Κι όμως, έχουμε ανάγκη από ήρωες, «πολιτικούς ήρωες». Αν ο Γιώργος Παπανδρέου τα καταφέρει, θα γίνει ήρωας, λέει στα «ΝΕΑ» ο ιστορικός και πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στη χώρα μας σερ Μάικλ Λουέλιν Σμιθ, ο οποίος μίλησε χθες το βράδυ στην Αθήνα για την πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα σε περίοδο κρίσης.

«Χρειάζεται όραμα, δεν φτάνει μόνο το ξεπέρασμα της κρίσης», σημειώνει και θυμίζει ότι από την ίδρυσή του το ελληνικό κράτος πάντοτε ξεπερνούσε τις κρίσεις, αλλά «πάντοτε με κάποιας μορφής ξένη επιτήρηση». «Πάθος, αίσθημα ευθύνης και μέτρου, καλή κρίση», είναι μερικά από τα κατά Μαξ Βέμπερ βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού ηγέτη. Με αυτά άρχισε την ομιλία του στην Αθήνα ο Μάικλ Λουέλιν Σμιθ, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».

Ιστορικός, μελετητής της Μικρασιατικής Καταστροφής, φιλέλληνας και άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας και Ιστορίας, ο σερ Σμιθ έχει και τη δική του λίστα με τις απαιτούμενες αρετές ενός καλού ηγέτη. «Οραμα για το πού θέλει να πάει τη χώρα και πίστη στο όραμά του», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρεσβευτής, ο οποίος ξεχωρίζει τις αρετές αυτές στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή κατά τις περιόδους 1910-11 και 1974 αντιστοίχως.

«Ο Βενιζέλος επειδή μετά το κίνημα στο Γουδή, όταν η πολιτική είχε μπλοκαριστεί, κατάφερε να επαναφέρει την πολιτική διαδικασία και έδειξε δεξιοτεχνικές πολιτικές ικανότητες. Είναι σπουδαίο το πώς τα κατάφερε. Αποδεικνύει τη δύναμη μεταμόρφωσης που μπορεί να έχει η πολιτική. Η Ελλάδα άλλαξε, το πολιτικό κλίμα άλλαξε, δημιουργήθηκε το Κόμμα των Φιλελευθέρων, αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα, άλλαξε η σύνθεση της Βουλής», θυμίζει, ενώ πιστεύει ότι ανάλογη ήταν και η συμβολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1974. «Ο Καραμανλής κατάφερε να μετασχηματίσει το σύστημα, να εντάξει καινούργια πρόσωπα όπως ήταν τότε ο Μάνος και ο Πεσμαζόγλου, νέες ιδέες. Είχε όραμα για το πού ήθελε να πάει τη χώρα. Φαίνεται ότι τα χρόνια της αυτοεξορίας στο Παρίσι τον βοήθησαν, ήξερε πού ήθελε να πάει τη χώρα. Εφτασε σε συμβιβασμό με την Αριστερά νομιμοποιώντας το ΚΚΕ, έβαλε την Ελλάδα στον ευρωπαϊκό δρόμο και έλυσε το συνταγματικό ζήτημα με ένα δημοψήφισμα, ιδρύοντας την Ελληνική Δημοκρατία».

«Πρέπει να αλλάξετε νοοτροπία».

Και σήμερα; Ο σερ Σμιθ αποφεύγει- και όχι άδικα- την απάντηση. Αλλωστε, «κανένας δεν ξέρει τι θα συμβεί». Ομως, «όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ελλάδα αποτελούν ένδειξη πως οι θεσμοί ξεπερνούν την κρίση, όπως κυρίως ο δημόσιος τομέας και το πελατειακό σύστημα. Και στη Βρετανία υπήρχε διόγκωση του δημόσιου τομέα κατά τη διακυβέρνηση των Εργατικών, αλλά η διαφορά είναι πως εμείς δεν το έχουμε εμπεδώσει στην κουλτούρα μας». Πιστεύει πως αυτή τη στιγμή ο Γ. Παπανδρέου έχει το κλειδί: «Αν τα καταφέρει θα γίνει ήρωας. Εδώ δεν χρειάζεται να αλλάξουν μόνο τα δημοσιονομικά αλλά η νοοτροπία και η κουλτούρα».

Δεν είναι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος. Θυμίζει όμως την ιστορική εμπειρία της χώρας. «Η Ελλάδα είναι σε κατάσταση κρίσης από την ίδρυσή της- Κατοχή, Πόλεμος. Βγήκε επιτυχώς από τη διεθνή οικονομική κρίση του ΄30, ενώ κατάφερε να ξεπεράσει και τη χρεοκοπία του Τρικούπη. Πάντα βέβαια υπήρχε ένα στοιχείο ξένης επιτήρησης στο ξεπέρασμα των κρίσεων», λέει. Τελικά, οι ηγέτες κάνουν τα πράγματα, ή μήπως τους αναγκάζουν οι συνθήκες και οι ίδιοι οι άνθρωποι εν καιρώ κρίσης; «Εχουν ρόλο οι πολίτες. Το 1910 ο κόσμος ήταν έτοιμος για αλλαγές και είχε την ανάγκη για ισχυρή ηγεσία. Το 1897 ο Βικέλας έγραφε: “Πού είναι ο άνθρωπος; Δεν μπορώ να τον δω”. Το 1974 υπήρχε γενική αποδοχή ότι ο Καραμανλής ήταν ο άνθρωπος που θα κινούσε τα πράγματα προς δημοκρατική κατεύθυνση».

Τα στερεότυπα της απογοήτευσης.

Παρακολούθησε το τελευταίο διάστημα την επιθετικότητα του ξένου Τύπου απέναντι στην Ελλάδα. Τη βρήκε «υπερβολική» και κάποια δημοσιεύματα «εξαιρετικά κακεντρεχή». Δεν ήταν όμως, λέει, παρά αναπαραγωγή των αρνητικών στερεοτύπων για την Ελλάδα. Γιατί οι ξένοι είναι πάντοτε έτοιμοι να πιστέψουν το στερεότυπο του «κλέφτη, τεμπέλη και απατεώνα» Ελληνα; «Ολα αυτά τα στερεότυπα προέκυψαν τον 20ό αιώνα από την αίσθηση ότι το σύγχρονο ελληνικό κράτος ήταν μια απογοήτευση. Και αυτό διότι δεν είναι αρχαία Ελλάδα αλλά μια χώρα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».

Ιστορικός και φιλέλληνας.

Ο ΣΕΡ ΜΑΪΚΛ ΛΟΥΕΛΙΝ ΣΜΙΘ γεννήθηκε το 1939. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Κλασική Φιλολογία, Αρχαία Ιστορία και Φιλοσοφία. Το 1970 έγινε μέλος του Βρετανικού Διπλωματικού Σώματος, στο οποίο υπηρέτησε επί τριάντα χρόνια σε πόλεις όπως η Μόσχα, ο Παρίσι, η Βαρσοβία και η Αθήνα. Διετέλεσε πρεσβευτής στην Πολωνία (1991-96) και στην Ελλάδα (1996-99). Ως φοιτητής, καθηγητής, διπλωμάτης και ταξιδιώτης έχει περάσει περισσότερα από έντεκα χρόνια στην Ελλάδα. Εχει γράψει τέσσερα βιβλία με θέμα την ελληνική Ιστορία και κουλτούρα: «Κρήτη 1960» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), «Το όραμα της Ιωνίας: η Ελλάδα στη Μικρά Ασία, 1919-1922» (ΜΙΕΤ), «Οι Ολυμπιακοί του 1896 στην Αθήνα» (Εστία), «Αθήνα: Πολιτιστική και Λογοτεχνική Ιστορία» (Εστία).

ΠΗΓΗ