Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΑΡΚΑ*

Περίπλοκη επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας διοίκησης των, κατά την επικρατούσα ορολογία, «αεροπορικών στρατηγείων» Λάρισας και Σμύρνης, με εναλλαγή Ελλήνων και Τούρκων αξιωματικών, διεξάγει το υπουργείο Εθνικής Αμυνας με την Ατλαντική Συμμαχία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Ευ. Βενιζέλος, επιβεβαίωσε με δηλώσεις του, την περασμένη Τρίτη, τις πληροφορίες, που είχε αποκαλύψει η «ΑΞΙΑ» ήδη από τις 24 Οκτωβρίου, για την πρόθεση της κυβέρνησης να ανατρέψει την, επί της αρχής, συμφωνία του περασμένου Μαΐου για την εναλλαγή Ελληνα και Τούρκου διοικητή στο C AOC-4 της Λάρισας και την αντίστοιχη εναλλαγή στο επίπεδο επιτελάρχη στο CC Air Izmir. Η αρχική συμφωνία είναι ετεροβαρής, κατά της Ελλάδας, καθώς η χώρα μας αποκτά μόνον «μερική» και προσωρινή παρουσία στη Σμύρνη, ενώ η Τουρκία μόνιμη παρουσία στη Λάρισα. Αρχικά, θα διορίζονταν στη Λάρισα Ελληνας διοικητής και Τούρκος υποδιοικητής ως το 2011 και, στη συνέχεια, ο αξιωματικός της γειτονικής χώρας θα αναλάμβανε τη διοίκηση του CAOC-4 για μία διετία.

Στην παρούσα φάση, η Αθήνα επιδιώκει νέα συμφωνία που θα προβλέπει τη διατήρηση της ελληνικής διοίκησης στο CAOC-4 Λάρισας με παράλληλη τοποθέτηση Αμερικανού, αντί Τούρκου, υποδιοικητή. Ωστόσο το εξοργιστικό στοιχείο, όπως υπο γραμμίζουν έγκυρες διπλωματικές πηγές και επιβεβαιώνεται από πλήθος σχετικών εγγράφων της τελευταίας διετίας, είναι ότι το «ελληνοαμερικανικό» μοντέλο διοίκησης, αντί του «ελληνοτουρκικού», αποτελούσε αρχική πρόταση του ιδίου του NATO, στην οποία δεν είχε συναινέσει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επί ηγεσίας της κ. Ντ. Μπακογιάννη!

Συγκεκριμένα, στην αρχική φάση της διαπραγμάτευσης, το 2007, η Τουρκία είχε θέσει βέτο στην ιδέα δίδυμης διοίκησης Ελλάδας-Η-ΠΑ, απαιτώντας το «μάξιμουμ» με την κάλυψη της πρώτης περιόδου, ως το 2011, από δικό της διοικητή. Η τουρκική πρόταση είχε απορριφθεί, κυρίως για γραφειοκρατικούς λόγους, από τα άλλα μέλη του NATO (συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ), αλλά η Αγκυρα επέτυχε, γρήγορα, να επαναφέρει το θέμα, επειδή με τη σειρά της είχε απορρίψει σειρά άλλων προτάσεων της ηγεσίας της Συμμαχίας για τις αλλαγές της δομής διοίκησης σε άλλες γεωγραφικές περιοχές.

Ενώπιον του διαφαινόμενου αδιεξόδου, ο τότε γ.γ. του NATO, Γ. Ντε Χουπ Σέφερ, και ο πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής, ναύαρχος Τζ. Ντι Πάολα, κατέθεσαν, το καλοκαίρι του 2008, συμβιβαστική πρόταση για την εναλλαγή Ελληνα και Τούρκου διοικητή, ενώ εξαφανίστηκε η πρόταση εναλλαγής Ελλάδας-ΗΠΑ.

Το σκεπτικό του ΥΠΕΞ επί Μπακογιάννη.

Σε εκείνο το χρονικό σημείο εντοπίζεται η πρώτη ελληνική υποχώρηση, καθώς οι επιτελείς της κ.. Μπακογιάννη ούτε επέμειναν στην αρχική θέση της χώρας μας ούτε καν προσπάθησαν να αξιοποιήσουν την τότε αμερικανική στήριξη προς τις θέσεις της Αθήνας. Οπως βεβαιώνουν οι ίδιες έγκυρες διπλωματικές πηγές, σε συνάντηση εργασίας στο υπουργείο Εξωτερικών, στις 24 Σεπτεμβρίου 2008, έγινε, για πρώτη φορά, δεκτή η πρόταση του ναυάρχου Ντι Πάολα για την εναλλαγή Ελληνα και Τούρκου διοικητή, με το περίεργο σκεπτικό ότι σε διαφορετική περίπτωση η Τουρκία θα «μπλόκαρε» πλήρως τη λειτουργία του CAOC Λάρισας.

Παραμένει άγνωστο αν οι σχετικές πολιτικές οδηγίες της κ.. Μπακογιάννη δόθηκαν με το σκεπτικό μιας υποτιθέμενης χειρονομίας καλής θέλησης προς την Αγκυρα ή υπό το κράτος πανικού μπροστά σε ένα νέο τουρκικό βέτο.

Υποχώρηση.

Η δεύτερη ελληνική υποχώρηση σημειώνεται (ευτυχώς προφορικώς και όχι γραπτώς) στις 7 Μαΐου του 2009, όταν ο τότε αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Δ. Γράψας, κατά τη Σύνοδο των αρχηγών ΓΕΕΘΑ όλων των εθνών-μελών του NATO, δεν αντιτάσσεται στο διαπραγματευτικό πλαίσιο της κ. Μπακογιάννη. Τα σχετικά υπηρεσιακά κείμενα προσπαθούν να δικαιολογήσουν την τακτική αυτή με την άποψη ότι «δεν θίγεται ο συνολικός αριθμός των κατανεμημένων ανώτατων αξιωματικών στην Ελλάδα», αν και σε άλλο σημείο διατυπώνεται η παραδοχή πως «διαταράσσονται οι ισορροπίες Ελλάδας-Τουρκίας».

Σε εκείνη τη χρονική περίοδο αποστρατεύεται ο κ. Γράψας, ενώ ο διάδοχος του, πτέραρχος I. Πάγκος, επωμίζεται το βαρύ έργο προβολής των ελληνικών θέσεων στο NATO για τη στελέχωση των θέσεων ανώτατων αξιωματικών υπό τη Νέα Δομή Διοικήσεως. Η τρίτη υποχώρηση σημειώνεται στις 27 Αυγούστου 2009, όταν το κεντρικό ελληνικό επιχείρημα προς τον νέο γ.γ. του NATO, Α. Ρά-σμουσεν, ο οποίος επισκέπτεται την Αθήνα, είναι ότι «έχουμε ανταποκριθεί με εποικοδομητικό πνεύμα και επιδείξαμε την απαιτούμενη ευελιξία με το να συναινέσουμε στο σύστημα εναλλαγής και αναμένουμε τώρα την ενεργο-ποίηση όλων των στρατηγείων και του CAOC Λάρισας».

Από την άλλη πλευρά, το ευτύχημα για την Ελλάδα είναι ότι, όπως υπογράμμισε ο κ. Βενιζέλος, η ελληνική υποχώρηση δεν προκύπτει γραπτώς από τα πρακτικά της Συνόδου Αρχηγών ΓΕΕΘΑ του Μαΐου 2009. Χάρη στη μη γραπτή κατάθεση του σκεπτικού του υπουργείου Εξωτερικών από τον κ. Γράψα, ο νυν υπουργός Εθνικής Αμυνας υπογραμμίζει ότι «το ζήτημα πρέπει να ρυθμιστεί, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή».

* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιρειών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.

ΑΞΙΑ 16/1/10