Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το νέο Κείμενο Εργασίας που έδωσε στη δημοσιότητα το Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας. Με ασυνήθιστα σκληρή γλώσσα οι αναλυτές του ιδρύματος προβαίνουν ανησυχητικές διαπιστώσεις και αποκαλύψεις για την ολιγωρία που απειλεί να βάλει ταφόπλακα σε έναν τομέα που θα έπρεπε λόγω ιστορίας και γεωγραφίας να πρωταγωνιστεί… 

27 Αυγούστου 2010

ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 13

Σε πορεία ολέθρου η Ελληνική Ναυπηγική Βιομηχανία

Ορατό είναι πλέον το φάσμα της ανεργίας για τους 1.300 εργαζομένους στα Ελληνικά Ναυπηγεία Α.Ε. (ΕΝΑΕ), καθώς με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα η κήρυξη σε πτώχευση των ναυπηγείων και η παραπομπή στη διαιτησία των συμβάσεων «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ» και «ΠΟΣΕΙΔΩΝ ΙΙ» εμφανίζεται ως η πιο πιθανή εξέλιξη.

Κύριο αίτιο της εξέλιξης αυτής είναι η καθυστέρηση στην υλοποίηση της συμφωνίας-πλαισίου της 18ης Μαρτίου 2010 μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης (υπουργοί Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Βενιζέλος και Οικονομικών Γεώργιος Παπακωνσταντίνου), της Thyssen Krupp Marine Systems (TKMS) και της Abu Dhabi Mar Group (ADM) για τη μεταβίβαση των ΕΝΑΕ στην κυριότητα της ADM κατά ποσοστό 75,1% του μετοχικού κεφαλαίου.

Υπενθυμίζεται ότι δύο ήταν οι προϋποθέσεις που έπρεπε να υλοποιηθούν προκειμένου να εφαρμοστεί η συμφωνία -πλαίσιο.

Η πρώτη ήταν η σύμβαση για την προμήθεια των δύο νέων υποβρυχίων Type 214 και η κατάλληλη τροποποίηση και ολοκλήρωση των εν εξελίξει συμβάσεων «Αρχιμήδης» (ναυπήγηση τεσσάρων υποβρυχίων Type 214) και «Ποσειδώνας ΙΙ» (εκσυγχρονισμός μέσης ζωής τριών υποβρύχιων Τύπου 209/1200).

Η δεύτερη προϋπόθεση ήταν η αναίρεση του προστίμου που είχε επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) στα ΕΝΑΕ για παράνομη χρηματοδότηση από την ελληνική κυβέρνηση κατά την περίοδο προ του 2000.

Όσον αφορά τη δεύτερη προϋπόθεση το θέμα διευθετήθηκε, καθώς τελικά η ελληνική κυβέρνηση επέτυχε τη συμφωνία με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη βάση των προβλέψεων που είχε διαπραγματευτεί και συμφωνήσει στις 2 Ιουλίου 2008 η προηγούμενη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Απαιτήθηκε μάλιστα υψηλού πολιτικού επιπέδου παρέμβαση ότι τα ΕΝΑΕ είναι ζωτικής σημασίας για την εθνική αμυντική ικανότητα και ότι ως εκ τούτου, η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν θα δεχθεί τη μη διατήρησή τους ως ενεργού βιομηχανικής μονάδας. Υπενθυμίζεται ότι ως αποτέλεσμα της αναβλητικότητας και των παλινωδιών για το θέμα που χαρακτηρίζει τις ελληνικές θέσεις από το 2007 σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η χώρα επί του παρόντος δεν μπορεί να διαθέσει τους οικονομικούς πόρους για να υποστηρίξει την έναρξη ναυπήγησης πολεμικών πλοίων το κλίμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν άσχημο.

Αυτό εξάλλου φάνηκε τόσο από την απαξιωτική στάση των γραφειοκρατών της στην ελληνική επίσημη αντιπροσωπεία κατά τη συνάντηση της 5ης Ιουνίου, όσο και από το γεγονός ότι αυξήθηκε από τα αρχικά 10 σε 15 έτη η απαγόρευση εμπλοκής του «στρατιωτικού τμήματος» των ΕΝΑΕ σε πολιτικής φύσης ναυπηγικές δραστηριότητες.

Εκεί, έκπληκτη η ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Διευθυντή της Διεύθυνσης Εξοπλισμών του ΓΕΝ αρχιπλοίαρχο Η. Δημόπουλο, άκουσε τους εκπροσώπους της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνουν την υλοποίηση νέων ναυπηγικών προγραμμάτων (το οποίο περισσότερο ή λιγότερα δικαιολογημένα αμφισβήτησαν λόγω της αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόζει η χώρα μας), αλλά και ακόμα αυτή τη συντήρηση του Στόλου να γίνει σε άλλα ναυπηγεία της Μεσογείου… τουρκικά, γαλλικά ή ιταλικά!

Σε καθαρά τεχνικό επίπεδο, η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να αναθέσει στα ΕΝΑΕ τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (ΕΜΖ) των τεσσάρων φρεγατών Type ΜΕΚΟ-200HN του Πολεμικού Ναυτικού (ένα πρόγραμμα που συμπεριλαμβάνεται ήδη στο 2006-2010 πενταετές πρόγραμμα εξοπλισμών [ΕΜΠΑΕ] και το οποίο αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για το Πολεμικό Ναυτικό) καθώς και τη συντήρηση του Στόλου, παράγει τον απαιτούμενο φόρτο εργασίας, ώστε να ανταποκριθεί στα κριτήρια που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον διαχωρισμό των ΕΝΑΕ σε αναλογία 75-25 σε στρατιωτικό και εμπορικό ναυπηγείο.

Στην πρώτη όμως περίπτωση οι καθυστερήσεις είναι σημαντικότατες και μέχρι σήμερα, μόλις τέσσερις ημέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία της 31ης Αυγούστου 2010, η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές (ελληνική και γερμανική) είναι τόση που δεν επιτρέπει την έγκαιρη ολοκλήρωση της διαδικασίας. Ταυτόχρονα η TKMS εμφανίζεται αρνητική σε οποιαδήποτε παράταση της διαδικασίας, καθώς το ενδιαφέρον της για τον ναυπηγικό τομέα δεν υφίσταται πλέον όπως απεδείχθη και από την πώληση όλων σχεδόν των ελεγχομένων από αυτή εταιριών του τομέα, δηλαδή την ουσιαστική και οριστική απεμπλοκή της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 19 Αυγούστου η ελληνική πλευρά με τηλεφωνική επικοινωνία, ενημέρωσε την TKMS ότι η συνάντηση των επιτροπών διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση της σύμβασης προμήθειας των δύο νέων υποβρυχίων Type 214 και την τροποποίηση και ολοκλήρωση των συμβάσεων «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ» και «ΠΟΣΕΙΔΩΝ ΙΙ» έπρεπε να αναβληθεί για μία εβδομάδα και να μετακινηθεί από τις 23 Αυγούστου για την Τρίτη 31 Αυγούστου.

Η αναβολή αυτή και μάλιστα την ημέρα που λήγει η ισχύς της συμφωνίας – πλαίσιο της 18ης Μαρτίου 2010, είναι αυτονόητο ότι δεν αφήνει κανένα χρονικό περιθώριο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις οι οποίες πιθανόν να χρειαστούν για την ολοκλήρωση της σύμβασης.

Για μια ακόμη φορά, το ελληνικό δημόσιο, παρά το γεγονός ότι είχε στη διάθεσή του πέντε μήνες καιρό να διαπραγματευθεί και να πιέσει τους Γερμανούς ώστε να κατευθύνει τις εξελίξεις σε όσο το δυνατόν πιο θετική κατεύθυνση για τα ελληνικά συμφέροντα, εμφανίζεται να αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους, εξαντλώντας όλα τα γνωστά εξ αρχής χρονικά περιθώρια, χωρίς παράλληλα να έχει ολοκληρώσει το έργο που απαιτείται.

Και όμως για τους παρατηρητές των εξελίξεων η συγκεκριμένη πορεία ήταν απλώς προδιαγεγραμμένη εξ αρχής! Δεν υπάρχει ίσως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από τον χαλαρό ρυθμό που διεξήχθησαν οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες, ας σημειωθεί «σεβάστηκαν» ακόμη και τα «μπάνια του λαού»!

Ας θέσουμε λοιπόν τα πράγματα σε μια χρονολογική σειρά:

Στις 27 Μαΐου 2010, δηλαδή δύο μήνες περίπου μετά την υπογραφή της τριμερούς συμφωνίας – πλαίσιο από την ελληνική πλευρά, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελος Βενιζέλος συγκρότησε την επιτροπή διαπραγματεύσεων και μία δεύτερη υποστηρικτική αυτής. Σύμφωνα με τη διαταγή συγκρότησης της επιτροπής, αυτή έπρεπε αρχικά να ολοκληρώσει το έργο της μέχρι τις 10 Ιουλίου 2010. Μετά τη συνάντηση της 1ης Ιουλίου 2010 με την TKMS και την ADM ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Βενιζέλος ενημέρωσε ότι οι διαπραγματεύσεις θα ολοκληρωθούν πριν από την 31η Ιουλίου 2010, αλλά τελικά δόθηκε παράταση μέχρι τις 31 Αυγούστου 2010.

Η επιτροπή συνεδρίαζε δύο (!) φορές της εβδομάδα, κάθε Τρίτη και Πέμπτη από τις 9.30 μέχρι τις 13.30, δηλαδή τέσσερις… ολόκληρες ώρες κάθε φορά!

Στις 30 Ιουλίου, οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν μέχρι τις 23 Αυγούστου. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό που έγινε μετά από συνεννόηση των δυο πλευρών, το διάστημα της διακοπής η ελληνική πλευρά θα «χτένιζε» το κείμενο της σύμβασης, ώστε να οριστικοποιηθούν οι όροι και το περιεχόμενό της.

Συνολικά έγιναν περί τις 15 συναντήσεις των δυο επιτροπών, ενώ κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης ανέκυψαν ζητήματα για 15 από τους συνολικά 29 όρους της σύμβασης! Επί της ουσίας δηλαδή, η επιτροπή διέκοψε τις εργασίες της ενώ είχε τη μισή σύμβαση «στον αέρα» και η καταληκτική ημερομηνία που θα συνεπαγόταν μια άκρως δυσμενή εξέλιξη για τα ελληνικά συμφέροντα, την προσφυγή της γερμανικής πλευράς στη διαιτησία, πλησίαζε επικίνδυνα!

Ενός κακού μύρια έπονται…

Δυστυχώς οι μέχρι σήμερα καθυστερήσεις της ελληνικής κυβέρνησης έχουν ως αποτέλεσμα τον «αργό θάνατο» (απαξίωση) των ΕΝΑΕ και καθιστά την απόκτηση πολύ λιγότερο ελκυστική για τον Όμιλο της ADM.

Όπως έχει ήδη επίσημα κοινοποιήσει στην ελληνική κυβέρνηση η ADΜ, το ενδιαφέρον της επικεντρώνεται αποκλειστικά στην απόκτηση των ΕΝΑΕ σε κατάσταση λειτουργίας. Καθώς έχει έλθει το πλήρωμα του χρόνου, το ενδεχόμενο η TKMS από 31 Αυγούστου 2010, να κηρύξει τα ΕΝΑΕ σε πτώχευση, και να ενεργοποιήσει εκ νέου τη διαδικασία της διαιτησίας δεν αυξάνεται απλώς, αλλά σταδιακά μετατρέπεται σε βεβαιότητα.

Αν συμβεί αυτό, τότε τα ΕΝΑΕ παύουν να είναι ελκυστικά προς απόκτηση και θα ήταν αφελές να αναμένει κανείς ότι ένας όμιλος, όπως η ADM, θα συνεχίσει να ενδιαφέρεται για την απόκτηση ενός περιουσιακού στοιχείου που βρίσκεται σε καθεστώς εκκαθάρισης.

Στην περίπτωση αυτή, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την απόλυτη καταστροφή:

> Την άμεση απώλεια των περίπου 1.300 θέσεων εργασίας και ένα βαρύ πλήγμα για την εθνική ναυπηγική βιομηχανική ικανότητα, που σε δεύτερη φάση θα συμπαρασύρει του σύνολο σχεδόν της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας συντήρησης (ναυπηγο-επισκευαστική ζώνη) καθώς και την απώλεια περισσότερων από 10.000 θέσεων εργασίας.

> Την παραμονή σε εκκρεμότητα των συμβάσεων «Αρχιμήδης» (κατασκευή τεσσάρων υποβρυχίων Type 214) και «Ποσειδώνας ΙΙ» (εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των τριών υποβρυχίων Type 209/1200). Ως αποτέλεσμα, μετά την πληρωμή ύψους περίπου 2,5 δις ευρώ το Πολεμικό Ναυτικό θα έχει «στον αέρα» πέντε υποβρύχια με σοβαρές επιπτώσεις στην επιχειρησιακή του ικανότητα, ενώ θα πρέπει να περιμένει αδιευκρίνιστο χρόνο (μέχρι την έκδοση απόφασης στο διαιτητικό δικαστήριο) για να προδιαγραφούν οι μελλοντικές εξελίξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας παραλείψεων, λαθών και αμελειών του παρελθόντος υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η έκβαση της διαδικασίας της διαιτησίας να είναι ευνοϊκή για την TKMS. Αυτό θα επιβάλει επιπρόσθετες σημαντικές οικονομικές και νομικές επιβαρύνσεις για την ελληνική πλευρά.

> Την απώλεια της μίας και μοναδικής ευκαιρίας για να αναπτυχθεί στην Ελλάδα, μια τοπική ναυπηγική βιομηχανία με υψηλή τεχνολογία και τεχνογνωσία (σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της ADM τα ΕΝΑΕ ως μέλος του Ομίλου ADM θα έχουν απεριόριστη πρόσβαση στην πνευματική ιδιοκτησία του συνόλου του ομίλου), και κυρίως στις εξαγωγές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συνδυασμός των δυνατοτήτων παραγωγής των ΕΝΑΕ, των εγκαταστάσεων, καθώς και της κεντρικής γεωγραφικής τους θέσης, του δικτύου προώθησης της ADM (μόνο στη λεκάνη της Μεσογείου σήμερα χρησιμοποιούνται σε διάφορες ναυτικές δυνάμεις περισσότερο από 90 πλοία κατασκευής του ομίλου ADM [Blohm+Voss, CMN] τα οποία αντιπροσωπεύουν μια πολλά υποσχόμενη αγορά εξαγωγών) και της τεχνολογίας, καθώς και οι δυνατότητες χρηματοδότησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (Η.Α.Ε.), δημιουργούν μια πολύ αποτελεσματική δύναμη που θα κυριαρχήσει στην αγορά της λεκάνης της Μεσογείου. Το δυναμικό εξαγωγών δεν θα αυξήσει απλώς την κατοχή των ΕΝΑΕ, αλλά και θα συμβάλλει στην αναγέννηση ολόκληρης της ελληνικής βιομηχανίας ναυπήγησης και επισκευής πλοίων.

> Την απώλεια μίας μοναδικής ευκαιρίας να μετεξελιχθεί, η ελληνική ναυπηγική βιομηχανία σε κυρίαρχη διεθνώς αντίστοιχη με την ελληνική ναυτιλία.

 

 

> Τις καταστροφικές επιπτώσεις στις υπό ανάπτυξη σχέσεις Ελλάδας – Η.Α.Ε. Οι δυνατότητες είναι τεράστιες και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις οι δύο χώρες είναι πρόθυμες να την αναπτύξουν σε μια στρατηγική εταιρική σχέση. Δυστυχώς, η κατάρρευση της αγοράς των ΕΝΑΕ θα έχει αρνητικό αντίκτυπο και σε αυτή τη διαδικασία. Προφανώς θα εκληφθεί ως αδυναμία της ελληνικής πλευράς να στηρίξει και να διευκολύνει μια μεγάλη επένδυση. Αυτό προφανώς θα υπονομεύσει και όλα τα υπόλοιπα υπό διαπραγμάτευση χρηματοδοτικά σχέδια μεταξύ των δύο χωρών συμπεριλαμβανομένης και της δέσμευση των ΗΑΕ να συμμετέχουν ως επενδυτής στο Πράσινο Ταμείο Ανάπτυξης της ελληνικής κυβέρνησης.

Μόνιμη ελληνική παθογένεια…

Κι όμως, το διαφαινόμενο ναυάγιο των ΕΝΑΕ δεν είναι το μοναδικό επενδυτικό σχέδιο που τορπιλίζεται από τη ραθυμία, αδυναμία συντονισμού, έλλειψη οράματος και πολιτικής και χαρακτηριστική προχειρότητα μιας ακόμα ελληνικής κυβέρνησης.

Τον ίδιο δρόμο ακολουθεί σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και η ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ επένδυση του Κατάρ για την δημιουργία σταθμού αποθήκευσης και μεταφόρτωση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην περιοχή του Αστακού Αιτωλοακαρνανίας! Μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίπτωση δύο υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της παρούσας κυβέρνησης εμφανίζονται να έχουν εκτεθεί, καθώς παρά τις προσωπικές τους διαβεβαιώσεις, η αθάνατη ελληνική κρατική μηχανή δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει υψηλής προτεραιότητας εκπεφρασμένες κυβερνητικές επιλογές.

Το μέλλον της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας και ο πόλεμος συμφερόντων

Το πρόβλημα των ΕΝΑΕ είναι γνωστό ότι κληρονομήθηκε από την παρούσα κυβέρνηση η οποία αμέσως μετά τις εκλογές και την ανάληψη της εξουσίας, βρέθηκε κυριολεκτικά με μία απασφαλισμένη χειροβομβίδα στα χέρια της.

Δυστυχώς, στον ελληνικό μικρόκοσμο του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, των εργολάβων πάσης φύσεως, των συμφερόντων και των ομάδων πίεσης, η εμφάνιση ενός επίδοξου αγοραστή με τη μορφή της ADM, αντιμετωπίστηκε απλώς ως ένας άλλος υποψήφιος για τη νομή των ελληνικών εξοπλιστικών προγραμμάτων. Παραδόξως, οι κύκλοι αυτοί αν και ζουν στη χώρα, μάλλον δεν έχουν αντιληφθεί την ένταση της οικονομικής κρίσης που ζούμε, ούτε καταλήγουν στο αυτονόητο συμπέρασμα ότι οι καιροί των… «ευτραφών και ανεξέλεγκτων αγελάδων» στους ελληνικούς εξοπλισμούς όχι απλώς έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί, αλλά δεν πρόκειται να επανέλθουν ποτέ.

Επίσης παραδόξως, φαίνεται να αγνοούν (ή απλώς αδιαφορούν) και στοιχειώδεις οικονομικούς υπολογισμούς που αφορούν τη βιωσιμότητα των ΕΝΑΕ τα οποία απαιτούν περί τα 70 – 80 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση για την κάλυψη απλώς και μόνον των λειτουργικών τους εξόδων. Είναι αυτονόητο ότι ακόμη και η ανάθεση ενός ελληνικού εξοπλιστικού – ναυπηγικού προγράμματος δεν επαρκεί για τη διατήρηση των ΕΝΑΕ σε λειτουργία ως υγιούς και βιώσιμης επιχείρησης.

Η λύση στο πρόβλημα φυσικά είναι η εξαγωγική δραστηριότητα, δηλαδή με άλλα λόγια η πώληση πλοίων επιφανείας και υποβρυχίων σε άλλες χώρες.

Για να συμβεί όμως αυτό απαιτείται τα ΕΝΑΕ να διαθέτουν την πνευματική ιδιοκτησία ή δικαιώματα επί των σχεδιάσεων. Και αυτό ακριβώς μπορεί να προσφέρει η ADM καθώς πλέον αποτελεί τον μεγαλύτερο ναυπηγικό όμιλο στον κόσμο (βλ. ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 06 της 8ης Απριλίου 2010 με τίτλο: «Από τον κρατικοδίαιτο μεταπραττισμό στο «εθνικό πλοίο»).

Ως επίμετρο

Συμπερασματικά, η κατάρρευση της επενδυτικής πρωτοβουλίας των ΕΝΑΕ λόγω καθυστερήσεων, αναβλητικότητας και κωλυσιεργίας της ελληνικής κυβέρνησης θα έχει αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο στον Αραβικό κόσμο, αλλά και σε οποιονδήποτε άλλο ενδιαφερόμενο επενδυτή, δηλαδή στη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία.

Στην περίπτωση αυτή ευθύνες θα ανακύψουν όχι μόνο για το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας που διαχειρίζεται το ζήτημα, αλλά και στον ίδιο τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση συνολικά.

Εξάλλου η κυβέρνηση δεν πρέπει μόνο να εξασφαλίζει τους πιστωτές της χώρας αλλά και τους εν δυνάμει επενδυτές. Ελπίζουμε, ότι για άλλη μία φορά στο παρά 1’ θα εμφανιστεί ο «από μηχανής Θεός» να δώσει λύση και να αποσοβηθεί μία καταστροφή.  πηγη