Η Τουρκία ικανοποίησε κάποιες από τις βασικές επιδιώξεις της δίχως να διακινδυνεύσει δυναμικές ενέργειες.

Tου Κωστα Ιορδανιδη

Επικίνδυνη διολίσθηση των σχέσεων Αθηνών – Αγκύρας παρατηρείται εδώ και αρκετό καιρό, με αποτέλεσμα να διερωτώνται κάποιοι μήπως υπάρχει κίνδυνος μετατροπής μίας πολυετούς ελεγχομένης εντάσεως σε κρίση σοβαρότατη, όπως συνέβη στο παρελθόν – τον Μάρτιο του 1987 με τις έρευνες πετρελαίου στο Αιγαίο, το 1996 με τα Ιμια και τρία χρόνια αργότερα με την υπόθεση του Κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν.

Οι τρεις προαναφερθείσες κρίσεις είχαν ως συνέπεια την εκδήλωση στο διπλωματικό επίπεδο μιας βίαιης κινητικότητος, βλαπτικής των ελληνικών συμφερόντων, σε ορισμένες περιπτώσεις. Η κρίση του 1987 είχε ως συνέπεια την αποχή της Ελλάδος από έρευνες πετρελαίου σε όλο το Αιγαίο, αλλά ταυτόχρονα και μία παραγωγική προσέγγιση των δύο κρατών, που κατέληξε στην υπογραφή Μέτρων Οικοδομήσεως Εμπιστοσύνης, τα οποία ενίοτε τηρούνται και συχνότατα παραβιάζονται από την τουρκική πλευρά.

Η κρίση των Ιμίων οδήγησε στην εισαγωγή των «γκρίζων ζωνών» στο πακέτο των ελληνοτουρκικών διαφορών και κυρίως στην υπογραφή της ούτως ειπείν «συμφωνίας» της Μαδρίτης του 1997, με την οποία αναγνωρίζονταν «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Η υπόθεση Οτσαλάν το 1999 τραυμάτισε μεν ηθικά την Ελλάδα, αλλά έδωσε τη δυνατότητα στον τότε υπουργό Εξωτερικών κ. Γιώργο Παπανδρέου να αναστρέψει πλήρως την πολιτική του ΠΑΣΟΚ έναντι της Τουρκίας. Η συγκυρία της εποχή εκείνης ώθησε την ελληνική κυβέρνηση στην απόφαση να στηρίξει πλήρως τον εξευρωπαϊσμό της Τουρκίας, με την ελπίδα ότι η προοπτική αυτή θα αλλοίωνε την εξωτερική πολιτική της Αγκυρας έναντι της Ελλάδος. Οι προσδοκίες φυσικά διαψεύσθηκαν. Παρά ταύτα, στη σύνοδο κορυφής του Ελσίνκι του 1999, η ελληνική κυβέρνηση αναγνώρισε την ύπαρξη «συνοριακών» διαφορών με την Τουρκία.

Συνοψίζοντας -και φυσικά απλοποιώντας- η Τουρκία ικανοποίησε κάποιες από τις βασικές επιδιώξεις της δίχως να διακινδυνεύσει δυναμικές ενέργειες. Από τη στιγμή, λόγου χάριν, που η κυβέρνηση του κ. Κώστα Σημίτη αναγνώρισε το 1997 την ύπαρξη «ζωτικών συμφερόντων» της Τουρκίας στο Αιγαίο, η Αγκυρα κάλλιστα θεωρεί ότι τα πολεμικά της πλοία μπορεί να διαπλέουν τα διεθνή χωρικά ύδατα έξω από την Κέα και το Σούνιο.

Εάν επιχειρούσε να εντοπίσει κάποιος μία σημαντική διαφορά στην πολιτική συμπεριφορά της Αθήνας και της Αγκυρας θα έλεγε ότι η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει κάθε ρύθμιση που γίνεται υπό πίεση ως μία παροδική εξέλιξη, που δημιουργεί στιγμιαίο αίσθημα ανακουφίσεως. Αντίθετα, η τουρκική πλευρά οικοδομεί και εφαρμόζει πολιτική επί των αποφάσεων ή ρυθμίσεων που διαμορφώνονται υπό πίεση.

Οι εξελίξεις που διαγραμματικά αναφέρθηκαν προηγουμένως, έχουν οδηγήσει σε μία de facto εδραίωση των θέσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο· από την άποψη αυτή η Αγκυρα δεν έχει κανέναν λόγο να σπεύσει να «εκμεταλλευθεί» με βίαια μέσα την οικονομική κρίση στην οποία βυθίσθηκε η Ελλάδα, προς εξασφάλιση νέου πλεονεκτήματος. Απλώς η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει, παρακάμπτοντας τα επιφαινόμενα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, να επικεντρώσει την προσοχή της στην ουσία των προβλημάτων της χώρας μας με την Τουρκία.

ΠΗΓΗ