών ΔΕΚΟ και τραπεζών δεν έφτασε τελικώς στα επίπεδα που είχαν προαναγγελθεί, όταν το ΠαΣοΚ κατακεραύνωνε τις παχυλές αμοιβές των «golden boys».

Τα έξι νομοσχέδια ήταν ένα.

Οκ. Παπανδρέου είχε ανακοινώσει πως στις πρώτες εκατό ημέρες του ΠαΣοΚ θα έχουν ψηφιστεί πέντε σημαντικά νομοσχέδια. Στη συνέχεια τα έκανε έξι, αποσαφηνίζοντας ότι το πρώτο θα είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου. Από τα έξι αυτά νομοσχέδια, στις πρώτες εκατό ημέρες ψηφίστηκε μόνο ένα, αυτό για τη χορήγηση επιδόματος αλληλεγγύης στους χαμηλόμισθους, ενώ άλλο ένα, αυτό για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών, είναι προγραμματισμένο να συζητηθεί στη Βουλή την ερχόμενη εβδομάδα.

Στη συνέχεια υπήρξαν και δεσμεύσεις για τη στελέχωση της κυβέρνησης και του κράτους που δεν υλοποιήθηκαν. Ο κ. Παπανδρέου δεσμεύθηκε πως κανένας πρώην βουλευτής δεν θα καταλάβει κρατική θέση, αλλά κατέλαβαν αρκετοί- πάντως σαφώς λιγότεροι από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ υποσχέθηκε πως κανείς δεν θα τοποθετηθεί σε θέση ευθύνης που έχει υπηρετήσει στο παρελθόν, αθετώντας την υπόσχεσή του στις περιπτώσεις του κ. Μ. Χρυσοχοΐδη και του κ. Δ. Γεωργακόπουλου.

Υπήρξαν και υποσχέσεις για άμεση πάταξη της φοροδιαφυγής με είσπραξη των 31 δισ. ευρώ των ανείσπρακτων αλλά βεβαιωμένων φόρων, οι οποίες, όπως ομολογούν τώρα οι συναρμόδιοι υπουργοί, δεν μπορούν να υλοποιηθούν.

ΤΟ ΒΗΜΑ.