JAMES GALBRAITH – Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΧΡ. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ.

Τη γνώμη τριών οικονομολόγων διεθνούς κύρους για τα μέτρα που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός, αλλά και για την οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα, ζήτησε η «Οικονομία».

Σύμφωνα με τους τρεις διάσημους καθηγητές «η κρίση δεν αποτελεί μυστήριο», αλλά θα απαιτηθούν «θυσίες» από τον ελληνικό λαό για το ξεπέρασμά της. Οι Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, Ρίτσαρντ Γουλφ και Αλμπέρτο Αλεσίνα προτείνουν δρακόντεια μέτρα, αλλά και ευαισθητοποίηση των ευρωπαίων εταίρων.

«Οι Βρυξέλλες να εκδώσουν ευρω-ομόλογο τώρα!»

Αυτή την στιγμή η ελληνική κυβέρνηση χρειάζεται υποστήριξη από τους πολίτες της καθώς ακολουθεί ένα σκληρό δρόμο που επιβλήθηκε απ’ έξω.

Δεν υπάρχει περίπτωση να αποφευχθούν οι θυσίες. Η μόνη ερώτηση είναι πώς θα τις περιορίσετε, πώς θα τις διαχειριστείτε και να τις χρησιμοποιήσετε.

Οι περικοπές είναι σκληρές, αλλά δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις. Οι περικοπές δεν είναι πολιτική ανάκαμψης, ούτε θα ηρεμήσουν τις αγορές. Με αυτά τα δρακόντεια μέτρα, η Ελλάδα αφαιρεί οποιαδήποτε δικαιολογία από τις Βρυξέλλες και τη Φραγκφούρτη, το Βερολίνο και το Παρίσι να μην την βοηθήσουν. Η απάντησή τους τώρα πρέπει να είναι άμεση : Να εκδώσουν ευρω-ομόλογο, διμερή δάνεια και να αποδεσμεύσουν κοινοτικά κονδύλια που προορίζονται ήδη για την ελληνική ανάπτυξη. Πρέπει να εισρεύσει αρκετή βοήθεια ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση εξ ολοκλήρου, συμπεριλαμβανομένων και των επιπτώσεων των μέτρων.  

Εάν σε αυτή την κρίση η Ευρώπη δεν απαντήσει άμεσα και δυναμικά, η ερώτηση που προκύπτει είναι: Για ποιο πράγμα είναι καλή τότε η Ευρώπη;

* Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Texas-Austin.

ALBERTO ALESINA

«Γενναίες περικοπές δαπανών, η μόνη λύση»

Η Ελλάδα πρέπει να εφαρμόσει ένα δραστικό δημοσιονομικό πρόγραμμα αναπροσαρμογής ώστε να αποφύγει τις σοβαρές συνέπειες για το μέλλον της στην Ε.Ε.

Αλλες βιομηχανικές δημοκρατίες έχουν υιοθετήσει τέτοια μέτρα. Τι μάθαμε;

* Πρώτον, η δημοσιονομική αναπροσαρμογή που βασίζεται στην αύξηση φόρων χωρίς να περιορίζεται η αύξηση των δαπανών, δεν λειτουργεί μεσοπρόθεσμα. Αντιθέτως, η δημοσιονομική αναπροσαρμογή που βασίζεται πάνω στην ραγδαία μείωση των δαπανών δημιουργεί μια μακροπρόθεσμη εξυγίανση των προϋπολογισμών.

**Δεύτερον, οι περικοπές στις δαπάνες δεν συνοδεύονται πάντα από μείωση της ανάπτυξης και, εάν ναι, λιγότερο απ’ ό,τι οι φορολογικές αυξήσεις.

**Τρίτον, το κοινωνικό σύστημα της ΝΑ Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, είναι πολύ αναποτελεσματικό και συχνά τα κονδύλια δεν φθάνουν στους πολύ φτωχούς, αλλά τα προγράμματα φορολογικών δαπανών αναδιανέμονται στη μεσαία τάξη. Οι περικοπές πρέπει να δώσουν την ευκαιρία να σκεφτούμε για μεταρρυθμίσεις στο κοινωνικό κράτος.

**Τέταρτον, οι κυβερνήσεις που εφάρμοσαν σκληρά μέτρα σε περιόδους κρίσης επιβραβεύτηκαν από τους ψηφοφόρους στα γκάλοπ.

Η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει περαιτέρω ανακατέματα με τα στοιχεία και να ασχοληθεί σοβαρά με τη δημοσιονομική κρίση. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή.

* Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Harvard.

RICHARD WOLFF

«Στους εργαζόμενους το φταίξιμο και πάλι»

Το 2010 είναι ο τρίτος χρόνος κρίσης στον παγκόσμιο καπιταλισμό.

 

Είναι μια συστημική κρίση με ακραία συμπτώματα. Η καπιταλιστική ηγεμονία δεν μπορεί να παραδεχθεί ή να διαχειριστεί την αρρώστια του ιδίου του συστήματός του. Αντ’ αυτού παρακολουθεί την μετάβαση από το ένα σύμπτωμα στο άλλο ώστε να πιέσει τα εθνικά όργανα να μεταβιβάσουν το κόστος της κρίσης στους εργαζομένους. Η καπιταλιστική συστημική κρίση δεν είναι μυστήριο. Για 30 χρόνια οι μισθοί είχαν περιοριστεί σε σχέση με την αύξηση της παραγωγικότητας. Το υπέρογκο πλεόνασμα και τα κέρδη έφεραν μια νέα καπιταλιστική κερδοσκοπία και συνεπώς αυξημένο ρίσκο. Οι εργαζόμενοι στην Ε.Ε. και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ αντέδρασαν με αύξηση του δανεισμού. Μέχρι το 2007 η κρίση προήλθε από την υπερδανειοδότηση της εργατικής τάξης, την αύξηση της παραγωγικότητας που διαχειρίζονταν οι εργοδότες, πλούσιους επενδυτές που ανοίχτηκαν σε μεγάλα επενδυτικά ρίσκα και μια παγκόσμια οικονομία με σοβαρές εμπορικές και κεφαλαιακές ανισορροπίες, ανάμεσα στα έθνη.

Αντί να προχωρήσουμε πέρα από το καπιταλιστικό σύστημα που αναπαράγει συνεχώς τέτοιες κρίσεις, οι υπηρέτες του status quo προτιμούν να ρίχνουν το φταίξιμο και να στριμώξουν τους εργαζόμενους. Αυτή τη φορά είναι οι Ελληνες.

* Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, επισκέπτης καθηγητής στο New School University in New York.

ΤΖΟΖΕΦ ΣΤΙΓΚΛΙΤΣ (οικονομολόγος – νομπελίστας)

«Πληρώνουμε την αδιαφάνεια των τραπεζών»

Στους ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΜΙΛΤΙΑΔΟΥ.

ΕΝΑΜΙΣΗ χρόνο μετά το ξέσπασμα της κρίσης η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία δεν έχει βελτιωθεί, επισημαίνει ο νομπελίστας καθηγητής Τζ. Στίγκλιτς, απαντώντας σε ερώτησεις της «Οικονομίας». Επισημαίνει ότι βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη κανόνων που θα περιορίζουν την ανεξέλεγκτη δράση των τραπεζών. 

Συμμερίζεστε την άποψη του πρωθυπουργού για κερδοσκοπικό παιχνίδι κατά της Ελλάδος, αλλά και του ευρώ;

Παρακολουθώντας παρόμοιες καταστάσεις που εξελίχθηκαν στο παρελθόν, δεν είναι αδιανόητο να υπάρχει τέτοιο κτύπημα κατά του ευρώ. Πέρα από τις φήμες, δεν έχω στοιχεία, για να το πω με σιγουριά. Τώρα, τα χτυπήματα κατά της Ελλάδας είναι άλλη ιστορία, καθώς σε περιπτώσεις κερδοσκοπίας δεν υπάρχει λογική. Σίγουρα, δεν υπήρχαν εξελίξεις ή ακόμα και κυβερνητικές ανακοινώσεις που να δικαιολογήσουν τέτοιες αντιδράσεις και ανησυχίες.

Συμφωνείτε με την κριτική που πολλοί αμερικανοί αξιωματούχοι ασκούν κατά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας; Και αν ναι, γιατί;

Οι ενστάσεις για την ΕΚΤ αφορούν στο ότι επικεντρώνεται πολύ στον πληθωρισμό, που είναι μέρος της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Ο πληθωρισμός είναι μερικές φορές το πρόβλημα. Τώρα, όμως, δεν είναι. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, για παράδειγμα, έχει διευρυμένα καθήκοντα, ώστε -εκτός από τον πληθωρισμό- να παρακολουθεί την ανάπτυξη και την ανεργία και πιστεύω ότι έτσι μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα. Ουσιαστικά, η διευρυμένη αυτή αρμοδιότητα της Fed έχει τώρα υιοθετηθεί και από άλλες κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως. Η ΕΚΤ είναι ένα παράδειγμα που δείχνει ότι πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή στους όρους οικονομικής πολιτικής που βάζεις σε μια συνθήκη, γιατί τα πράγματα αλλάζουν.

Δηλαδή;

Εάν μια συνθήκη είναι άκαμπτη, θα υπάρχει δυσκολία στην προσαρμογή σε συνθήκες κρίσης. Ας μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος. Πολλοί λένε ότι ο όρος του Μάαστριχτ για έλλειμμα στο 3% συγκεντρώνει την προσοχή στο πρωτογενές έλλειμμα. Δημιουργεί μια εμμονή. Συμφωνώ με αυτό. Οταν ήμουν στην οικονομική επιτροπή του Μπιλ Κλίντον υπήρχαν σοβαρές προτάσεις, ώστε να μπουν σφικτοί δημοσιονομικοί όροι, ανάλογοι του Μάαστριχτ. Μερικοί από εμάς διαφωνήσαμε επιτυχώς. Τώρα και τα δύο μεγάλα κόμματα στις ΗΠΑ συμφωνούν ότι, εάν περνούσαμε τέτοιους κανόνες ως νόμους, θα ήταν καταστροφή, γιατί δεν θα μπορούσαμε να σώσουμε τις τράπεζες στην παρούσα κρίση.

Στο τέλος του 2008 το πρόβλημα ήταν η χρηματοπιστωτική κρίση. Τώρα το πρόβλημα δείχνει να πέρασε στις κυβερνήσεις και στην αύξηση του χρέους.

Υπάρχει σχετική έκθεση που συνδέει ιστορικά μια χρηματοπιστωτική κρίση με μία σειρά από ρίσκα που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις στους λεγόμενους «μετασεισμούς» μιας τέτοιας κρίσης. Η εμπειρία από προηγούμενα παραδείγματα μας οδήγησε σε διαφορετικά συμπεράσματα, γιατί πραγματοποιήθηκε περισσότερο σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η παρούσα κρίση (όπως στη Μεγάλη Υφεση του Μεσοπολέμου) είναι από τα λίγα παραδείγματα που αφορούν ανεπτυγμένες χώρες. Οι πατέντες, δηλαδή, είναι διαφορετικές.

Ο συνδετικός κρίκος στην κρίση που διανύουμε είναι το κυβερνητικό χρέος. Ναι, στις περισσότερες περιπτώσεις οι εθνικές κυβερνήσεις, όπως στις ΗΠΑ, αύξησαν το χρέος τους, για να σώσουν τις τράπεζες. Δεν νομίζω, όμως, ότι στην Αμερική θα έχουμε πρόβλημα με το χρέος. Γιατί εμείς μπορούμε να τυπώσουμε χρήμα και να πληρώσουμε το εθνικό χρέος. Μπορεί να αυξηθούν οι πληθωριστικοί κίνδυνοι και τα επιτόκια, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση πτώχευσης. Βλέπετε τη διαφορά στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Οσον αφορά το εάν η κατάσταση βελτιώθηκε 1,5 χρόνο μετά, θα έλεγα όχι. Γιατί δεν έχουμε υιοθετήσει ακόμα ένα νέο ρυθμιστικό σύστημα για τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Τελικά, κ. καθηγητά, εάν έπρεπε να εξηγήσω σε ένα απλό άνθρωπο τι ακριβώς προκάλεσε αυτή την κρίση, τι πρέπει να απαντήσω;

Οτι ο χρηματοπιστωτικός τομέας προσπάθησε να απαλλαγεί από όλους τους ελέγχους και τη διαφάνεια και να γίνει αδιαφανής και σκοτεινός. Τα κατάφερε και τώρα το πληρώνουμε όλοι.

πηγη