Η οικονομική συνεκμετάλλευση και το ΝΑΤΟ οδηγούν τις εξελίξειςΚαταιγιστικές εξελίξεις θα σηματοδοτήσει – όπως όλα δείχνουν – η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα στις 15 του ΜάηΣε ένα νέο περίγραμμα τοποθετούνται στο εξής οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως διαφαίνεται από τους στόχους που έχουν τεθεί για την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, στις 15 του Μάη: Η εμπέδωση της «ενοποίησης» της περιοχής του Αιγαίου για χάρη της «ειρήνης και της ευημερίας», θα προβληθεί ως η βασική επιδίωξη της διαδικασίας προσέγγισης, η οποία θα επισφραγιστεί με την παρουσία του Τούρκου πρωθυπουργού στην Αθήνα.Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, στις αποσκευές του ο Ταγίπ Ερντογάν μεταφέρει, εκτός των άλλων και υποσχέσεις για μεγάλα κεφάλαια (τουρκικά και αραβικά), τα οποία θα διατεθούν για την προώθηση της τουριστικής συνεργασίας των δύο χώρων.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τους τελευταίους μήνες η Αγκυρα κινήθηκε επιδέξια και μεθοδικά προκειμένου να διαμορφώσει και να χρηματοδοτήσει προτάσεις οι οποίες συγκαλυμμένα εξυπηρετούν τις πάγιες θέσεις της για συνδιαχείριση στο Αιγαίο. Στο πλαίσιο αυτό, η Αγκυρα επιδόθηκε σε συστηματικές συζητήσεις με Τούρκους και Ελληνες επιχειρηματίες, καθώς και με εκπροσώπους μεγάλων οικονομικών χαρτοφυλακίων, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν στον «ενοποιημένο» ελληνοτουρκικό τουριστικό χώρο.

Αυτή η προσπάθεια της Αγκυρας εκτιμάται από διπλωματικούς κύκλους ότι έχει αποδώσει καρπούς, καθώς τα κεφάλαια είναι ήδη διαθέσιμα και έχουν τοποθετηθεί στο τραπέζι των ελληνοτουρκικών συνομιλιών, αναμένοντας τις υπογραφές των σχετικών συμφωνιών, οι οποίες πιθανότατα θα «πέσουν» κατά την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού στην Αθήνα.

Η ενδιαφέρουσα προς – τουριστική κατ’ αρχήν – συνεκμετάλλευση περιοχή, προφανώς ορίζεται εντός του χώρου του Αιγαίου, για τον οποίο η Αγκυρα έχει διατυπώσει σαφείς ενστάσεις για το καθεστώς του. Υπό αυτή την έννοια, η συμφωνία της κυβέρνησης για την τουριστική «συνεκμετάλλευση» της περιοχής, ισχυροποιεί τους τουρκικούς ισχυρισμούς περί γκρίζων ζωνών και ενισχύει τη διαδικασία για τη διευθέτηση των προβλημάτων που συνδέονται με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η προσπάθεια για την τουριστική συνεκμετάλλευση που προωθείται, ενισχύει την τρέχουσα στρατιωτική ενοποίηση της περιοχής που έχει ήδη δοκιμαστεί στην πράξη, εντός του πλαισίου και των διαδικασιών του ΝΑΤΟ. Στη νέα δομή της συμμαχίας, τα εθνικά όρια έχουν προ πολλού εξαφανιστεί, δίνοντας στην Αγκυρα το δικαίωμα να κατοχυρώνει τις θέσεις της περί «γκρίζων ζωνών».

Διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο

Πίσω από την εικόνα της ελληνοτουρκικής συνεργασίας, η Αγκυρα, με σίγουρες Νατοϊκές και αμερικάνικες πλάτες και εξαιτίας της αναβαθμισμένης θέσης της στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της ιμπεριαλιστικής λυκοσυμμαχίας, δε σταμάτησε να κινείται, υπηρετώντας την ατζέντα και τις προσδοκίες της να μετατραπεί σε κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή.

Η επιστολή που από τον περασμένο Οκτώβρη είχε στείλει στον Γ. Παπανδρέου ο Ταγίπ Ερντογάν, περιγράφει τις τουρκικές επιδιώξεις. Στην επιστολή Ερντογάν, υπήρξε μια λεπτομερής καταγραφή των τούρκικων απόψεων – θέσεων για όλα τα ζητήματα που εγείρει η Αγκυρα σε βάρος της Ελλάδας:

Νησιά, νησίδες και βράχοι στο Αιγαίο με αδιευκρίνιστη κυριαρχία (γκρίζες ζώνες).

Εύρος ελληνικών χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου.

Στρατιωτικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.

Διασφάλιση των δικαιωμάτων της μουσουλμανικής («τούρκικης» για την Αγκυρα) μειονότητας της Θράκης.

Για όλα αυτά τα ζητήματα, η Τουρκία εμπράκτως φροντίζει να υπενθυμίζει τις θέσεις της. Οι καθημερινές πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών, ακόμη και πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά, χρησιμοποιούνται για να παραμένουν στην επικαιρότητα οι τούρκικες θέσεις και για να δημιουργείται η πίεση προς την Αθήνα για να διαπραγματευτεί στο Νατοϊκό τραπέζι και να βρεθεί λύση, η οποία εκ των πραγμάτων απαιτεί από την Ελλάδα απεμπόλιση επιπλέον κυριαρχικών δικαιωμάτων, αφού θα έχει τη διαιτησία του ΝΑΤΟ.

Και στο βάθος, πετρέλαιο

Η τουριστική συνεκμετάλλευση περιοχών του Αιγαίου, είναι προφανές ότι ανοίγει το δρόμο και για άλλες, περισσότερο οικονομικά και στρατηγικά επωφελείς «συνεργασίες». Τέτοιες είναι ενδεχόμενες συνεργασίες στον τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης τυχόν ενεργειακών κοιτασμάτων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, μια από τις βασικές επιδιώξεις της παρούσας προσπάθειας στην ελληνοτουρκική προσέγγιση, είναι η διευθέτηση προβλημάτων που εμποδίζουν την πρόοδο των ερευνών (στην υφαλοκρηπίδα του Καστελόριζου) και εκμετάλλευσης (κοίτασμα Μπάμπουρα στη Θάσο) πετρελαϊκών κοιτασμάτων.

Γι’ αυτά τα κοιτάσματα ζωηρό είναι το ενδιαφέρον και των ΗΠΑ. Δημοσιεύματα, μάλιστα, επιβεβαιώνουν ότι έχει ήδη γίνει η μοιρασιά ανάμεσα στις τρεις χώρες για την άντληση του μαύρου χρυσού που κρύβεται στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου. Από αυτή τη σκοπιά, τα συμφέροντα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, αποτυπώνονται καθαρά στην εξέλιξη των διαβουλεύσεων και είναι δεδομένο ότι θα σφραγίσουν την όποια διευθέτηση, αφού «ακουμπάνε» τόσο το στρατιωτικό σκέλος (ΝΑΤΟ), όσο και το οικονομικό (πετρέλαια, αγωγοί και δρόμοι ενέργειας).

Για το λόγο αυτό, μέσα στο κλίμα «συνεργασίας» και «φιλίας» που θα προβληθεί με την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού στην Αθήνα και την ανακοίνωση συμφωνιών οικονομικής συνεργασίας, έχει αποφασιστεί η επιτάχυνση και η ολοκλήρωση εντός χρονοδιαγράμματος των συνομιλιών της ελληνοτουρκικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Η ελληνική κυβέρνηση, θεωρεί ότι οι επιτροπές εμπειρογνωμόνων των ΥΠΕΞ των δύο χωρών, που συνεδριάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το 1999, μπορούν εντός καθορισμένου από Αθήνα και Αγκυρα χρόνου, να υποβάλουν τα συμπεράσματα της συζήτησής τους για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει σύμπτωση απόψεων, το υλικό της συζήτησης μπορεί να υποβληθεί – συμφωνημένα από τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας – στο δικαστήριο της Χάγης, το οποίο θα γνωμοδοτήσει.

Στο τραπέζι βρίσκονται τα σύνορα

Με τον τρόπο αυτόν, η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι, ακολουθώντας τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου περί «ειρηνικής επίλυσης των διαφορών», μπορεί να διευθετήσει το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, το οποίο τυπικά αναγνωρίζει ως το μόνο υπαρκτό ελληνοτουρκικό πρόβλημα.

Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, κρύβει ένα σημαντικό και εξαιρετικά επικίνδυνο τμήμα της πραγματικότητας των ελληνοτουρκικών σχέσεων, έτσι όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί από την κρίση των Ιμίων και έπειτα: Προκειμένου να υπάρξει συμφωνία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας θα πρέπει προηγουμένως να διευκρινιστεί ποιο νησί, βράχος ή βραχονησίδα του Αιγαίου ανήκει σε ποιον.

Με πιο απλά λόγια, η διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας προϋποθέτει συζήτηση επί κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας. Για να το απλοποιήσουμε ακόμη περισσότερο, προϋποθέτει συμφωνία για να καθοριστεί σε ποια από τις δύο χώρες ανήκουν, για παράδειγμα, τα νησιά των Ιμίων, όπως ακριβώς απαιτεί η Τουρκία.

Στις 15 του Μάη, στο πλαίσιο της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα, έχει αποφασιστεί, εκτός των άλλων, και η πραγματοποίηση ενός κοινού ελληνοτουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου, υπό την προεδρία των πρωθυπουργών των δύο χωρών και τη συμμετοχή δέκα υπουργών από κάθε χώρα. Ο συμβολισμός της τελετής προφανώς δεν είναι άλλος από την εμπέδωση της εικόνας της «συνένωσης» της περιοχής για το καλό της πλουτοκρατίας στις δυο άκρες του Αιγαίου και βέβαια της Νατοϊκής λυκοσυμμαχίας.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ