Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ

Οροι όπως «φασισμός» και «δικτατορία», ως προς την Τουρκία, συνηθίζεται να εκλαμβάνονται ως συνυφασμένοι με τον μιλιταρισμό, ιδιαίτερα για την περίοδο μετά το πρώτο στρατιωτικό πραξικόπημα, αυτό του 1960.

Η θεώρηση αυτή είναι σαφώς βάσιμη, αλλά με τη διαφορά ότι εάν πάρει τη μορφή πανάκειας για την εξέταση ή την επίλυση των προβλημάτων δημοκρατίας στη χώρα αυτή, ανακύπτει ο κίνδυνος να φορτωθούν όλα τα κακά στον φορέα του μιλιταρισμού και να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι επήλθε δημοκρατία. Είναι άκρως σημαντικές οι εξελίξεις στην Τουρκία που έχουν σαφή διάσταση «απομιλιταροποίησης» της πολιτικής ζωής και προχωρούν με πρωταγωνιστή το κυβερνών κόμμα. Στον βαθμό που έχει αρχίσει διαδικασία κατά την οποία προτάσσονται σημαντικές πτυχές της μιλιταριστικής επιβολής στα πολιτικά πράγματα, η φάση που περνά η Τουρκία είναι ιστορική. Το περίφημο άρθρο 35 του εσωτερικού κανονισμού των ενόπλων δυνάμεων, η υπό συζήτηση θεσμοθέτηση νόμου για έλεγχο επί των οικονομικών του στρατού, η αναθεώρηση της «κόκκινης βίβλου», του εγγράφου εθνικής ασφάλειας, με τρόπο που θα εκλείψουν από αυτό οι έννοιες των εσωτερικών εχθρών είναι από τα σημαντικότερα στερεότυπα ταμπού στην Τουρκία.

Πολλοί έχουν αναφερθεί σε αυτά, τονίζοντας ότι δίχως την αναθεώρησή τους δεν μπορεί να μιλά κανείς για εξάλειψη της δεδομένης ή δυνάμει επέμβασης του στρατού στα πολιτικά. Ουδείς όμως δεν έκανε μέχρι σήμερα κάποια βήματα.

Η σημερινή πολιτική εξουσία δηλώνει τώρα ότι θα ασχοληθεί με όλα αυτά, πράγμα που κατ’ αρχήν είναι βήμα απομιλιταροποίησης. Το ερώτημα είναι αν θα εξελιχθεί και σε βήμα εκδημοκρατισμού. Διότι εάν, όπως είπαμε στην αρχή, φορτωθεί όλη η φαρέτρα της αντιδημοκρατικής στάσης στην πλάτη των ενόπλων δυνάμεων, θα δημιουργηθεί το ερώτημα μήπως αυτό ανοίγει τελικά τον δρόμο για τη δημοκρατία, όπως την ορίζει όμως ο καθένας, με υποκειμενικά κριτήρια, ή αν θέλετε όπως την ορίζει τη δημοκρατία η εξουσία. Παράδειγμα για το τι σημαίνει δημοκρατία για τον δήμο και τι για την εξουσία δεν θα αναφέρω από την Τουρκία. Μπορεί να μην είναι αποτελεσματικό το να αναφέρει κανείς παραδείγματα από την ίδια την Τουρκία, προσφεύγοντας για παράδειγμα σε επιχειρήματα περί αντιδημοκρατικής μορφής του πολιτικού Ισλάμ.

Οπως και να το κάνει κανείς, η προσφυγή αυτή θα έχει αναπόφευκτα ιδεολογικές διαστάσεις. Θα λάβω υπόψη όμως ένα θέμα που συζητείται και στην Τουρκία. Ενα από αυτά που θεσμοθετήθηκαν στην Τουρκία το 1997 με την επιβολή των στρατιωτικών και τη σταδιακή πτώση της τότε κυβέρνησης του Νετζμετίν Ερμπακάν, ήταν και το «Πρωτόκολλο Αλληλοβοήθειας Ασφάλειας και Τάξης». Αυτό προέβλεπε τη συνδρομή στρατιωτικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών ταραχών. Υστερα από έντονες συζητήσεις που υπήρξαν τις τελευταίες μέρες, το εν λόγω πρωτόκολλο καταργήθηκε τελικά την περασμένη Πέμπτη. Το θέμα τώρα δεν είναι γιατί, πώς και με ποιο σκοπό έγινε η κατάργηση στην Τουρκία.

Το θέμα είναι ότι στη Γερμανία πρόκειται να ψηφιστεί νομοσχέδιο που θα επιτρέπει τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων για καταστολή. Αν δεν σας ικανοποιεί αυτό, θα αναφέρω άλλο ένα, πιο οικείο παράδειγμα. Η ίδια μονάδα, στρατιωτική και κατασταλτική, υπάρχει από το 2004 και στην Ελλάδα. Η «Μονάδα Καταστολής Πλήθους». Το πρόβλημα, μεγαλύτερο κι από την ύπαρξη της μονάδας αυτής, έχει να κάνει με το εξής ερώτημα: Πόσοι Ελληνες πολίτες γνωρίζουν κάτι για τη μονάδα; Ισως να είναι εξαίρεση οι αναγνώστες της «Ε», αφού στο θέμα έχει αναφερθεί η εφημερίδα (23.7.2006, 14.11.2004 «Ιός»).

ΠΗΓΗ