Ο κατάλογος των «γιατί» είναι πολύ μακρύς.

Του Σταυρου Λυγερου

Η πιο σοβαρή κουβέντα του πρωθυπουργού είναι ότι η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε πειραματόζωο. Απέφυγε επιμελώς, όμως, να μιλήσει και για το είδος του συντελούμενου πειράματος και για τον δικό του ρόλο. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν ευθύνεται για τη δημοσιονομική βόμβα που κληρονόμησε, αλλά έχει καταλυτικές ευθύνες για τον τρόπο που τη διαχειρίσθηκε, προκαλώντας την έκρηξή της με τις γνωστές συνέπειες.

Λογικά, η κρίση έπρεπε να λειτουργήσει σαν καταλύτης για την αντικατάσταση του ανορθολογικού, κλεπτοκρατικού και σπάταλου μοντέλου ανάπτυξης από ένα υγιές και παραγωγικό. Αντ’ αυτού, χρησιμοποιείται ως ευκαιρία για τον βίαιο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας – κοινωνίας, σύμφωνα με τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες. Το Μνημόνιο περιέχει επιβεβλημένες διατάξεις, αλλά συνολικά λειτουργεί σαν προκρούστια κλίνη. Γι’ αυτό και εγκλωβίζει την οικονομία σε ανατροφοδοτούμενη ύφεση. Ακόμα κι αν η αποδοχή του συγκεκριμένου Μνημονίου ήταν ο μόνος τρόπος για να κρατήσει η Ελλάδα το κεφάλι έξω από το νερό, δεν συνεπάγεται ότι το Μνημόνιο συνιστά πράγματι αποτελεσματική θεραπεία.

Τα «αιματηρά» μέτρα δεν είναι καθαρτήριο. Το πραγματικό δίλημμα είναι παραγωγικά ή αντιπαραγωγικά μέτρα και όχι σκληρότερα ή ηπιότερα. Η ανάταξη της οικονομίας απαιτεί δέσμες στοχευμένων εξυγιαντικών και αναπτυξιακών παρεμβάσεων. Η Ελλάδα έχει περιέλθει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Για να υπάρξει διέξοδος χρειάζονται νέα πολιτικά εργαλεία, νέες ευφάνταστες προσεγγίσεις και αποτελεσματικές πρακτικές. Εξυπνες και ρεαλιστικές προτάσεις παραμένουν στα συρτάρια. Η κρίση διευκολύνει την εφαρμογή τους. Λειτουργεί σαν καταλύτης, αλλάζοντας συμπεριφορές και νοοτροπίες στο επίπεδο της κοινωνίας. Καθιστά εφικτό ό,τι μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν ανέφικτο.

Αντί, όμως, η κυβέρνηση Παπανδρέου να εφαρμόζει παραλλήλως ένα τέτοιο δικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο του Μνημονίου. Ο λόγος είναι ότι έχει βολευθεί πολιτικά με τη συνταγή του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης. Λειτουργώντας ως εντολοδόχος της «τρόικας», κρύβει την ανικανότητά της να αντιμετωπίσει δραστικά την κρίση. Το ελληνικό πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό και δευτερευόντως οικονομικό. Με κυβέρνηση που θυμίζει κάτι μεταξύ «παιδικής χαράς» και «μαθητευόμενων μάγων», η περιορισμένη, αλλά υπαρκτή δυνατότητα να αποφύγουμε τον γκρεμό τείνει να ακυρωθεί.

Μία οφειλόμενη απάντηση.

Σχολιάζοντας το σημείωμα «Κυβέρνηση μαθητευόμενων μάγων», αναγνώστες με προκαλούν να γράψω συγκεκριμένα τι μπορούσε να κάνει και δεν κάνει η κυβέρνηση Παπανδρέου. Παρότι δεν είναι δημοσιογραφικό καθήκον η υπόδειξη μέτρων, θα σηκώσω το γάντι όσο επιτρέπουν οι 320 λέξεις. Για την οικονομία της συζήτησης, παραβλέπω τις προεκλογικές εξαγγελίες και τους λανθασμένους χειρισμούς των πρώτων μηνών. Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι μόνο με την εφαρμογή του μνημονίου μπορεί η Ελλάδα να κρατήσει το κεφάλι έξω από το νερό. Γιατί η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει παραλλήλως δικά της μέτρα για εξυγίανση των δημοσιονομικών και ανάπτυξη; Αναφέρω μερικά σκόρπια παραδείγματα, όχι τα σημαντικότερα:

Σωστά επέβαλε αντικειμενικά τεκμήρια διαβίωσης. Γιατί, όμως, τόσο χαμηλά; Γιατί δεν επέβαλε και αντικειμενικά κριτήρια ελάχιστης φορολόγησης επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών; Γιατί δεν ανασυγκροτεί τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό; Γιατί δεν εκκαθαρίζει τις υποθέσεις χρεών προς το Δημόσιο; Γιατί ανέχεται την ανασφάλιστη εργασία και την εισφοροδιαφυγή; Γιατί δεν αξιοποιεί τη μεγάλη δημόσια περιουσία και ειδικότερα τα ολυμπιακά ακίνητα, που ρημάζουν; Γιατί δεν εξορθολογίζει δομές και λειτουργίες στη δημόσια διοίκηση; Υπάρχουν περιθώρια να αυξήσει κάθετα την παραγωγικότητα και ταυτοχρόνως να εξοικονομήσει τεράστιους πόρους και ανθρώπινο δυναμικό. Γιατί δεν υπάγει τους διοικητικούς υπάλληλους στο υπουργείο Εσωτερικών για να διευκολύνει τη μετακίνηση όσων πλεονάζουν σε υπηρεσίες που έχουν ανάγκες; Γιατί ανέχεται μαύρες τρύπες, όπως ο ΟΣΕ; Γιατί δεν δίνει κίνητρα και κυρίως γιατί δεν εξαλείφει το πλήθος αντικινήτρων για παραγωγικές επενδύσεις; Γιατί δεν αναπτύσσει τον θαλάσσιο τουρισμό και δεν δημιουργεί τουριστικά χωριά; Γιατί δεν αξιοποιεί τον –σύμφωνα με το ΙΓΜΕ– πλούσιο ορυκτό πλούτο στη βόρεια Ελλάδα; Γιατί δεν θεσμοθετεί την κατά προτεραιότητα δικαστική διεκπεραίωση των υποθέσεων, που αφορούν φορολογικά, διαφθορά και επενδύσεις;

Ο κατάλογος των «γιατί» είναι πολύ μακρύς. Το νοικοκύρεμα και η εκμετάλλευση συγκριτικών πλεονεκτημάτων δεν απαιτεί ούτε κεφάλαια ούτε βραβείο Νομπέλ Οικονομίας. Απαιτεί, όμως, αίσθηση δημοσίου συμφέροντος, πολιτικό σχέδιο και βούληση. Δυστυχώς, η κυβέρνηση Παπανδρέου έχει μετατρέψει τη συνταγή της «τρόικας» σε αυτόματο πιλότο. Γι’ αυτό και εξαντλεί την ενεργητικότητα και αποφασιστικότητά της στην εφαρμογή του μνημονίου. Οι πράξεις της δείχνουν ότι το καθεστώς κηδεμονίας την έχει βολέψει.

ΠΗΓΗ