Άγκυρα και Αθήνα βρήκαν την  κατάλληλη στιγμή για σωστή στρατηγική και συνεργασία.

Δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε άμεσες λύσεις για τις περίπλοκες διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για συνεργασία σε λύσεις και να αρχίσει η βελτίωση της συνεργασίας με χαμηλό προφίλ και στα πολιτικά θέματα.

Τούρκος διπλωμάτης ο οποίος ήταν μεταξύ των 320-μελών της αντιπροσωπείας που συνόδευσε τον Πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την διήμερη επίσκεψή του στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα δήλωσε ότι στόχος είναι να ανοίξει ο δρόμος για συνομιλίες σχετικά με όλα τα είδη των θεμάτων, έτσι ώστε η αμοιβαία εμπιστοσύνη να μπορεί να εγκατασταθεί και οι δύο χώρες να μπορούν να συζητήσουν για τα σκληρά θέματα.

«Αυτό δεν είναι μια τακτική. Αυτό είναι μια στρατηγική και μια ψυχολογική επιχείρηση με στόχο τη βελτίωση της εμπιστοσύνης. Είμαστε εδώ για φιλία, και θέλουμε η ελληνική πλευρά να το καταλάβουν », είπε στην Zaman της Κυριακής ένας υψηλού επιπέδου διπλωμάτης.

Για το λόγο αυτό οι δύο πρωθυπουργοί προτίμησαν να ανταλλάξουν απόψεις για τους πιθανούς τομείς συνεργασίας, αντί να προσπαθούν να βρουν λύσεις για τις διαφορές. Στο πλαίσιο αυτό, η πρώτη συνεδρίαση της νέας Στρατηγικής Υψηλού Επιπέδου του Συμβουλίου Συνεργασίας συγκαλούνται με τη συμμετοχή τους 10 υπουργοί από την Τουρκία και επτά από την Ελλάδα. Το συμβούλιο θα συνεδριάζει τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο υπό την προεδρία του πρωθυπουργού. Οι αντίστοιχοι υπουργοί θα συνεδριάζουν τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο για να διερευνήσουν τρόπους για την εμβάθυνση της συνεργασίας στους τομείς τους.

Και οι δύο πρωθυπουργοί, μετά την υπογραφή 22 συμφωνιών συνεργασίας σε τομείς όπως η εκπαίδευση, το περιβάλλον, ο τουρισμός και οι μεταφορές, έντονα υπογράμμισαν ότι έχουν την πολιτική βούληση για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων.

Εμφανίζεται ισχυρή πολιτική διαλόγου.

Ο τούρκος επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ Egemen Μπαγκίς δήλωσε στην Zaman της Κυριακής ότι πράγματι δεν είναι 22, αλλά είναι 23 οι συμβάσεις που είχαν υπογραφεί. «Η 23η συμφωνία είναι μια συμφωνία φιλίας μεταξύ των δύο πρωθυπουργών. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Τώρα υπάρχει ένας ισχυρός πολιτικός διάλογος και η βούληση για την επίλυση των προβλημάτων «, είπε. ο αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων Fuat Aksu, από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο Yıldız, δήλωσε ότι θα γίνει συζήτηση σχετικά με διάφορα θέματα και ελπίζει ότι η συζήτηση θα φέρει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και στην Ελλάδα. Και ενώ δεν έφεραν καμία λύση, προκάλεσαν κάποιες βελτιώσεις. Αλλά αυτή τη φορά με τους όρους και στις δύο χώρες και σε παγκόσμιο επίπεδο είναι διαφορετικά.

«Αυτή η κυβέρνηση της Τουρκίας, αφού ήρθε στην εξουσία, έχει δώσει την εντύπωση ότι είναι μετά από συμβιβασμό με την διεθνή σκηνή. Αποδείχθηκε, επίσης, αυτή η στάση. Μια τέτοια προσέγγιση θα διευκολύνει την αλλαγή της παρεξήγησης με τους Ελλήνες για το ότι η Τουρκία είναι μια απειλή. Η τουρκική κυβέρνηση τονίζει, επίσης, συχνά επιδίωξή της για μια πολιτική μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονές της. Έλληνες.

Ο Πρωθυπουργός [Γεώργιος] Παπανδρέου έχει αποδείξει πολλές φορές στο παρελθόν ότι επιθυμεί μια συνολική λύση για την επίλυση της διαφοράς. Υπάρχει μια βαθιά οικονομική κρίση στην Ελλάδα, και θέλουν να μειώσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους, «είπε η Aksu Zaman της Κυριακής.

Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η εσωτερική πολιτική των δύο χωρών θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Σύμφωνα με την Aksu, ο κ. Παπανδρέου, ενώ προσπαθούσε να εφαρμόσει σκληρά οικονομικά μέτρα στη χώρα του, μπορεί να διστάσει να αναλάβει την πρωτοβουλία για την επίλυση διμερών διαφορών, ώστε να αποφύγει να δώσει ώθηση στην ελληνική αντιπολίτευση.

Η Aksu υποστηρίζει ότι μια παρόμοια κατάσταση ισχύει και για το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK Κόμμα), το οποίο έχει εμπλακεί σε μια μεγάλη μάχη για να κάνει διάφορες πολιτικές διαρθρωτικών αλλαγών με την πρόσφατη συνταγματική μεταρρύθμιση. Αλλά ο Μπαγκίς υπενθυμίζει ότι, ενώ το 1930 η Ελλάδα δήλωνε πτώχευση, το 1932 οι ηγέτες των δύο χωρών την εποχή εκείνη, ο Βενιζέλος και ο Ατατούρκ, προτάθηκαν  για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. «Προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών είναι αναγκαία το θάρρος και η υποστήριξη του κοινού, και οι δύο πρωθυπουργοί έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά,» δήλωσε ο Μπαγκίς.

Σύμφωνα με την Zaman ο αρθρογράφος της σημερινής Lale Κεμάλ, οι δύο χώρες έχουν εισέλθει σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνθήκες υπαγορεύουν ότι πρέπει να αρχίσουν ουσιαστικές συνομιλίες για την επίλυση βαθιά ριζωμένων προβλημάτων για την κυριαρχία τους πάνω από το Αιγαίο.

«Όσο μεγαλύτερη η συνεργασία των δύο χωρών και η αύξηση των χαμηλών πολιτικών, στα μη-στρατιωτικών ζητημάτων, τόσο περισσότερη εμπιστοσύνη θα δημιουργηθεί για να προετοιμάσει το έδαφος για την αντιμετώπιση ακανθωδών ζητημάτων», έγραψε σε ένα άρθρο του στις 20 του Μάη.

Ο Κεμάλ υπενθυμίζει ότι οι δύο χώρες έχουν διερευνητικές συνομιλίες σχετικά με τα αμοιβαία  ζητήματα που αφορούν τους ισχυρισμούς της κυριαρχίας στο Αιγαίο τα τελευταία 10 χρόνια.

«Τρεις ανώτεροι διπλωμάτες από κάθε πλευρά είχαν συνομιλίες υπό την τήρηση αυστηρών κανόνων ,πως ό, τι συζητήθηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες δεν θα διαρρεύσει. Παρ ‘όλα αυτά, η αντίληψη είναι ότι οι διαπραγματευτές ήταν σε θέση να κάνουν σημαντική πρόοδο σε δύσκολα ζητήματα. Ο Παπανδρέου υπαινίχθηκε στη δήλωσή του κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα ότι η συμφωνία μπορεί να επιτευχθεί σύντομα σχετικά με τις μεθόδους για την επίλυση της εδαφικής διαφοράς στο Αιγαίο, επαναλαμβάνοντας την ελληνική θέση ότι τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να επιλύονται σε δικαστήριο της Χάγης », σχολίασε.

Το πρόβλημα των έξι ναυτικών μιλίων.

Η από μακρού υποστήριξη της κυριαρχίας στο Αιγαίο έφερε τις δύο χώρες στο χείλος του πολέμου το 1996. Η Τουρκία πιστεύει ότι η κάθε πλευρά διαθέτει έξι ναυτικά μίλια (11 χιλιόμετρα) από τις ακτές τους στο Αιγαίο, αλλά η Ελλάδα πιστεύει ότι η υφαλοκρηπίδα της εκτείνεται στα 12 μίλια στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Η Τουρκία παραπέμπει στον ίδιο νόμο και λέει ότι ο κανόνας αυτός δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο Αιγαίο, λόγω της εγγύτητας των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο προς την τουρκική ξηρά. Ενώ η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι η υφαλοκρηπίδα είναι το μόνο πρόβλημα, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι είναι τα χωρικά ύδατα και ο εναέριος χώρος της κυριαρχίας που συνδέονται μεταξύ τους και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν επίσης.
Σύμφωνα με τον Κεμάλ, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης καμία πλευρά δεν άφηνε να διαφανεί οποιαδήποτε μείωση των εξοπλισμών των δαπανών στο πλαίσιο των προσπαθειών για την εκτόνωση της έντασης, αλλά πετούσαν αερολογίες σχετικά με το θέμα.

«Μια ισχυρή πολιτική βούληση έχει προκύψει από τις δύο πλευρές να αυξήσουν τη συνεργασία, η οποία μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μείωση των στρατιωτικών δαπανών. Οι δηλώσεις που γίνονται και από τους δύο πρωθυπουργούς είχαν τη μορφή της αερολογίας  προς το σκοπό αυτό », έγραψε.

Υπενθύμισε ότι το Εθνικό Έγγραφο Στρατηγικής που ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας (MGK), έβαλαν την Ελλάδα ως ο υπ ‘αριθμόν ένα εξωτερική απειλή, αλλά ότι το έγγραφο αυτό θα πρέπει να ξαναγραφτεί το τρέχον έτος.

«Εάν η Τουρκία να αντιληφθεί να πάψει να θεωρεί την Ελλάδα ως την κύρια απειλή και κάνει τις αλλαγές στο εθνικό έγγραφο στρατηγικής της, το οποίο εκπονήθηκε από τον στρατό, αυτό θα βοηθήσει αμφότερες τις χώρες να μειώσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους», σχολίασε. Ίσως δεν υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα για τα βαθύτερα ζητήματα, αλλά οι παρατηρήσεις του Ερντογάν σχετικά με το οικουμενικό χαρακτήρα του ελληνικού Πατριάρχη έγινε αντιληπτό ως πολλά υποσχόμενο. Όταν ο Ερντογάν ρωτήθηκε αν ήταν ανήσυχος σχετικά με τον ορισμό του ελληνικού Πατριαρχείου ως «οικουμενικού», είπε, «Όχι, δεν έκανε τους προγόνους μας ανήσυχους, και αυτό δεν μας κάνει ούτε εμάς».

Δικαιώματα των μειονοτήτων και στις δύο χώρες.

Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, ο πατριάρχης είχε αναγνωριστεί ως οικουμενικός, αλλά η Τουρκία ισχυρίζεται ότι, για να αναγνωρίσουν τον οικουμενικό χαρακτήρα του Ελληνικού Ορθοδόξου Πατριαρχείου θα συνιστούσε παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης. Αυτή η δήλωση του Ερντογάν απέσπασε εγκωμιαστικά σχόλια από τον Έλληνα ομόλογό του, ο οποίος υποσχέθηκε να βελτιώσει τα δικαιώματα των μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Ελλάδα και τόνισε σε συνέντευξή του στην Zaman της Κυριακής ότι η κατασκευή ενός τζαμιού στην Αθήνα, αποτελεί υποχρέωση του ελληνικού κράτους για τους μουσουλμάνους της.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Baskin Oran, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι μετά τις δηλώσεις του Ερντογάν της Τουρκίας θα εγείρει το θέμα του καθεστώτος του πατριάρχη.

«Τέλος πάντων, η Τουρκία δεν έχει καμία σχέση με το οικουμενικό καθεστώς του πατριάρχη. Αναγνωρίζω ότι μπορεί να προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα για την Τουρκία «, είπε στην Zaman της Κυριακής. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ερντογάν, ένα ελληνικό-τουρκικό επιχειρηματικό φόρουμ ήταν έκρινε επίσης, με τη συμμετοχή περισσότερων από 100 επιχειρηματίες από την Τουρκία. Όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών είναι περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια, και οι πρωθυπουργοί έθεσαν ως στόχο την αύξηση αυτού του επιπέδου σε $ 5 δισεκατομμύρια μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Σύμφωνα με την Aksu, υπό τις δεδομένες συνθήκες η αύξηση του όγκου συναλλαγών θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για τη βελτίωση των σχέσεων και να προετοιμαστεί το έδαφος για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων ζητημάτων. Ο Οράν συμφώνησε, αλλά και υπενθύμισε ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ακόμη και σε οικονομικά θέματα δεν υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που να έχουν γίνει.
«Οι συνεδριάσεις αυτές θα πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένες εκ των προτέρων. Δεν πήρα τέτοια εντύπωση επί του παρόντος. Τουλάχιστον θα έπρεπε να είχε ανακοινωθεί μια λύση όσον αφορά την αερομαχίες πάνω από Αιγαίο, ή η Τουρκία θα πρέπει να έχει δηλώσει ότι θα επενδύσει ένα ποσό στην Ελλάδα. Αν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα κατά τη διάρκεια αυτού του είδους τις επισκέψεις, θα μπορούσε να δημιουργηθούν  απογοητεύσεις, απογοητεύσεις και ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά το μέλλον των σχέσεων «, είπε.

Ωστόσο ο Μπαγκίς τόνισε ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης όλα τα θέματα περί αερομαχίες, θέματα Αιγαίου, Κυπριακό, η τουρκική μειονότητα στην Ελλάδα, τον οικουμενικό χαρακτήρα, ένα μουσουλμανικό τέμενος στην Αθήνα και των παράνομων μεταναστών που εισέρχονται στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας – συζητήθηκαν πολύ ανοιχτά. Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν υπήρξαν συμφωνίες βγαίνοντας από την επίσκεψη, απάντησε: «Χρειαζόμαστε χρόνος. Έχουμε υπογράψει όλες αυτές τις συμφωνίες συνεργασίας. Η συνεργασία σε άλλους τομείς και η αντιμετώπιση των ήσσονος σημασίας ζητημάτων, θα φέρουν λύσεις σε άλλα θέματα. «

Το αυτούσιο  Κείμενο στην Αγγλική.

Ankara, Athens find right time, right strategy for cooperation.

It is not realistic to expect immediate solutions to the complicated disputes between Greece and Turkey, but analysts argue it is the right time to work on solutions and start improving cooperation on low-profile political subjects.

A Turkish diplomat who was among the 320-member delegation accompanying Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan on his two-day visit to Athens last week said they are aiming to open the way to talks on all kinds of matters so that mutual trust can be established and both countries can in time discuss hard issues.

“This is not a tactic; this is a strategy and a psychological operation aiming to improve confidence-building. We are here for friendship, and we want the Greek side to understand it,” a high ranking diplomat told Sunday’s Zaman.

This is why both prime ministers preferred to exchange views on possible areas of cooperation instead of trying to find solutions to disputes. Within this framework, the first meeting of the new High Level Strategic Cooperation Council convened with the participation of 10 Cabinet ministers from Turkey and seven from Greece. The council will meet at least once a year under the chairmanship of the prime ministers. The respective ministers will meet at least twice a year to explore ways of deepening cooperation in their fields.

Both prime ministers, after signing 22 cooperative agreements in fields including education, the environment, tourism and transportation, strongly underlined that they have the political will to strengthen bilateral relations.

Strong political dialogue emerges.

Turkish chief EU negotiator Egemen Bağış told Sunday’s Zaman that actually not 22, but 23 agreements had been signed. “The 23rd agreement is a friendship agreement between the two prime ministers. This is extremely important. Now there is a strong political dialogue and the will to solve problems,” he said. Associate professor in international relations Fuat Aksu, from Yıldız Technical University, said that talking on various issues and hoping that talking will bring confidence-building has been tried before in bilateral relations between Turkey and Greece; and while it did not bring any solutions, it did cause some improvements. But this time the conditions in both countries and worldwide are different.

“This government of Turkey, since it came to power, has given the impression that it is after compromise in the international arena. It also proved this attitude. Such an approach facilitates a change in the misperception among Greeks that Turkey is a threat. The Turkish government also frequently emphasizes its pursuit of a policy of zero problems with its neighbors. Greek Prime Minister [George] Papandreou has demonstrated many times in the past that he wants a comprehensive solution to the disputes. There is a deep economic crisis in Greece, and they want to reduce their military expenditures,” Aksu told Sunday’s Zaman.

However, he added that internal politics in both countries might be an obstacle to taking concrete steps. According to Aksu, Papandreou, while trying to implement harsh economic measures in his country, might hesitate to take the initiative to solve bilateral disputes in order to refrain from giving leverage to Greek opposition. Aksu argues that a similar situation is also valid for the ruling Justice and Development Party (AK Party), which is involved in a major battle to make several political structural changes with the recent constitutional reform.

But Bağış recalled that while in 1930 Greece declared bankruptcy, in 1932 the leaders of the two countries at that time, Venizelos and Atatürk, nominated each other for the Nobel Peace Prize. “In order to solve the problems between the two countries courage and the backing of the public are needed, and both prime ministers have these attributes,” Bağış said.

According to Today’s Zaman columnist Lale Kemal, both countries have entered a period in which conditions dictate that they should begin substantive talks on resolving their deep-rooted sovereignty problems over the Aegean Sea.

“The more the two countries increase cooperation on low politics, non-military issues, the more trust will be created to prepare the groundwork to tackle thorny issues,” she wrote in a May 20 article.

Kemal recalled that the two countries have held exploratory talks on their mutual issues concerning sovereignty claims in the Aegean Sea over the past 10 years.

“Three senior diplomats on each side have been holding talks and have so far abided by strict rules that whatever is discussed behind closed doors would not be leaked. Nevertheless, the understanding is that negotiators have been unable to make important progress on difficult issues. Papandreou hinted in his statement during Erdoğan’s visit to Athens that an agreement might be reached soon on the methods of resolving the territorial dispute in the Aegean, repeating the Greek position that those issues should be resolved in court in The Hague,” she commented.

Six nautical miles problem.

The long-standing sovereignty claims in the Aegean Sea brought both countries to the brink of war in 1996. Turkey believes that each side possesses six nautical miles (11 kilometers) off their shores in the Aegean, but Greece believes its continental shelf extends to 12 miles under the International Law of the Sea. Turkey refers to the same law and says this rule cannot apply in the Aegean because of the proximity of the Greek islands in the Aegean to the Turkish landmass. While the Greek side considers the continental shelf the only problem, Turkey argues that territorial waters and airspace sovereignty are linked to each other and should be addressed as well.

According to Kemal, during the visit neither side hinted at any reduction in arms spending as part of efforts to diffuse tension, but they flew trial balloons on the issue.

“A strong political will has emerged on both sides to increase cooperation, which may pave the way for a reduction in military expenditures. Statements made by both prime ministers were in the form of trial balloons flown to this end,” she wrote.

She recalled that the National Strategy Document which was prepared by the National Security Council (MGK) put Greece as the number one foreign threat but that this document will be rewritten this year.

“If Turkey stops perceiving Greece as the main threat and changes its national strategy document, which is prepared by the army, this will help both countries reduce their military expenditures,” she commented.

Maybe no concrete steps were taken on the deeper issues, but the remarks of Erdoğan regarding the ecumenical status of the Greek Orthodox patriarch has been perceived as promising. When Erdoğan was asked if he was uneasy about the definition of the Greek Orthodox patriarch as “ecumenical,” he said, “No, it did not make our ancestors uneasy, and it does not make us uneasy, either.”

Rights of minorities in both countries.

During Ottoman rule, the patriarch was recognized as ecumenical, but Turkey claims that to recognize the ecumenical status of the Greek Orthodox Patriarchy would be a violation of the Lausanne Treaty. This statement of Erdoğan was praised by his Greek counterpart, who promised to improve the rights of Muslim minorities in Greece and underlined in an interview with Sunday’s Zaman that the construction of a mosque in Athens is an obligation of the Greek state for its Muslims.

According to Professor Baskın Oran, one can hope that after Erdoğan’s remarks Turkey will raise the issue of the status of the patriarch.

“Anyway, Turkey has nothing to do with the ecumenical status of the patriarch. To recognize it might bring many advantages to Turkey,” he told Sunday’s Zaman.

During Erdoğan’s visit, a Greek-Turkish business forum was also held, with the participation of more than 100 businessmen from Turkey. Trade volume between the two countries is around $2.5 billion, and the prime ministers set a target of increasing this level to $5 billion within the next five years. According to Aksu, under the given circumstances an increase in trade volume might pave the way to improving relations and prepare the groundwork for tackling larger issues. Oran agreed but also recalled that during the visit, even on economic issues no concrete steps were taken.

“Such meetings should be well prepared beforehand. I did not get the impression of this. At least a solution regarding the dogfights over Aegean should have been announced, or Turkey should have declared that it would invest a certain amount in Greece. If there are no concrete steps during these kinds of visits, it might create disappointments, and disappointments might negatively affect the future of the relations,” he said.

However Bağış underlined that during the visit all the issues — dogfights, Aegean issues, Cyprus, the Turkish minority in Greece, the ecumenical status, a mosque in Athens and illegal migrants entering Greece through Turkey — were discussed very openly. When he was asked why no agreements came out of the visit, he replied: “We need time. We signed all these cooperative agreements. Cooperation in other fields and tackling minor issues will bring solutions to other issues.”

ΠΗΓΗ