Tου Σταυρου Λυγερου

Μπορεί η κυβέρνηση Καραμανλή να έριξε το καράβι στα βράχια, αλλά η αλήθεια είναι πως το καράβι ήταν σ’ αυτή τη ρότα από πολύ νωρίτερα. Η ρητορική Σημίτη για την «ισχυρή οικονομία» της «ισχυρής Ελλάδας» ήταν ένα καλοσερβιρισμένο προπαγανδιστικό ψεύδος. Το πρόβλημα αποτυπώνεται αλάνθαστα στο παρατεταμένο μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και στον δραματικά μικρό όγκο πραγματικών επενδύσεων.

Το χρέος έφθασε σ’ αυτά τα ύψη επειδή οι πόροι δεν διοχετεύθηκαν σε παραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργούσαν πρόσθετο πλούτο. Κατά κανόνα, λεηλατήθηκαν και σπαταλήθηκαν. Τροφοδότησαν την κατανάλωση και μάλιστα τις εισαγωγές. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πολύ χρήμα, αλλά με δυσανάλογα μικρό παραγωγικό αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει από την εκπαίδευση μέχρι τους εξοπλισμούς, από την έρευνα μέχρι την υγεία και από την κοινωνική πολιτική μέχρι τα δημόσια έργα.

Η αιτία είναι διπλή: Πρώτον, η μάστιγα της διαπλοκής/διαφθοράς, που εμποδίζει την ανάπτυξη. Δεύτερον, η εκτεταμένη σπατάλη, που προκύπτει από την επιβίωση πλήθους αντιπαραγωγικών καταστάσεων, από λάθος αποφάσεις και κακό προγραμματισμό στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Το κλεπτοκρατικό και σπάταλο μοντέλο, που κυριάρχησε για πάρα πολλά χρόνια, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μία ιδιότυπη φούσκα. Με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή θα έσκαγε.

Η μόνη σοβαρή προσπάθεια για συμμάζεμα έγινε από τον Αλέκο Παπαδόπουλο επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου (1993 – 95). Από το 1996 η προσπάθεια νοθεύθηκε από τη «δημιουργική λογιστική», αφού στόχος ήταν η με κάθε τρόπο ένταξη στην ΟΝΕ και όχι το πραγματικό νοικοκύρεμα. Ετσι, στην οκταετία 1996 – 2004, η κυβέρνηση διπλασίασε σχεδόν το χρέος που παρέλαβε. Το ίδιο έπραξε η κυβέρνηση Καραμανλή, αλλά σε πεντέμισι χρόνια.

Το οικονομικό πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό πρόβλημα. Η υπέρβαση του κλεπτοκρατικού και σπάταλου μοντέλου ήταν ένα είδος εκκαθάρισης της «κόπρου του Αυγείου». Προϋπέθετε ισχυρή πολιτική βούληση και επεξεργασμένο πολιτικό σχέδιο δράσης. Το πολιτικό σύστημα δεν είχε ούτε τα «κότσια» ούτε τη βούληση να «σπάσει αυγά». Βολευόταν στα προνόμιά του και συνέχιζε την αμέριμνη πορεία προς τα βράχια.

Η φούσκα έσκασε και το νοικοκύρεμα έχει καταστεί μονόδρομος. Αυτό που μπορούσε να γίνει σε ευνοϊκές συνθήκες πρέπει να γίνει σε εξαιρετικά δυσμενείς και με αυξημένο κόστος. Το νοικοκύρεμα, όμως, θα υπονομευθεί εάν δεν γίνει με όρους δίκαιης κατανομής των βαρών, εάν το κράτος συνεχίσει να είναι γενναιόδωρο με τους προνομιούχους και τσιγκούνικο με τους υπόλοιπους.

Εκτός αυτού, λύση δεν θα προκύψει μόνο με διαχείριση της υφιστάμενης «πίτας». Θα προκύψει μόνο εάν δρομολογηθεί αναπτυξιακή δυναμική. Για να παραχθεί πλούτος πρέπει να αξιοποιηθούν υπαρκτά συγκριτικά πλεονεκτήματα και να απελευθερωθούν παραγωγικές δυνάμεις. Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να δημιουργηθεί το περιβάλλον το οποίο θα διευκολύνει την ανάληψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.

ΠΗΓΗ