Ο διαπρεπής οικονομολόγος σε θέματα ευρώ Daniel Gros, ισχυρίζεται πως για κάθε μείωση των ελληνικών δημοσίων δαπανών κατά μια ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ, η συνολική ζήτηση στη χώρα πέφτει κατά 2.5% του ΑΕΠ. Αν η κυβέρνηση μειώσει τις δαπάνες κατά 15% του ΑΕΠ, το σοκ στη ζήτηση θα ξεπεράσει το 30% του ΑΕΠ. Προφανώς το παραπάνω παράδειγμα δεν λειτουργεί έτσι ακριβώς όταν έχουμε να κάνουμε με μεγάλους αριθμούς, αλλά μας δείχνει το μέγεθος της ύφεσης στην οποία νομοτελειακά θα βυθιστεί η Ελλάδα.

Το πρόγραμμα διάσωσης που αποφασίστηκε, υποθέτει πως το ελληνικό ΑΕΠ θα πέσει κατά 4% φέτος, 2.6% το 2011, και θα ομαλοποιηθεί το 2012. Αυτές οι εκτιμήσεις μοιάζουν υπερβολικά αισιόδοξες, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τη κοινωνική αναταραχή που κυρίευσε την Ελλάδα, και τη βαθιά εχθρότητα που δείχνουν προς αυτήν αρκετοί βορειοευρωπαϊκοί πολιτικοί κύκλοι.

Η πορεία της ανάπτυξης είναι κρίσιμο ζήτημα, επειδή με αυτό το πρόγραμμα, η Ελλάδα θα χρειαστεί να ξεπεράσει τα δανειακά της προβλήματα σύντομα. Η αναλογία του χρέους της προς το ΑΕΠ αναμένεται να είναι 145% στα τέλη του 2011. Αν υπολογίσουμε κάποια πιο ρεαλιστικά νούμερα στις προβλέψεις του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομία, π.χ. το ΑΕΠ να πέφτει κατά 12% το 2011, τότε η αναλογία χρέους/ΑΕΠ μπορεί να φτάσει και το 155%. Σε αυτά τα επίπεδα, και χωρίς ανάπτυξη, η χώρα χρειάζεται πλεόνασμα 8% του ΑΕΠ της για να κρατήσει την αναλογία σταθερή. Κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί.

Το 80% των δαπανών που γλιτώνει εφαρμόζοντας τα μέτρα η ελληνική κυβέρνηση, πηγαίνουν στις γαλλικές και κυρίως στις γερμανικές τράπεζες που ελέγχουν το ελληνικό χρέος. Αν η ανάπτυξή τους κολλήσει, είναι οι Έλληνες προετοιμασμένοι να σφίξουν και άλλο τα λουριά ώστε να ξοφλήσουν τα χρέη τους προς  τους Γερμανούς; Μάλλον όχι.

Τη περασμένη εβδομάδα οι Ευρωπαίοι ηγέτες πανικοβλήθηκαν όταν συνειδητοποίησαν πως κινδυνεύει και η ίδια η ευρωζώνη. Αν η ΟΝΕ δεν μπορεί να προστατεύσει ένα μέλος της όπως η Ελλάδα, τότε οι επενδυτές θα αποφύγουν τόσο τη Πορτογαλία όσο και την Ισπανία. Το άνοιγμα των spreads των χωρών αυτών, θα σηματοδοτούσε πιθανές τραπεζικές απώλειες και σε αυτά τα κράτη, με κίνδυνο εξάπλωσης της κρίσης και αλλού. Όταν ξεκινά κάτι τέτοιο, κανείς δεν μπορεί να ξέρει που θα τελειώσει. Ακόμη και χώρες όπως το Βέλγιο, η Αυστρία, και η Γαλλία μπορεί να κινδυνέψουν. Ούτε οι ίδιοι οι Γερμανοί δεν είναι ασφαλείς.

Βλέποντας τη πιθανότητα ενός τέτοιου άσχημου σεναρίου, οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να τα δώσουν όλα (μαζί με το ΔΝΤ) προκειμένου να σωθεί η Ελλάδα. Το πρόγραμμα που ανακοινώθηκε δεν έχει πολλές ελπίδες αποφυγής της ελληνικής χρεοκοπίας, όμως μπορεί να επιβραδύνει τη πτώση και της υπόλοιπης ευρωπαϊκής οικονομίας. Το ΔΝΤ μίλησε και για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, κάτι στο οποίο έφεραν αντίρρηση τόσο οι Έλληνες όσο και η ΕΕ. Και δεν αποτελεί έκπληξη. Σε περίπτωση μιας ελληνικής αναδιάρθρωσης, οι αγορές θα στόχευαν (ανεβάζοντας τα spreads) και τα χρέη της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας , της Ισπανίας, ίσως και της Ιταλίας. Ο πανικός που θα ακολουθούσε τότε, θα ήταν άνευ προηγουμένου. Αν οι Έλληνες πλήρωναν μόνο το 50% των χρεών τους, τι να περιμένει κανείς από τους υπόλοιπους οφειλέτες ;(Πορτογαλία κλπ).

Με βάση το χειρότερο σενάριο, η Γερμανία αποτελεί το μοναδικό καταφύγιο της ΟΝΕ, άρα τα spreads των δικών της ομολόγων θα έπεφταν την ίδια ώρα που θα ανέβαιναν αυτά των άλλων χωρών. Σε μια τέτοια περίπτωση, η ευρωζώνη δεν θα άντεχε.

Υπάρχει μια δίοδος διαφυγής, χωρίς άμεση χρεοκοπία και τα συνεπακόλουθά της.

Μείωση της αξίας του ευρώ, ώστε να πλησιάσει το δολάριο και να στηρίξει μια πανευρωπαϊκή ανάπτυξη. Καθώς το ευρώ θα πέφτει, τα spreads των ομολόγων των περιφερειακών κρατών της ευρωζώνης θα ανεβαίνουν, προκαλώντας πανικό. Εδώ είναι που θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση για να στηρίξει τα εθνικά χρέη. Μόλις το ευρώ σημειώσει σοβαρή πτώση, να ανακοινωθεί πως η ΕΚΤ θα το στηρίξει σε αυτά τα νέα επίπεδα, με τη σύμπραξη του G-20. Τα κρατικά  ομόλογα των ασθενών χωρών θα πρέπει να στηριχτούν επίσης. Σε εκείνη ακριβώς τη φάση και όχι πριν, η ηγεσία της ΟΝΕ θα πρέπει να πιέσει τις χώρες που κινδυνεύουν να κάνουν αναδιάρθρωση. Ίσως τη γλιτώσει η Ισπανία. Οι δε ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να βοηθηθούν και παράλληλα να αλλάξουν ολόκληρη την ηγεσία τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι τραπεζικοί ιθύνοντες  συμπεριφέρθηκαν ανεύθυνα επί πολλά χρόνια και πως θα πρέπει να παραιτηθούν ομαδικά.

Και όσο είναι δυνατό, μέρος των απωλειών θα πρέπει να περάσει και στις τράπεζες. Αυτό όμως είναι δύσκολο. Οι τραπεζίτες είναι ισχυροί για ένα και μόνο λόγο: Έχτισαν ζωτικές πλην όμως εύθραυστες δομές, στο πυρήνα των οικονομιών μας. Η αποσυναρμολόγησή τους πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή.

S.A.   (The New York Times)