ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΙΤΤΥ ΞΕΝΑΚΗ

Η Τουρκία στρέφεται προς Ανατολάς, και γι΄ αυτό φταίει η Ευρώπη. Αυτή ήταν, με λίγα λόγια, η άποψη που κατέθεσε ο αμερικανός υπουργός Αμυνας, ο Ρόμπερτ Γκέιτς, λίγες ώρες πριν καταψηφίσει η Αγκυρα τον νέο, τέταρτο κατά σειρά, γύρο κυρώσεων κατά της Τεχεράνης. Η Ουάσιγκτον ανησυχεί, αυτό είναι δεδομένο. Τόσο οι αμερικανοτουρκικές όσο και οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις διέρχονται κρίση και αυτό είναι δεδομένο.

Η Τουρκία αλλάζει, διεκδικεί για τον εαυτό της τον ρόλο μιας ισχυρής περιφερειακής δύναμης, ενός παγκόσμιου πόλου, επ΄ αυτού καμία αμφιβολία. Το ερώτημα που παραμένει ανοιχτό, είναι αν και πόσο πρέπει να (τη) φοβόμαστε.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο φόβος είναι απτός. «Επί δεκαετίες, η Τουρκία ήταν ένας από τους πιο εύπλαστους συμμάχους των ΗΠΑ, ένα στρατηγικό κράτος στις παρυφές της Μέσης Ανατολής που ακολου θούσε αξιόπιστα την αμερικανική πολιτική», επεσήμαιναν πρόσφατα οι «Νew Υork Τimes».

«Τελευταία όμως υιοθετεί μια νέα προσέγγιση στην περιοχή, λέξεις και μεθόδους που προωθούν τα δικά της συμφέροντα και, ταυτόχρονα, προκαλούν την Ουάσιγκτον». Οι αμερικανοί αναζητούν ενόχους και όπως σχολιάζει η «Figaro», «ρίχνουν την ευθύνη για την αλλαγή στρατηγικής της Αγκυρας στους ευρωπαίους, που έβαλαν “πάγο” στις ενταξιακές φιλοδοξίες της Τουρκίας».

13 από τα 35 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων παραμένουν παγωμένα, Σαρκοζί και Μέρκελ δεν παύουν να διαδηλώνουν την αντίθεσή τους στην ένταξη της Τουρκίας, η Αγκυρα απογοητεύτηκε, θύμωσε, και γύρισε οριστικά την πλάτη στη Δύση- σωστά; Ακόμα και μια αμερικανική εφημερίδα, όπως η «Washington Ρost», αναγνωρίζει την απλοϊκότητα αυτής της ματιάς:

«Μ΄ όλη τη νεοευρεθείσα ανεξαρτησία της στην εξωτερική πολιτική», σημειώνει, «η Τουρκία παραμένει στε νά δεμένη με τη Δύση. Η Ε.Ε. είναι η μεγαλύτερη αγορά της. Και τα τουρκικά στρατεύματα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στις ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν». Πράγματι, περισσότερες από τις μισές εξαγωγές της Τουρκίας έρχονται στην Ευρώπη. Από την πλευρά της, η Ε.Ε. συνεισφέρει το 90% των ξένων επενδύσεων στην Τουρκία. Περισσότεροι από 4.000.000 Τούρκοι ήδη ζουν στην Ευρώπη. Συγκριτικά, τα μεσανατολικά κράτη δέχονται το 25% των εξαγωγών της Τουρκίας, συνεισφέρουν μόλις το 10% των τουριστών της, έχουν στην Τουρκία το πολύ 200.000 μετανάστες εργάτες. Και οι ειδικοί τονίζουν πως η τουρκική διπλωματία θέλει να στηρίζεται ισότιμα σε δύο κίονες: στην πολιτική τής καλής γειτονίας (ή των «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται), και «στη διπλωματία των μπίζνες»: «Ο Ταγίπ Ερντογάν», σημειώνει στη «Μonde» η Αριάν Μπουρζόν, «δεν ταξιδεύει ποτέ χωρίς μια ακολουθία επιχειρηματιών».

«Για να γίνει ένας από τους παράγοντες-κλειδιά της περιοχής», επισημαίνει η ίδια εφημερίδα, «η Τουρκία επανισορρόπησε τη σχέση της με τις ΗΠΑ. Με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην εξουσία, απελευθερώθηκε, τρόπον τινά, από την αμερικανική κηδεμονία. Ο Ταγίπ Ερντογάν διατηρεί καλές σχέσεις με το Ιράν του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, εξαγρίωσε την Ουάσιγκτον αναλαμβάνοντας μαζί με τη Βραζιλία διαμεσολαβητικό ρόλο στο ιρανικό πυραυλικό ζήτημα. Τα δύο τελευταία χρόνια, οι σχέσεις του με το Ισραήλ επιδεινώνονταν σταδιακά, ο Ερντογάν έγινε έξαλλος με το γεγονός ότι το Ισραήλ ξεκίνησε την επιχείρηση “Συμπαγές Μολύβι” στη Γάζα χωρίς καν να τον ενημερώσει κι ενώ εκείνος είχε αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο με τη Συρία μετά την επίθεση στον “Στολίσκο της Ελευθερίας” οι σχέσεις του με το Ισραήλ δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιες. Ομως η Τουρκία δεν αντιτάχθηκε στην ένταξη του Ισραήλ στον ΟΟΣΑ. Ο Ερντογάν κρατά μια ευαίσθητη, περίπλοκη γραμμή. Θέλει ταυτόχρονα να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, υποψήφιος για ένταξη στην Ευρώπη, Μεγάλος στη Μέση Ανατολή, κοντά στο Ιράν και τον αραβικό κόσμο χωρίς να γκρεμίσει τις γέφυρες με το Ισραήλ. Ενα πλούσιο και εκρηκτικό κοκτέιλ».

Η Τουρκία, συνομολογεί στην ισπανική «Εl Ρais» ο Μ. Α. Μπαστενιέ, φιλοδοξεί να κυριαρχήσει στη δεκαετία που διανύουμε, να την εγγράψει στα κιτάπια των ιστορικών του μέλλοντος ως «η δεκαετία της νέας, ευρω-ασιατικής Τουρκίας». Εσωτερικά και εξωτερικά, η Τουρκία ρει. Η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι ακόμα πλήρως εδραιωμένα, έχουν γίνει όμως σημαντικά βήματα. Διεθνώς, η χώρα βάζει τις δικές της προτεραιότητες, τις υπερασπίζεται με αρκετή επιτυχία. «Αυτό είναι και σωστό και ρεαλιστικό», αποφαίνεται η «Guardian». «Η Τουρκία αλλάζει, πράγματι. Κρατά στο χέρι πολλά χαρτιά. Ο υπόλοιπος κόσμος όμως πρέπει να δουλέψει με αυτές τις αλλαγές, όχι να τις φοβάται».

ΠΗΓΗ