Του Ηλία Νταλούμη

Με την κατάρτιση ενός νέου νόμου που θα διέπει τα εξοπλιστικά προγράμματα, από τον αρχικό σχεδιασμό έως και μετά την υλοποίησή τους, ασχολούνται στελέχη του ΥΕΘΑ αυτή την περίοδο. Θεωρείται, και πολύ ορθά, ότι ο νόμος που ρυθμίζει τους εξοπλισμούς είναι ένας από τους θεμελιώδεις νόμους που αφορούν τη λειτουργία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Η βασική φιλοσοφία που θα διέπει τον υπό κατάρτιση νόμο θα είναι αφ’ ενός μεν η διασφάλιση της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας, αφ’ ετέρου δε οι δυνατότητες ευελιξίας στον τρόπο λήψης των αποφάσεων, χωρίς βεβαίως να αναιρούνται οι δύο πρώτες προϋποθέσεις. Ταυτόχρονα με τον καινούργιο νόμο θα επιδιωχθεί ολόκληρο το σύστημα των εξοπλισμών να εξορθολογιστεί. Αυτό θα ξεκινά από τον τρόπο κατάρτισης του ΕΜΠΑΕ (Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Επενδύσεων) σε όλα του τα στάδια. Από τις προτάσεις των Γενικών Επιτελείων, την έγκρισή του από το Συμβούλια Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) και το Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας (ΣΑΜ), την αρμόδια υποεπιτροπή της Βουλής και τέλος το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ).

Το εντελώς νέο στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση είναι αυτό της Βουλής. Η υποεπιτροπή Άμυνας της Βουλής θα ενημερώνεται για την εξέλιξη των εξοπλιστικών προγραμμάτων στο πλαίσιο της εξασφάλισης της πλήρους διαφάνειας, χωρίς ταυτόχρονα να παρεμβάλλονται γραφειοκρατικές διαδικασίες που θα καθυστερούν την εξέλιξή τους.

Επιτροπές.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το ανώτατο συμβούλιο προμηθειών δεν έχει λόγο ύπαρξης, καθώς οι αρμοδιότητές του μπορούν να καλυφθούν από άλλα θεσμικά όργανα όπως π.χ. η Βουλή ή το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ταυτόχρονα, όμως, και προκειμένου να διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα, μπορεί να δημιουργηθεί μια επιτροπή που θα εξετάζει τις διάφορες ενστάσεις κατά των αποφάσεων των επιτροπών αξιολόγησης των διαφόρων προσφορών.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο θα είναι αυτό της συμφωνίας του νέου νόμου με τους κανόνες που θέτουν οι σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ. Τα τελευταία χρόνια, λόγω νομικού κενού ή κακής ερμηνείας των σχετικών διατάξεων, έχουν υπάρξει περιπτώσεις οικονομικών διαφορών ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Αθήνα.

Με τον υπάρχοντα νόμο τα αμυντικά υλικά δε διαχωρίζονταν σε κατηγορίες. Για παράδειγμα, στην προμήθεια ανταλλακτικών των μαχητικών αεροσκαφών ακολουθούνταν η ίδια διαδικασία με την προμήθεια των ίδιων των αεροσκαφών!

Αυτό επιδιώκεται να αλλάξει. Έτσι θα υπάρχει μια κατηγορία για τα κύρια οπλικά συστήματα. Άλλη για τα υποσυστήματά τους. Άλλη για τα ανταλλακτικά τους και ούτω καθεξής. Βέβαια, αυτό που θα γίνει είναι και ο ακριβής προσδιορισμός ποιων προϊόντων θεωρούνται πολεμικό υλικό και ποιων όχι.

Ο διαχωρισμός των εξοπλιστικών προγραμμάτων ανάλογα με την οικονομική αξία κάθε προμήθειας είναι μεν προφανής, δεν γινόταν όμως πάντοτε. Αυτό θα ξεκαθαριστεί με τον καινούργιο νόμο, προκειμένου για προμήθειες αμυντικού υλικού κάτω των 387.000 ευρώ να εφαρμόζονται πιο ευέλικτες διαδικασίες, όπως π.χ. πρόχειροι διαγωνισμοί ή ακόμα και απευθείας αναθέσεις. Προκειμένου να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στα εξοπλιστικά προγράμματα, κατά πρώτο θα γίνει ένας ακριβής προσδιορισμός των δυνατοτήτων των ελληνικών βιομηχανιών.

Οι απαιτήσεις σε Ελληνική Βιομηχανική Συμμετοχή (ΕΒΣ), Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία (ΕΠΑ) και Αντισταθμιστικά Ωφελήματα (ΑΩ) θα επαναπροσδιοριστούν. Τα μεγέθη αυτά θα πάψουν να είναι αφηρημένα και άσχετα με την άμυνα της χώρας. Η μεταφορά τεχνογνωσίας, οι συμπαραγωγές και η ανάπτυξη της έρευνας, θα αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες. Όλα αυτά σε απόλυτη συνάρτηση με τη σχέση κόστος – αποτέλεσμα.

Η θέσπιση διατάξεων, με τις οποίες θα υπάρχει και απολογισμός του εξοπλιστικού προγράμματος μετά την ολοκλήρωσή του, θα συμβάλει ουσιαστικά όχι μόνο στη σωστή εκτέλεση της σύμβασης αλλά, κυρίως, στην πλήρη και ορθή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων από τα ΑΩ και την ΕΒΣ.

Η ανεπάρκεια του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ που επιβάλλουν την αλλαγή του Ν. 3433/2006 είναι πολλοί. Δύο οι πιο σημαντικοί. Ο ένας είναι οι παρούσες, εξαιρετικά δύσκολες, οικονομικές συνθήκες. Όταν τόσα και τόσα αναθεωρούνται προκειμένου να υπάρξει προσαρμογή στα σημερινά δεδομένα, είναι απολύτως φυσικό να υπάρξουν και αλλαγές στους εξοπλισμούς. Ο άλλος είναι η ανεπάρκεια του υπάρχοντος νόμου περί εξοπλισμών.

Ο Ν.3433/2006 για τις «Προμήθειες αμυντικού υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων» υποτίθεται ότι έγινε προκειμένου να βελτιωθεί το σχετικό νομικό πλαίσιο. Όμως στην πράξη αποδείχτηκε μη λειτουργικός. Τα προβλήματά του είχαν αμέσως επισημανθεί, πριν αρχίσει να εφαρμόζεται, από τους άμεσα ενδιαφερομένους.

Τα μέλη της Ένωσης Ελληνικών Εταιρειών Αεροδιαστημικής & Άμυνας (ΕΕΛΕΑΑ), δηλαδή οι μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες αμυντικού υλικού, είχαν επισημάνει τις δυσλειτουργίες και είχαν προτείνει συγκεκριμένες λύσεις. Όμως η προηγούμενη ηγεσία του ΥΕΘΑ είχε αρνηθεί οποιαδήποτε αλλαγή.

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του διαγωνισμού για το αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας την περασμένη άνοιξη. Κατ’ αρχήν τα, παράλογα, ασφυκτικά χρονικά όρια που έβαζε η σχετική προκήρυξη, δεν επέτρεψαν σε δύο εταιρείες να πάρουν μέρος.

Οι άλλες δύο προσφορές, ισάριθμων εταιρειών, κρίθηκαν ελλιπείς, επειδή δεν είχαν υποβληθεί τα αποσπάσματα ποινικού μητρώου των διευθυνόντων συμβούλων τους! Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ο διαγωνισμός να κηρυχτεί άγονος.

Έτσι σήμερα οι Ένοπλες Δυνάμεις δε διαθέτουν τέτοια αεροσκάφη για να καλύψουν τις σχετικές ΝΑΤΟϊκές αποστολές στο FIR της Αθήνας. Το γεγονός αυτό κάνει πολύ μεγάλο και άμεσο τον κίνδυνο το ΝΑΤΟ να τις αναθέσει στην τουρκική Αεροπορία, η οποία, εκμεταλλευόμενη την ευκαιρία, έχει ήδη σπεύσει να υποβάλει ανάλογες προτάσεις…

ΠΗΓΗ