H κυβέρνηση (Μητσοτάκη) είναι ανεπαρκής» και «το υπουργικό συμβούλιο απλώς δεν ξέρει τι κάνει». Τις διαπιστώσεις αυτές κάνει στις 4 Ιουνίου του 1993 ο τότε βουλευτής Θεσσαλονίκης και μετέπειτα πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής για τον Κώστα Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του στη διάρκεια συνομιλίας του με τον υπαρχηγό της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα Τζιμ Γουίλιαμς. Η συνομιλία των δύο ανδρών περιγράφεται σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα της πρεσβείας προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ στον οποίο δίνεται η εικόνα της επερχόμενης ήττας της Νέας Δημοκρατίας «από τον άρρωστο Ανδρέα Παπανδρέου» -όπως τονίζεται σε άλλο εμπιστευτικό τηλεγράφημα.«Συχνές επαφές»

Ο κ. Γουίλιαμς γράφει ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες έχουν περιοδικές συνομιλίες αλληλοενημέρωσης με τον κ. Καραμανλή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μετέπειτα πρωθυπουργός εκφράζει με άνεση τις απόψεις του ακόμα και όταν πρόκειται να μεταφέρει κουτσομπολιό από το εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Σε κάποια στιγμή της συζήτησης ο κ. Καραμανλής αναφέρεται στην επίσκεψη του Κώστα Μητσοτάκη στη Θεσσαλονίκη. Ο Αμερικανός διπλωμάτης περιγράφει τα λόγια του κ. Καραμανλή ως εξής: (…) «Πολλοί από τους συνεργάτες του (κ. Μητσοτάκη) στη Νέα Δημοκρατία αντάλλασσαν «αρρωστημένα χωρατά» («sick jokes») υπονοώντας πως αυτή ήταν η τελευταία επίσκεψη του Μητσοτάκη ως πρωθυπουργού στη βόρεια πρωτεύουσα της Ελλάδας».

Ο Κώστας Καραμανλής ενημερώνει τον συνομιλητή του ότι «αν και οι δημοσκοπήσεις είναι κακές εδώ και πάνω από έναν χρόνο, αυτό που είναι νέο είναι η πίστη πως όλες οι θυσίες των μέτρων λιτότητας -που οι περισσότεροι συμφωνούν πως ήταν αναγκαία- έγιναν μάταια, μιας και η οικονομία δεν αναμένεται να ανακάμψει ουσιαστικά τον επόμενο χρόνο».

Ο μετέπειτα πρωθυπουργός πέφτει εντελώς έξω στις προβλέψεις του όσον αφορά την τύχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη και τον χρόνο πραγματοποίησης των εκλογών. Στο εμπιστευτικό τηλεγράφημα φαίνεται να λέει ότι «παρ’ όλα τα αρνητικά, η κυβέρνηση δεν είναι πιθανό να πέσει ούτε ο Μητσοτάκης να απομακρυνθεί στο πλαίσιο κομματικής εξέγερσης». Επίσης πιστεύει «πως ο πρωθυπουργός (Μητσοτάκης) και η κυβέρνηση θα καταφέρουν «να επιβιώσουν στη θύελλα» έως την επόμενη άνοιξη, οπότε πρέπει να γίνουν εκλογές (μέχρι τον Μάιο 1994)».

Ο κ. Καραμανλής πέτυχε μόνο στην πρόβλεψη για την ήττα του κυβερνώντος κόμματος. Γράφει ο κ. Γουίλιαμς: «Ωστόσο, ο Καραμανλής δεν βλέπει να υπάρχει καμία πιθανότητα αποτροπής μιας νίκης του ΠΑΣΟΚ, εκτός κι αν απροσδόκητα ασυνήθιστα γεγονότα αλλάξουν το πολιτικό τοπίο». Σύμφωνα με πληροφορίες, αναφερόταν στην πιθανότητα να καταστεί ανήμπορος ή να πεθάνει ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Ολο το κείμενο του εμπιστευτικού τηλεγραφήματος προς τις ΗΠΑ

4 Ιουνίου 1993, Ωρα: 15.44

Από: Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα

Προς: τον υπουργό Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον

ΘΕΜΑ: Ο (Κώστας) Καραμανλής βλέπει βαθύτερη κρίση στο κόμμα, αλλά πιστεύει πως ο Μητσοτάκης μπορεί να αντέξει μέχρι τον επόμενο χρόνο

1. ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ – Ολόκληρο το κείμενο

ΣΥΝΟΨΗ: 2. Ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Κώστας Καραμανλής υποστήριξε στον υπαρχηγό της Διπλωματικής Αποστολής (ADCM) στις 3 Ιουνίου πως το κλίμα εντός του κόμματος έχει επιδεινωθεί τους τελευταίους μήνες εξαιτίας α) μιας εντεινόμενης ανησυχίας πως το κυβερνητικό πρόγραμμα λιτότητας είχε εκπονηθεί μάταια και β) μιας ενισχυόμενης πεποίθησης πως «το υπουργικό συμβούλιο απλώς δεν ξέρει τι κάνει». Εν τούτοις, ο Καραμανλής πιστεύει πως ο Μητσοτάκης θα καταφέρει να αποφύγει μια εσωκομματική ανταρσία και πρόωρες εκλογές και έτσι να επιβιώσει έως το τέλος της θητείας του. Σχετικά με τη Μακεδονία, ο Καραμανλής διατύπωσε την άποψη πως ο Μητσοτάκης έχει επιτύχει μια πανέξυπνη πολιτική μανούβρα αποφεύγοντας μια κομματική ή κοινοβουλευτική ψηφοφορία με θέμα τη συμβιβαστική πρόταση των Βανς/Οουεν η οποία ενδεχομένως να είχε οδηγήσει στην πτώση του, και υποστήριξε πως η χρονικά απροσδιόριστη καθυστέρηση σχετικά με το όνομα εξυπηρετεί τα συμφέροντα και του Μητσοτάκη και του Γκλιγκόροφ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

3. Ο Υπαρχηγός της Διπλωματικής Αποστολής (ADCM) συναντήθηκε στις 3 Ιουνίου με τον βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Καραμανλή για μια από τις περιοδικές συνομιλίες τους σχετικά με την ελληνική πολιτική σκηνή. Οπως συνήθως, ο Καραμανλής ήταν ανοικτός και στοχαστικός στις απόψεις του.

Α. ΟΛΟΕΝΑ ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ

4. Ο Καραμανλής σημείωσε πως η θέση του πρωθυπουργού έχει αποδυναμωθεί σημαντικά τους περασμένους έναν-δύο μήνες, από την αποτυχία της πρότασης μομφής της αντιπολίτευσης και μετά, και πως υπάρχει στο κυβερνών κόμμα μια εξαπλούμενη αίσθηση επερχόμενης ήττας. Αν και οι δημοσκοπήσεις είναι κακές εδώ και πάνω από έναν χρόνο, αυτό που είναι νέο είναι η πίστη πως όλες οι θυσίες των μέτρων λιτότητας -που οι περισσότεροι συμφωνούν πως ήταν αναγκαία- έγιναν μάταια, μιας και η οικονομία δεν αναμένεται να ανακάμψει ουσιαστικά τον επόμενο χρόνο. Επιπλέον, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση εντός του κόμματος πως η κυβέρνηση είναι ανεπαρκής και πως «το υπουργικό συμβούλιο απλώς δεν ξέρει τι κάνει».

5. Προσφέροντας κάποια ανεκδοτικά παραδείγματα του κλίματος στο κόμμα, ο Καραμανλής διηγήθηκε πως κατά τη διάρκεια μίας πρόσφατης επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη (την οποία αντιπροσωπεύει στο κοινοβούλιο), τα συγκεντρωμένα πλήθη στις δημόσιες εμφανίσεις του πρωθυπουργού ήταν δυσάρεστα μικρά. Επιπροσθέτως, πολλοί από τους συνεργάτες του στη Νέα Δημοκρατία αντάλλασσαν «αρρωστημένα χωρατά» («sick jokes») υπονοώντας πως αυτή ήταν η τελευταία επίσκεψη του Μητσοτάκη ως πρωθυπουργού στη βόρεια πρωτεύουσα της Ελλάδας.

Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΝΕΙ ΣΤΗ ΘΥΕΛΛΑ – ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ;

6. Εν τούτοις, ο Καραμανλής έχει καταλήξει πως, παρά όλα τα αρνητικά, η κυβέρνηση δεν είναι πιθανό να πέσει ούτε ο Μητσοτάκης να απομακρυνθεί στο πλαίσιο κομματικής εξέγερσης. Αντιθέτως, πιστεύει πως ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση θα καταφέρουν «να επιβιώσουν στη θύελλα» έως την επόμενη άνοιξη, οπότε πρέπει να γίνουν εκλογές (μέχρι τον Μάιο). Ωστόσο, ο Καραμανλής δεν βλέπει να υπάρχει καμία πιθανότητα αποτροπής μιας νίκης του ΠΑΣΟΚ τότε, εκτός κι αν απροσδόκητα ασυνήθιστα γεγονότα αλλάξουν το πολιτικό τοπίο.

7. Ο Καραμανλής υποστήριξε πως ακόμη και ο πρωθυπουργός καταλαβαίνει πως η ΝΔ δεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές τώρα. (ΛΟΓΟΚΡΙΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ)

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΛΙΠΟΤΑΞΙΕΣ

8. Ερωτηθείς γιατί ο Μητσοτάκης θα σκεφτόταν να ζητήσει πρόωρες εκλογές με τόσο δυσοίωνες προοπτικές νίκης, ο Καραμανλής υποστήριξε πως ο ηγέτης του κόμματος ενδεχομένως να έκανε αυτήν την επιλογή εάν φοβόταν επικείμενη λιποταξία στο κοινοβούλιο από τους υποστηρικτές του πρώην υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, τους οποίους υπολόγιζε σε «μόνο τρεις ή τέσσερις» (αλλά αρκετούς να προκαλέσουν την πτώση του). Ζητώντας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να προκηρύξει εθνικές εκλογές πριν από μία τέτοια λιποταξία, ο Μητσοτάκης θα ήταν σε θέση να διατηρήσει την πρωθυπουργία καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας έως τις εκλογές. Από την άλλη, εάν αναγκαζόταν να προσφύγει στον Πρόεδρο ως αποτέλεσμα της απώλειας της πλειοψηφίας του κόμματός του στο κοινοβούλιο, ο Πρόεδρος θα αναμένετο να ορίσει μια υπηρεσιακή κυβέρνηση για να διενεργήσει εκλογές.

ΚΑΘΥΣΤΕΡΩΝΤΑΣ ΤΗ «ΡΗΞΗ» ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»

9. Σχετικά με τη «Μακεδονία», ο Καραμανλής έχει μιλήσει με αναπάντεχα κολακευτικά λόγια για τον χειρισμό του θέματος από τον Μητσοτάκη. Θυμίζοντας στον υπαρχηγό της Διπλωματικής Αποστολής (ADCM) πως αυτός πάντοτε (ΛΟΓΟΚΡΙΜΕΝΟ) θαύμαζε τα εξαιρετικά πολιτικά προσόντα του Μητσοτάκη, ο Καραμανλής υποστήριξε πως ο πρωθυπουργός είχε ελιχθεί πανέξυπνα απορρίπτοντας την πρόταση των Βανς/Οουεν για το όνομα, αφήνοντας τον Σαμαρά χωρίς ξεκάθαρο στόχο βολής. Μολονότι ο Μητσοτάκης έχει δεχθεί ευρεία κριτική για την υποστήριξή του στην ονομασία «Σλαβομακεδονία», το γεγονός ότι απέρριψε το «Νέα Μακεδονία» και το σχέδιο των Βανς/Οουεν σημαίνει πως δεν είναι υποχρεωμένος να φέρει το θέμα στην κοινοβουλευτική ομάδα ούτε στο κοινοβούλιο, όπου αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είχε οδηγήσει στην πτώση της κυβέρνησης. Ο Καραμανλής πιστεύει πως, δεδομένων των παρόμοιων συμφερόντων εκ μέρους του Γκλιγκόροφ, ο Μητσοτάκης θα καταφέρει να καθυστερήσει μια «ρήξη» σχετικά με το όνομα για μια χρονικά απροσδιόριστη περίοδο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

10. Ο Καραμανλής καταλήγει πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πιθανό να συνεχίσει να χάνει σε δημοφιλία και σε αξιοπιστία ως αποτέλεσμα της οικονομίας και των εκτεταμένων σκανδάλων, αλλά μάλλον θα καταφέρει να ολοκληρώσει την τετραετή θητεία της.

Υπογραφή: ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ

* Εμπιστευτικό τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας προς τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ημερομηνία: 11 Μαρτίου 1994, Ωρα: 17.17, Παράγραφοι 11 και 12 του τηλεγραφήματος.

ANAΦΟΡΕΣ – ΣΟΚ TO 1994

Εξωφρενικά σχόλια για Ανδρέα-υπουργούς

«Ο Χάροντας φαίνεται να έχει γίνει υπουργός χωρίς χαρτοφυλάκιο σ’ αυτή την ελληνική κυβέρνηση». Η εξωφρενική αυτή φράση περιλαμβάνεται σε εμπιστευτικό αμερικανικό έγγραφο που εστάλη στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ στις 11 Μαρτίου 1994 (ώρα Ελλάδος 17.17) και αναφέρεται στο υπουργικό συμβούλιο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Στο έγγραφο αναφέρονται τα εξής:

«Οπως σας είχαμε γράψει μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου (1993), ο ελληνικός λαός εναπόθεσε το μέλλον του Εθνους στα χέρια δύο ηλικιωμένων και άρρωστων ανδρών: του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο πρόσφατος θάνατος από καρκίνο της Μελίνας Μερκούρη εστιάζει την προσοχή στο «εύθραυστον» της κυβέρνησης Παπανδρέου. Πράγματι ο Χάροντας φαίνεται να έχει γίνει υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου σ’ αυτή την ελληνική κυβέρνηση».

Ο συγγραφέας του τηλεγραφήματος, που είναι ο τότε πρέσβης Τόμας Νάιλς, συνεχίζει:

«Ο πρωθυπουργός είναι εξασθενημένος με χρόνια προβλήματα υγείας, κάτι που έχει μειώσει εξαιρετικά τις ώρες εργασίας του. Ο διάδοχός του Γιώργος Γεννηματάς πεθαίνει από καρκίνο και σύντομα θα ακολουθήσει τη Μελίνα στον τάφο. Ο Γεννηματάς αναγκάστηκε να παραδώσει ένα από τα υπουργεία του και είναι άγνωστο για πόσο καιρό θα κρατήσει το δεύτερο. Ακούσαμε μία φήμη που δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί, ότι ακόμα ένας από τους δελφίνους, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Γεράσιμος Αρσένης, έχει καρκίνο. Επίσης ο πρόεδρος της Βουλής (Απόστολος) Κακλαμάνης που αποτελεί το «μαύρο άλογο» για τη διαδοχή του Παπανδρέου, επίσης σύμφωνα με φήμες πάσχει από καρκίνο».

Σύμφωνα με τον κ. Νάιλς, αυτή η κατάσταση ακυβερνησίας φέρνει σε αντίθεση τους δελφίνους (τους ονομάζει «Πρίγκιπες») του ΠΑΣΟΚ. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι τσακώνονται μεταξύ τους ο κ. Πάγκαλος με τον κ. Παπούλια, ο κ. Σημίτης με τον κ. Γιαννόπουλο, ενώ ο κ. Τσοχατζόπουλος μεταφράζει τα λόγια του κ. Παπανδρέου, όπως πικρόχολα σχολιάζει ο Αμερικανός πρέσβης.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΓΝΑΝΤΙΟΥ