Εννέα ερωτήσεις και απαντήσεις ρίχνουν φως σε όλες τις πτυχές της βαθύτατης αλλαγής στο σύστημα υγείας στις ΗΠΑ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΛΟΠΟΥΛΟΣ.

Η Δεξιά προέβλεπε ότι η επιχείρηση μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας θα κατέληγε σε «Βατερλώ του Ομπάμα». Η αλήθεια είναι ότι εδώ και 14 μήνες ο αμερικανός πρόεδρος ζούσε έναν πραγματικό εφιάλτη. Μόνο που ο εφιάλτης δεν τελείωσε με μια συντριπτική ήττα, όπως θα ήθελαν οι Ρεπουμπλικανοί, αλλά με μια ιστορική νίκη. Σε μια χώρα όπου η υγεία δεν θεωρείται ατομικό δικαίωμα αλλά εμπορικό προϊόν, η σημασία της μεταρρύθμισης δεν εξαντλείται στο γεγονός ότι εκατομμύρια ανασφάλιστοι Αμερικανοί θα έχουν στο εξής περίθαλψη. Εννέα ερωτήσεις και απαντήσεις ρίχνουν φως σε όλες τις πτυχές αυτής της βαθύτατης αλλαγής που συντελείται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Μπαράκ Ομπάμα. Ο αμερικανός πρόεδρος δεν έχασε ευκαιρία να πάρει στην αγκαλιά του έναν τετράχρονο πιτσιρικά συνονόματό του σε εκδήλωση για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας στο Πανεπιστήμιο της Άιοβα.

Πραγματικά, έγραψε ιστορία ο Μπαράκ Ομπάμα;

Είναι ίσως από τις λίγες φορές που η έκφραση δεν είναι ένα απλό ρητορικό σχήμα. Από τον Θεόδωρο Ρούσβελτ το 1912 έως τον Μπιλ Κλίντον τη δεκαετία του 1990, όλοι οι πρόεδροι που αποφάσισαν να δώσουν τη μάχη έχασαν. Στο μεταξύ, είχαν προσπαθήσει οι Φραγκλίνος Ρούσβελτ, Χάρι Τρούμαν, Λίντον Τζόνσον και Ρίτσαρντ Νίξον. Παρά τις καλές προθέσεις, οι βουλευτές που εναντιώνονταν και τα πανίσχυρα λόμπι που πίεζαν αποδείχθηκαν έως τον Μάρτιο του 2010 ανυπέρβλητα εμπόδια. Πάντως, είναι διαφορετικής τάξεως το ερώτημα εάν ο Ομπάμα θα μείνει στην Ιστορία. Όπως επισημαίνει στους «Τimes» ο ιστορικός Ρόμπερτ Ντάλεκ, ο αμερικανός πρόεδρος θα χρειαστεί να κερδίσει δεύτερη θητεία. Μια τετραετία δεν ήταν ποτέ αρκετή για την εξασφάλιση μιας καλής θέσης στην Ιστορία.

Τότε γιατί πολλοί Δημοκρατικοί δεν πανηγυρίζουν;

Ο πολιτειολόγος Λάρι Σάμπατο υπενθυμίζει ότι ο Ομπάμα είναι ο πρώτος δημοκρατικός πρόεδρος από την εποχή του Τρούμαν που πιστώνεται μια τόσο μεγάλη επιτυχία. Ο ίδιος προβλέπει, ωστόσο, ότι το Δημοκρατικό Κόμμα θα κληθεί να πληρώσει ακριβό τίμημα πολιτικά και εκλογικά. Πολλοί Δημοκρατικοί ψήφισαν με βαριά καρδιά το νομοσχέδιο, φοβούμενοι ότι οι ψηφοφόροι θα τους «μαυρίσουν» στις ενδιάμεσες εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου.

Και τώρα οι Ρεπουμπλικανοί θα μείνουν με σταυρωμένα χέρια;

Καθόλου. «Η μάχη δεν έχει χαθεί ακόμη», είπε ορθά- κοφτά ο επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων Τζον Μπέινερ. Κατ΄ αρχάς, η ψήφιση του νόμου σήμανε και τυπικά το τέλος της διακομματικής συναίνεσης. Θεωρείται βέβαιο ότι η Δεξιά θα στηρίξει ανοικτά ή λιγότερο φανερά το κύμα προσφυγών που αναμένονται στο Ανώτατο Δικαστήριο. Μπορεί στις δικαστικές αίθουσες να μην υπάρχουν πολλές πιθανότητες επιτυχίας, αλλά όταν οι Ρεπουμπλικανοί κατακτήσουν – αργά ή γρήγορα- το Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο, θεωρείται απίθανο να μην «πειράξουν» τις λιγότερο δημοφιλείς πτυχές της μεταρρύθμισης (τρόπους χρηματοδότησης κ.λπ.).

Καλά οι Ρεπουμπλικανοί. Η κοινή γνώμη γιατί είναι τόσο αρνητική;

Για να εξηγηθεί αυτή η στάση, πρέπει να θυμηθούμε το βιβλίο του νεοσυντηρητικού ιστορικού Ρόμπερτ Κέιγκαν «Παράδεισος και εξουσία», στο οποίο διατύπωσε τη γνωστή θεωρία ότι η Αμερική είναι από τον Άρη και η Ευρώπη από την Αφροδίτη, προκειμένου να περιγράψει το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές στη θεώρηση των πραγμάτων. Αντίθετα από το κοινωνικό πνεύμα των Ευρωπαίων, οι Αμερικανοί διακατέχονται από μια βαθιά κουλτούρα ατομικισμού και θεωρούν το κράτος κάτι σαν απαραίτητο κακό. Στην πιο ακραία της εκδοχή, αυτή η αντίληψη δημιούργησε το θορυβώδες και λαϊκίστικο κίνημα του Τσάι Πάρτι. Ακόμη και οι μετριοπαθείς πολίτες, που θεωρούν ύψιστη αρετή την ατομική πρόοδο, εξακολουθούν να βλέπουν με επιφύλαξη την «κρατικοποίηση της Υγείας».

Με ένα τέτοιο κλίμα, πώς είναι δυνατόν να επωφεληθεί πολιτικά ο Ομπάμα;

Μπορεί ο αμερικανός πρόεδρος να βρίσκεται στο ναδίρ της δημοτικότητάς του εξαιτίας της μεταρρύθμισης, αλλά πολιτικά μόνο αφελής δεν είναι. Κατ΄ αρχάς, κατήρτησε το νομοσχέδιο με βάση έναν πολύ προσεκτικό πολιτικό σχεδιασμό: έως τον Νοέμβριο θα τεθούν σε ισχύ οι πλέον ευεργετικές διατάξεις του νόμου. Από αυτές τις διατάξεις θα επωφεληθούν σκεπτικιστές, υπερσυντηρητικοί, αντικρατιστές και πολλοί ακόμη που αντιτίθενται στη μεταρρύθμιση- ασφαλώς και μέλη του Τσάι Πάρτι. Από την άλλη πλευρά, το κόστος της μεταρρύθμισης θα αρχίσει να βαραίνει τα κρατικά ταμεία και τα υψηλά εισοδήματα μετά το 2012.

Δηλαδή, όχι μόνο μετά τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, αλλά και μετά τις επόμενες προεδρικές.

Αρκούν αυτά για να ανακάμψει η δημοτικότητα του αμερικανού προέδρου στις δημοσκοπήσεις;

Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι ο Ομπάμα έδωσε ένα λαμπρό δείγμα «κυβερνησιμότητας», διαψεύδοντας την άποψη ότι δεν παράγει πολιτική. Αν και ο δρόμος μόνο με λουλούδια δεν είναι στρωμένος, ο αμερικανός πρόεδρος έχει πλέον ανοικτό το πεδίο μπροστά του για να ανοίξει τους μεγάλους φακέλους της οικονομίας, της εκπαίδευσης, του περιβάλλοντος, των κανόνων στην αγορά. Σε αυτό το τελευταίο, μπορεί να ποντάρει ακόμη και σε δεξιό εμφύλιο: το Τσάι Πάρτι καταγγέλλει τα αρπακτικά της Γουόλ Στριτ, την ώρα που το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στηρίζει τους τραπεζίτες.

Το Τσάι Πάρτι γιατί γκρινιάζει για τις αμβλώσεις;

Το ζήτημα των αμβλώσεων αποτελεί από μόνο του ένα θέμα ταμπού για την αμερικανική κοινωνία. Η μεταρρύθμιση προκάλεσε ένα είδος πολιτιστικής διαμάχης ακόμη και στους καθολικούς, με αρκετούς επισκόπους να υποστηρίζουν την καταψήφιση του νομοσχεδίου, αλλά από την άλλη πλευρά να τάσσονται υπέρ πολλές μοναχές. Αν θα έπρεπε πάντως να ελεγχθούν κάποιοι για ελλιπή ενημέρωση, αυτοί είναι οι επίσκοποι. Ο νόμος δεν καλύπτει τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, όπως προπαγανδίζουν οι Ρεπουμπλικανοί, με μοναδικές εξαιρέσεις τις περιπτώσεις βιασμών και αιμομειξίας.

Δηλαδή οι ΗΠΑ απέκτησαν ένα ευρωπαϊκού τύπου σύστημα υγείας;

Οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να έχουν ένα κυρίως ιδιωτικού τύπου σύστημα υγείας. Αυτό που μας φέρνει πιο κοντά είναι η είσοδος 32 εκατ. πολιτών στο σύστημα που μέχρι σήμερα ήταν αποκλεισμένοι (εκ των οποίων 16 εκατ. «νεόπτωχοι»- αυτών την κάλυψη θα αναλάβει το κράτος), καθώς και η υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη για όλους. Με τη μεταρρύθμιση, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έρχονται μόνο πιο κοντά στην Ευρώπη, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες. Οι ΗΠΑ ήταν ανάμεσα στις τρεις χώρες του ΟΟΣΑ που δεν παρείχαν καθολική υγειονο μική κάλυψη. Απομένουν πλέον είναι το Μεξικό και η Τουρκία.

Εξίσου αβάσιμες είναι οι κατηγορίες περί «σοσιαλισμού»;

Συμβαίνει το εξής παράδοξο: σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, οι Ηνωμένες Πολιτείες ξοδεύουν το 16% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος τους για την υγεία, όταν η δεύτερη Γαλλία με το άκρως ενισχυμένο ΕΣΥ ξοδεύει 11% του δικού της ΑΕΠ. Επομένως, το σύστημα υγείας στις ΗΠΑ δεν αποκλείει μόνο μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, αλλά κοστίζει και πολύ ακριβά. Υπολογίζεται ότι με τη μεταρρύθμιση η αμερικανική οικονομία θα απαλλαγεί μακροπρόθεσμα από αρκετό βάρος.