Ο Διοικητής της 181 Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού, Στυλιανός Καλμπουρτζής, ήταν ο πιο υψηλόβαθμος αγνοούμενος του 1974. Τελευταία φορά, είχε θεαθεί ζωντανός να υπερασπίζεται τους στρατιώτες του στη μάχη του Συγχαρί.

Βρέθηκαν τα οστά ήρωα αξιωματικού

Ο τραγικός επίλογος της μάχης στο Συγχαρί – Σε καμίνι τα λείψανα του αν/χη Στ. Καλμπουρτζή

ΤΟΥΒΑΣΟΥΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Τα οστά του πλέον υψηλόβαθμου αγνοούμενου αξιωματικού της Ελλάδας (και κατά πάσα πιθανότητα και του ΝΑΤΟ), βρέθηκαν εδώ και περίπου ένα χρόνο αλλά ακόμη δεν ολοκληρώθηκε η διαδικασία ταυτοποίησης. Πρόκειται για τον αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Στυλιανό Καλμπουρτζή, ο οποίος εκτελώντας οδηγίες από το ΓΕΕΦ (τις οποίες στρατιώτες του θεωρούν ασυγχώρητες, υπό την έννοια ότι συνιστούσαν αυτοκτονία), οδήγησε την 181 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού σε μια άνιση μάχη, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να πέσουν στη ματωμένη γη 38 αξιωματικοί και άνδρες, περιλαμβανομένου και του ιδίου του διοικητή Στυλιανού Καλμπουρτζή.

Δεδομένου ότι, για λόγους που δεν μπορούν να κατανοήσουν στρατιώτες του Καλμπουρτζή, τα οστά του δεν ταυτοποιήθηκαν ακόμη, ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα οστά που βρέθηκαν σε καμίνι στην περιοχή μεταξύ Συγχαρί Μπέλλα-Πάις, ανήκει στο διοικητή. Ωστόσο, η στολή αξιωματικού που βρέθηκε μαζί με τα άρβυλα, παραπέμπει στον Καλμπουρτζή. Ενισχυτική είναι και η πληροφορία σύμφωνα με την οποία το σώμα στο οποίο ανήκαν τα οστά ήταν ψηλό, όπως ήταν και ο Καλμπουρτζής. Στον ίδιο λάκκο, τον οποίο φωτογραφήσαμε πριν μερικές μέρες, βρέθηκαν το 2008 άλλα τρία λείψανα τα οποία εικάζεται, ότι ρίφθηκαν εκεί σε μεταγενέστερο στάδιο.

Η κόρη του διοικητή, Μαρία Καμπουρτζή, η οποία ταξίδεψε στην Κύπρο αρκετές φορές αναζητώντας τα ίχνη του πατέρα της, δεν ενημερώθηκε επίσημα για την πιθανότητα εντοπισμού του λειψάνου του πατέρα της. Πρόσφατα ενημερώθηκε από θετική πηγή και ανεπίσημα, ότι είναι πιθανό να βρέθηκαν τα οστά του πατέρα της.

Οι πρώτοι νεκροί

Σύμφωνα με τα γεγονότα, όπως τα περιγράφουν οι έφεδροι τοις μοίρας, τον Ιούλιο του 1974, η 181 ΜΠΠ με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Καλμπουρτζή Στυλιανό, που έδρευε στο στρατόπεδο «Ιωάννη Στυλιανού» στο χωριό Τρίκωμο (με 12 πυροβόλα των 25 λιβρών), κινήθηκε προς το χωριό Συγχαρί. Αποτέλεσε στόχο της τουρκικής Αεροπορίας με αποτέλεσμα να έχει τους δύο πρώτους νεκρούς της. Ο τομέας ευθύνης της μοίρς εκτεινόταν από τη περιοχή του τ/κ χωριού Αγύρτα νοτιοδυτικά μέχρι το τ/κ χωριό Τέμπλος βορειοδυτικά.

Από το χώρο τάξεως της η 181 ΜΠΠ υποστήριζε με τα πυρά της τις ηρωικές προσπάθειες της 32 Μοίρας Καταδρομών και του 399 Τάγματος Πεζικού στις περιοχές Άσπρη Μούττης, Αγύρτας, Αγίου Ιλαρίωνα, και δυτικής Αλωνάγρας καθώς και τον αγώνα του 3ου Τ.Σ. εναντίον του προγεφυρώματος και του θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας. Η 181 ΜΠΠ επίσης εκτελούσε αποστολή άμεσης υποστήριξης του 361 Τ.Π. στη περιοχή του ανατολικού Πενταδακτύλου και με τις ακριβείς βολές της, δημιούργησε προϋποθέσεις επιτυχημένων ενεργειών για το τάγμα καθώς και για τις άλλες υποστηριζόμενες μονάδες κατά την πρώτη ημέρα των επιχειρήσεων.

Κόλαση πυρός

Από υπάρχουσες μαρτυρίες τα πυρά της 181 ΜΠΠ προκάλεσαν εξοντωτικές καταστροφές και κόλαση πυρός στις γραμμές των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή. Με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 22/07/74 στις 16:00, η 181 ΜΠΠ παρέμεινε ταγμένη στη περιοχή Ασιεντρούσα στη διάβαση του Μπέλλα-Πάις. Αλλά, μετά την κατάπαυση του πυρός, οι τουρκικές δυνάμεις συνέχιζαν να ενεργούν επιθετικά σε όλα τα μέτωπα στο προγεφύρωμα που είχαν δημιουργήσει και κυρίως στον ανατολικό Πενταδάκτυλο, όπου αμυνόταν η 32 Μ.Κ. και το 399 Τ.Π. με αποτέλεσμα οι μονάδες αυτές να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να μετακινηθούν ανατολικότερα.

Αμέσως μετά την απαγκίστρωση των τμημάτων της Εθνικής Φρουράς από τη περιοχή, τουρκικό τάγμα πεζικού και τμήματα Τουρκοκυπρίων καταδρομέων κατέλαβαν το ύψωμα Αλωνάγρα και είχαν βρεθεί σε οπτική επαφή με τις θέσεις τάξεως της 181 ΜΠΠ και απειλούσαν με αποκοπή το δρομολόγιο Συγχαρί – Μπέλλα Πάις κοντά στη διασταύρωση με το δρομολόγιο προς Κάτω Δίκωμο.

Η κρίσιμη απόφαση

Αργά το απόγευμα, οι αξιωματικοί της 181 ΜΠΠ διαπίστωσαν ότι η Μοίρα παρέμεινε πλήρως ακάλυπτη απέναντι στα τούρκικα τμήματα που κινούνταν στη περιοχή. Τότε αποφασίστηκε η αποστολή σήματος στο ΓΕΕΦ με το οποίο η 181 ΜΠΠ ζητούσε έγκριση για να εγκαταλείψει άμεσα την προωθημένη και ακάλυπτη θέση της. Με τη λήψη του σήματος το ΓΕΕΦ έστειλε στη περιοχή το πρωί της 23/7/1974 το διοικητή Πυροβολικού ΓΕΕΦ συνταγματάρχη Πούλλο Γεώργιο για να ενημερωθεί για τη κατάσταση και ταυτόχρονα να δώσει διαταγές για τις ενέργειες της Μοίρας.

Ο συνταγματάχης Πούλλος στη πορεία του προς τη θέση που ήταν ταγμένη η 181 Μ.Π.Π. πέρασε από το Σταθμό Διοικήσεως του 361 Τ.Π., που βρισκόταν πίσω από τη θέση της 181 Μ.Π.Π. και συνάντησε τον διοικητή του τάγματος αντισυνταγματάρχη (ΠΖ) Χάντζο Δημήτριο. Ο αν/χης Χάντζος αφού ενημέρωσε το συνταγματάχη Πούλλο για τη κατάσταση στη περιοχή του σύστησε να διατάξει την άμεση και χωρίς χρονοτριβή υποχώρηση της 181 Μ.Π.Π. και την τάξη της σε ασφαλέστερη θέση για να αποφευχθεί η προσβολή και καταστροφή της από τις τούρκικες δυνάμεις. Αμέσως ο συνταγματάρχης μετέβη στις θέσεις της 181 Μ.Π.Π. και συνάντησε τον διοικητή της μοίρας αντισυνταγματάρχη (ΠΒ) Καλπουρτζή Στυλιανό, ο οποίος του ζήτησε να διατάξει την αναδίπλωση της μοίρας, εξηγώντας του, τους κινδύνους που εγκυμονούσε η ακάλυπτη παρουσία της στη περιοχή. Ο συνταγματάρχης Πούλλος αρνήθηκε λέγοντας ότι « το Πυροβολικό ουδέποτε υποχωρεί και ότι αν χρειαστεί, «οι πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π. θα πέσετε μέχρι το τελευταίο όπως οι πυροβολητές του Κοσκινά στη Πτολεμαΐδα το 1912 ». (Ο υπολοχαγός Κοσκινάς και οι πυροβολητές του έπεσαν όλοι επί των πυροβόλων τους στη μάχη της Πτολεμαΐδας το 1912, όταν είχαν προσβληθεί από τούρκικο Πεζικό).

Άργησε το σήμα

Μετά την αποχώρηση του Πούλλου και περί την 12:00 παρατηρήθηκε κίνηση τουρκικών δυνάμεων, τάγματος Πεζικού και Τ/κ καταδρομέων προς τη διασταύρωση του δρόμου προς Συγχαρί με το δρόμο προς Κάτω Δίκωμο. Στρατιώτες της 181 ΜΠΠ δέχτηκαν πυρά από μεγάλη απόσταση από τις τούρκικες δυνάμεις. Η κατάληψη της διασταύρωσης και του μόνου δρομολογίου διαφυγής είχε ήδη ολοκληρωθεί. Το τραγικό τέλος που θα επακολουθούσε είχε προδιαγραφεί. Περί τις 14:00 είχε εγκριθεί από το ΓΕΕΦ και η μετακίνηση της 181 ΜΠΠ σε ασφαλέστερη περιοχή. Ήταν ήδη πολύ αργά. Η διαφυγή της μοίρας προς Συγχαρί ήταν πλέον αδύνατη.

Ο διοικητής της 181 ΜΠΠ μετά από πίεση των αξιωματικών καθώς και της 191 Π.Ο.Π. (Πυροβολαρχία Ορεινού Πυροβολικού) που δρούσε υπό τη διοίκηση της 181 Μ.Π.Π. και έγκριση από τη διοίκηση Πυροβολικού ΓΕΕΦ, αποφάσισε να μετακινήσει την 181 ΜΠΠανατολικότερα και σε πιο ασφαλισμένη θέση. Το δρομολόγιο όμως που είχε επιλεγεί μετά από συμβουλή καταδρομέων της 32 Μ.Κ. που γνώριζαν τη περιοχή, αποδείχτηκε μετά από αναγνώριση που εκτέλεσε ο διοικητής της μοίρας αδιέξοδο για το μεγάλο όγκο της φάλαγγας που αποτελούσε τη μοίρα. Τότε αποφασίστηκε και εγκρίθηκε από τη Διοίκηση Πυροβολικού η κίνηση της 181 ΜΠΠπρος Συγχαρί.

Το τραγικό τέλος

Με την προσέγγιση της φάλαγγας στη διασταύρωση του δρόμου προς Κάτω Δίκωμο και Συγχαρί, η 181 ΜΠΠ προσβλήθηκε από τα τούρκικα τμήματα που είχαν στο μεταξύ οργανώσει ενέδρα βάλλοντας κατά της Μοίρας με πυκνά πυρά Πεζικού και κυρίως με βλήματα όλμων και βαριά πολυβόλα με αποτέλεσμα να ακινητοποιηθεί και να καταστραφεί, και μεγάλος αριθμός αξιωματικών και στρατιωτών να σφαγιαστούν.

Μετά τη προσβολή της 181 ΜΠΠ ακολούθησε σκληρή και άνιση μάχη εκ του συστάδην, πρωτοφανής σε αγριότητα για δύο περίπου ώρες με τους πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π.

και της 191 Π.Ο.Π. να αρνούνται να εγκαταλείψουν τα πυροβόλα τους και να πέφτουν νεκροί πάνω σε αυτά.

Μαρτυρίες αναφέρουν την υπεράνθρωπη προσπάθεια που κατέβαλε τις κρίσιμες εκείνες ώρες ο ήρωας διοικητής της 181 ΜΠΠ, αντισυνταγματάρχης Καλμπουρτζής Στυλιανός, εκθέτοντας τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο βάλλοντας μόνος από προωθημένη θέση για να καλύψει την ασφαλή αποχώρηση των στρατιωτών του.

Ποιος ήταν ο Καλμπουρτζής

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ στη Θεσσαλονίκη την 31η Ιανουαρίου 1921. Το 1945, σε ηλικία 24 ετών, κατετάγη στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις για τριετή εθελοντική υπηρεσία. Την 1η Ιανουαρίου 1947 προήχθη στο βαθμό του Λοχία και την 28η Αυγούστου 1947 προήχθηκε επ ‘ ανδραγαθία στο βαθμό του επιλοχία και του απονεμήθηκε το Πολεμικό Μετάλλιο Ανδρείας. Την 1η Μαρτίου 1949 εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε την 17η Αυγούστου 1950 και κατετάγη στο Πεζικό. Την 28η Αυγούστου 1950 ορκίστηκε ανθυπολοχαγός και την 18η Αυγούστου 1952 προήχθη στο βαθμό του υπολοχαγού. Τον Ιούλιο του 1955 παντρεύτηκε τη Βαΐα Γεωργίου Τσαούση με την οποία απέκτησε δύο θυγατέρες. Την 1η Δεκεμβρίου 1958 μετατάχθηκε στο Πυροβολικό και την 28η Απριλίου 1959 προήχθη στο βαθμό του Λοχαγού. Την 18η Αυγούστου 1963 προήχθη κατ’ εκλογή στο βαθμό του ταγματάρχη. Την 18η Αυγούστου 1966 προήχθηκε κατ’ εκλογή στο βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Τον Αύγουστο του 1973 μετατέθηκε στη Κύπρο και ανέλαβε διοικητής της 181 Μ.Π.Π. η οποία είχε την έδρα της στο χωρίο Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου. Η τύχη του αγνοείται από την 23η Ιουλίου.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ