Τι συζητούσαν Έλληνες και Τούρκοι «κάτω από το τραπέζι» για το «Κυπριακό» το 2004.

«Σας χαρίζουμε την ημερομηνία, αφήστε μας το πρόβλημα».

Του ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΔΡΟΥΣΙΩΤΗ

Τον Απρίλιο του 2004, στο παρασκήνιο της διάσκεψης της Λουκέρνης για το Κυπριακό, ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και ο τέως πρόεδρος της Κύπρου Τ. Παπαδόπουλος, για να αποφύγουν το σχέδιο Ανάν, έκαναν μια γενναιόδωρη προσφορά στην Τουρκία: «Σας χαρίζουμε την ημερομηνία, αφήστε μας το πρόβλημα».

Την αποκάλυψη έκανε ο τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ενγκεμέν Μπαγίς, προς κύπριους δημοσιογράφους, το περασμένο Σάββατο στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τον Μπαγίς, ο οποίος μετέφραζε τη συνομιλία, οι Παπαδόπουλος και Καραμανλής ζήτησαν και συναντήθηκαν εκτός προγράμματος με τον Ερντογάν και τον Γκιούλ, για να τους πουν τα εξής:

«Γνωρίζουμε το λόγο που πιέζετε για λύση. Είναι γιατί θέλετε να πάρετε την ημερομηνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε μια συμφωνία τώρα, χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο.

»Αυτό που έχουμε να σας προτείνουμε είναι να αναβάλουμε όλες αυτές τις συζητήσεις και για αντάλλαγμα θα σας εγγυηθούμε ότι θα εργαστούμε πολύ σκληρά για να σας εξασφαλίσουμε την ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Στο κάτω κάτω αυτό είναι που θέλετε, γι’ αυτό μη μας πιέζετε, θα σας δώσουμε αυτό που θέλετε».

Ο Μπαγίς διηγήθηκε το ευρύτερο παρασκήνιο που οδήγησε στα δημοψηφίσματα του 2004, για να πείσει ότι ο Ερντογάν κρατάει το λόγο του. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στη Διάσκεψη του Νταβός, τον Ιανουάριο του 2004, όταν ο πρωθυπουργός της Τουρκίας συνάντησε το γ.γ. του ΟΗΕ Κόφι Ανάν και του ζήτησε να αναλάβει πρωτοβουλία για το Κυπριακό. Η αντίδραση του Ανάν ήταν αρνητική.

«Εχω δοκιμάσει ήδη τρεις φορές κι έχω αποτύχει και στις τρεις, δεν θέλω να αποτύχω και την τέταρτη». Ο Ερντογάν επέμεινε: «Είμαστε μια νέα κυβέρνηση, δεν ήμασταν ποτέ ξανά στο παρελθόν σε κυβέρνηση, θέλουμε πραγματικά να τελειώσει αυτό το ζήτημα, ας το αφήσουμε πίσω μας, διότι το κόστος της μη λύσης είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της λύσης. Θα θέλαμε να μας δώσετε ακόμη μια ευκαιρία και για αντάλλαγμα σας υπόσχομαι ότι η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά. Αυτή η συνάντηση ήταν η απαρχή της νέας πολιτικής του ΑΚΡ για την Κύπρο».

«Η προσφορά του Ερντογάν»

Ο Κόφι Ανάν, προκειμένου ν’ αναλάβει ξανά πρωτοβουλία, ζητούσε από τα μέρη να δεσμευτούν πως σε ό,τι δεν θα συμφωνούσαν μεταξύ τους θα συμπλήρωνε εκείνος τα κενά του σχεδίου, το οποίο θα παραπεμπόταν σε δημοψηφίσματα.

Ο Ερντογάν το αποδέχτηκε και σύμφωνα με τον Μπαγίς, η απόφασή του αυτή «ήταν η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στην ιστορία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, μετά την απόφαση της Τουρκίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ», διότι «ήταν η πρώτη φορά που φάνηκε πρόθυμη να δώσει μια πολύ σημαντική διαδικασία λήψης αποφάσεων σε τρίτο μέρος για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα».

Ο Ερντογάν ανακοίνωσε την πολιτική «ένα βήμα μπροστά» σε συνέντευξη τύπου, στις 24 Ιανουαρίου στο Νταβός. Στην Κύπρο η εξαγγελία αυτή ερμηνεύθηκε από τον τότε πρόεδρο και την πολιτική ηγεσία σαν επικοινωνιακό τέχνασμα.

Οταν ο Παπαδόπουλος διαπίστωσε πως η Τουρκία το εννοούσε και το δημοψήφισμα ήταν αναπόφευκτο, έκανε από κοινού με τον Καραμανλή την προσφορά προς την τουρκική πλευρά. Σύμφωνα με τον Μπαγίς, ο Ερντογάν σκέφτηκε για λίγο και απέρριψε την πρόταση: «Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, θα ήθελα να το κάνω, αλλά έδωσα την υπόσχεσή μου στο γ. γ. ότι θα είμαστε ένα βήμα μπροστά, αν τώρα κάνω ένα βήμα πίσω, θα χάσω την αξιοπιστία μου. Είμαι ένας νέος ηγέτης, ένας νέος πρωθυπουργός και θα ήθελα να συνεχίσουμε αυτές τις συνομιλίες».

Τον Δεκέμβριο του 2004, στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., η Τουρκία εξασφάλισε την ημερομηνία χωρίς κανένα απολύτως αντάλλαγμα στο Κυπριακό. Καθώς, αν έμπαιναν όροι από την Ελλάδα και την Κύπρο, η ανάγκη για ημερομηνία θα έστελνε το Κυπριακό ξανά σε διαπραγματεύσεις. Ομως η ελληνική πλευρά παρέμεινε με συνέπεια πιστή στην προσέγγιση «σας χαρίζουμε την ημερομηνία, αφήστε μας το πρόβλημα».

ΠΗΓΗ