Της Δωρας Aντωνιου

Η απόβαση των ειδικών δυνάμεων του ισραηλινού στρατού στα πλοία του Στολίσκου της Ελευθερίας και η αιματοχυσία που ακολούθησε πυροδοτούν την πιο σοβαρή έως σήμερα κρίση στις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας οι οποίες έχουν εισέλθει, περίπου από έτους, σε περίοδο παρατεταμένης έντασης.

Οι δημόσιες καταγγελίες του πρωθυπουργού της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για γενοκτονία σε βάρος των Παλαιστινίων, σηματοδότησαν την αρχή της διαταραχής στις σχέσεις των δύο χωρών. Ακολούθησαν διάφορα, μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης, περιστατικά, που επιβεβαίωσαν ότι Τουρκία και Ισραήλ έχουν περιέλθει σε μια νέα εποχή όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις, εξέλιξη που από πολλές πλευρές αποδίδεται στη φιλοδοξία της Τουρκίας να εδραιωθεί ως περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή.

Κατά πολλούς αναλυτές, η επιλογή της Αγκυρας να διαταράξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ αιτιολογείται από τη σαφή προσπάθειά της να εμφανιστεί η Τουρκία ως ο εκφραστής του μουσουλμανικού κόσμου προς τη Δύση.

Μπορεί το χθεσινό συμβάν να λειτουργήσει ως θρυαλλίδα που θα πυροδοτήσει αλυσιδωτές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, που θα φέρει ανατροπές στις γεωπολιτικές ισορροπίες; Και τι επίδραση θα μπορούσε να έχει για τη χώρα μας;

Κατά γενική ομολογία, η Μέση Ανατολή είναι ένας ιδιαίτερα ασταθής τόπος, όπου μικρότερης για τη διεθνή κοινότητα σημασίας γεγονότα, σημαντικά όμως για τις τοπικές δυνάμεις, έχουν λειτουργήσει ως αφετηρία καθοριστικών, δυσμενών κατά κανόνα, εξελίξεων. Υπάρχουν και περιπτώσεις, όμως, στις οποίες πολύ χειρότερα περιστατικά δεν λειτούργησαν ως καταλύτες για εξελίξεις. Τις επόμενες ημέρες θα φανεί πώς θα επιδράσει η συγκεκριμένη εξέλιξη.

Είναι δεδομένο, ωστόσο, ότι στις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας επήλθε ρήγμα που δύσκολα θα γεφυρωθεί. Από τις πρώτες αντιδράσεις της Αγκυρας, άλλωστε, φάνηκε διάθεση έντονης αντίδρασης, με όσο το δυνατόν ευρύτερη εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα. Θα μπορούσε η Ελλάδα να επωφεληθεί από αυτή την εξέλιξη; Η απάντηση είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, με βασικότερο τη διάθεση και την ικανότητα ενεργού παρουσίας, ισχυρού μηχανισμού και συμμετοχής στις εξελίξεις, κάτι που με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα της χώρας φαντάζει δύσκολο. Είναι αλήθεια ότι η κρίση στις σχέσεις με την Αγκυρα έστρεψε το Ισραήλ στην αναζήτηση νέων συμμαχιών, κάτι που στην περίπτωση της Ελλάδας μεταφράστηκε στο αίτημα για κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Λόγω του περιορισμένου εναέριου χώρου, η πολεμική αεροπορία του Ισραήλ έχει ανάγκη από κοινές εκπαιδεύσεις, τις οποίες κατά κανόνα πραγματοποιούσε στην Τουρκία. Για την Ελλάδα η προσέγγιση με την ισραηλινή πλευρά θα μπορούσε να αποδειχθεί επωφελής στον τομέα συλλογής πληροφοριών, σε σχέση με οπλικά συστήματα, αλλά και στην υποστήριξη ελληνικών θέσεων από το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ, υποστήριξη που μέχρι πρότινος απολάμβανε και αξιοποίησε στο έπακρο η Τουρκία. Ολα αυτά βεβαίως προϋποθέτουν συστηματική δουλειά και, ασφαλώς, δεν μπορούν να προχωρήσουν υπό την πίεση που διαμορφώνει η παρούσα κατάσταση.

Η Ελλάδα θα μπορούσε, όπως επισημαίνουν έγκυροι αναλυτές, να αξιοποιήσει τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται, σε συνδυασμό με τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο, για να διαδραματίσει αυτό που διακηρύσσει ως πρόθεση αλλά δεν έχει καταφέρει να μετατρέψει σε πράξη, τον μεσολαβητή ανάμεσα στις δύο πλευρές. Και πάλι, όμως, με την προϋπόθεση συστηματικής και ενεργού παρουσίας, η οποία είναι ερώτημα εάν μπορεί να υπάρξει.

ΠΗΓΗ