Συστηματική προσπάθεια ντε φάκτο εξαίρεσης του Καστελόριζου από τη χάραξη θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας επιδιώκει η Τουρκία, θέλοντας να βάλει «πόδι» σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου οι οποίες εξελίσσονται σε νέο ενεργειακό Ελντοράντο, με τα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου που ανακαλύπτονται και τα ακόμη μεγαλύτερα τα οποία πιθανολογείται ότι κρύβει ο βυθός της Ανατολικής Μεσογείου.

Η απουσία ολοκληρωμένης ενεργειακής πολιτικής στην Ελλάδα, αλλά κυρίως η πολική κατευνασμού που ακολουθείται έναντι της Αγκυρας όχι μόνο αφήνει ελεύθερο το πεδίο για την εκδήλωση της τουρκικής διεκδίκησης, αλλά οδηγεί σε πάγωμα κάθε σχέδιο έρευνας και μελλοντικά εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων που πιθανόν υπάρχουν σε ζώνες ελληνικής αρμοδιότητας και κυριαρχίας, υπό τον «φόβο» της ενδεχόμενης αντίδρασης της Αγκυρας.

Ενδεχόμενη εξαίρεση της επήρειας του Καστελόριζου θα έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο και κρίσιμο κομμάτι της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) να παραχωρηθεί στην τουρκική ΑΟΖ, η οποία πλέον θα συνορεύει με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο, ενώ σε αντίθετη περίπτωση η τουρκική ΑΟΖ δεν θα εκτείνεται προς τον νότο μέχρι την αιγυπτιακή.

Ηδη από το 2008 ο έγκυρος διεθνής οίκος I.H.S. (Information Handling Services) ενημέρωσε τις πετρελαϊκές εταιρείες με τη δημοσίευση χάρτη ότι η Τουρκία παραχωρούσε για 10 χρόνια στην κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ τέσσερις περιοχές βόρεια και βορειοδυτικά της Κύπρου αλλά και μια μεγάλη ερευνητική περιοχή η οποία εκτεινόταν από το Καστελόριζο μέχρι νότια της Κρήτης. Το 80% αυτής της περιοχής βρισκόταν μέσα στην ελληνική ΑΟΖ.

Τον Ιανουάριο του 2009 και αφού είχε προηγηθεί η ερευνητική αποστολή του Malene Ostervold, ο ίδιος διεθνής οίκος ο I.H.S. δημοσιοποίησε άλλον χάρτη που περιείχε μεν τις 4 περιοχές βορείως της Κύπρου αλλά είχε τροποποιηθεί η άλλη περιοχή με τρόπο ώστε να μην είναι τόσο προκλητική η «καταπάτηση» περιοχών της ελληνικής ΑΟΖ.

Παρ’ όλα αυτά όμως και πάλι το 50% της περιοχής αυτής υπερκάλυπτε ελληνική ΑΟΖ. Επισήμως όμως δεν υπήρξε τότε αποτελεσματική ελληνική αντίδραση, ούτε προσπάθεια πρακτικής ματαίωσης των τουρκικών σχεδίων.

Νέες ανακαλύψεις

Η Ελλάδα εν όψει και των νέων ανακαλύψεων δεν πρέπει να μείνει έξω από το γενικότερο γεωπολιτικό παιγνίδι επισημαίνει ο δρ Ηλίας Κονοφάγος, σύμβουλο ενεργειακών επιχειρήσεων και τέως γενικό διευθυντή Ερευνας και Παραγωγής Υδρογονανθράκων στα ΕΛΠΕ.

«Τίθεται το ερώτημα: Εχει η Ελλάδα τη δυνατότητα να προσελκύσει πετρελαϊκές εταιρείες για τον εντοπισμό, την ανακάλυψη και την αξιοποίηση των πιθανών κοιτασμάτων; Αρκεί να αναφέρουμε ότι ο φόρος υδρογονανθράκων στην Τουρκία είναι 22% και στην Ελλάδα 40%.

Σε αυτό το φτωχό νομοθετικό περιβάλλον που συνοδεύεται και από την ανυπαρξία αρμόδιας Κρατικής Υπηρεσίας Υδρογονανθράκων, οι Εταιρείες Πετρελαίου δεν μπορούν να δείξουν και δεν δείχνουν κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα?».

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ

«Δούρειοι ίπποι» το Πίρι Ρέις και το νορβηγικό ερευνητικό σκάφος

Η αποστολή προ δύο ετών (Νοέμβριος του 2008) του νορβηγικού ερευνητικού σκάφους Malene Ostervold για πετρελαϊκές έρευνες σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας του Καστελόριζου και εντός της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) καθώς και η πρόσφατη αποστολή στην ίδια περιοχή του Πίρι Ρέις αποτελούν μέρος συνολικότερου τουρκικού σχεδίου.

Η Αγκυρα, πέραν του όποιου διακανονισμού υπάρξει για το θέμα της υφαλοκρηπίδας, έχει καταστήσει στρατηγική επιδίωξη τη μη συμπερίληψη του Καστελόριζου στη χάραξη των ΑΟΖ στην περιοχή.

Η ελληνική αντίδραση στις κινήσεις των σκαφών που διεξήγαγαν έρευνες για λογαριασμό της Τουρκίας στην περιοχή νοτίως του Καστελόριζου περιορίστηκε απλώς στις διπλωματικές διαμαρτυρίες.

Η αντίδραση, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, έπρεπε να είναι διαφορετική σύμφωνα με τον σύμβουλο ενεργειακών επιχειρήσεων δρ Η. Κονοφάγο: «Σε παρόμοιες περιπτώσεις χώρες αντέδρασαν βάσει της διεθνούς πρακτικής και του διεθνούς δικαίου, όπως στην περίπτωση της Μάλτας το 2006.

Οταν η Λιβύη δημοσίευσε περιοχή προς παραχώρηση που μέρος της βρισκόταν εντός της ΑΟΖ της Μάλτας, η Μάλτα εντός μηνός δημοσίευσε αντίστοιχη προς παραχώρηση περιοχή που επικάλυπτε τη λιβυκή παραχώρηση.

Το αποτέλεσμα ήταν να αναστείλουν και οι δύο χώρες κάθε περαιτέρω ενέργεια και να αρχίσουν συνομιλίες για τη διευθέτηση του θέματος», καταλήγει ο κ. Κονοφάγος.

Στη σκιά της κόντρας με την Αγκυρα

Η πρόταση συνεργασίας από τον Νετανιάχου

Τις έρευνες αλλά και τις άδειες εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Ισραήλ είχε αναλάβει η αμερικανική εταιρεία Noble Energy Ltd σε κοινοπραξία με ισραηλινές εταιρείες, ενώ στην ίδια αμερικανική εταιρία έχει ανατεθεί η άδεια για την έρευνα του παρακείμενου κυπριακού «Οικοπέδου 12» η «Cyprus A» όπως έχει ονομαστεί.

Η Noble Energy σε χάρτη τον οποίο είχε παρουσιάσει στο Χιούστον αποτύπωνε ως εναλλακτικές οδούς μεταφοράς του φυσικού αερίου της περιοχής είτε με πλοία σε υγροποιημένη μορφή είτε με υποθαλάσσιο αγωγό προς την Ελλάδα η με αγωγό που από το Ισραήλ θα φθάνει στην Τουρκία και από εκεί θα εντάσσεται στο ευρύτερο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου, που αποτελεί και μια φθηνή λύση.

Η κρίση που ξέσπασε στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία υποχρεώνει το Τελ Αβίβ να είναι προετοιμασμένο για όλα τα ενδεχόμενα.

Σε αυτό το πλαίσιο πιθανόν εντάσσεται και το δημοσίευμα των ισραηλινών ΜΜΕ ότι ο Β. Νετανιάχου πρότεινε στον Γ. Παπανδρέου την ιδέα κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει τις δύο χώρες και θα αποτελεί τον ασφαλή τρόπο εξαγωγής ισραηλινού και κυπριακού φυσικού αερίου στην ελληνική και στην ευρωπαϊκή αγορά.

Το τρίγωνο Κρήτη-Κύπρος-Αίγυπτος

Το νέο ενεργειακό Ελντοράντο της Μεσογείου

Ο ενεργειακός πυρετός στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου δεν πρόκειται να περιοριστεί το επόμενο διάστημα, όπου θα συνεχιστούν το τελευταίο τρίμηνο του 2010 οι έρευνες της εταιρείας Noble Energy Ltd στο κοίτασμα Λεβιάθαν που με το σύμπλεγμα των κοιτασμάτων Ταμαρ (με διαπιστωμένα ανακτήσιμα αποθέματα 240 δισ. m3) και το Νταλιτ (με απολήψιμα αποθέματα 15 δισ. m3), αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις ενεργειακών πόρων την τελευταία διετία.

Το κοίτασμα «Cyprus A» με πιθανά αποθέματα 300 δισ. m3, αποτελεί μια «ενότητα» με το Λεβιάθαν του οποίου τα πιθανά ανακτήσιμα αποθέματα φθάνουν τα 450 δισ. m3 φυσικού αερίου.

Μελέτες

Σύμφωνα πάντως με τον δρ Ηλία Κονοφάγο, σύμβουλο ενεργειακών επιχειρήσεων και τέως γενικό διευθυντή Ερευνας και Παραγωγής Υδρογονανθράκων στα ΕΛΠΕ, οι πρώτες μελέτες έγκυρων διεθνών οίκων που αφορούν περιοχές «νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου, δείχνουν την ύπαρξη σοβαρών δυνατοτήτων ανακάλυψης παρόμοιων γιγαντιαίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη μείζονα περιοχή μεταξύ Κρήτης – Κύπρου – Αιγύπτου, που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την Ευρώπη.

Παρά το μεγάλο θαλάσσιο βάθος των κοιτασμάτων, οι διαπιστωθείσες εξαιρετικά υψηλές πιέσεις και παροχές φυσικού αερίου ανά γεώτρηση προδικάζουν ένα αρκετά χαμηλό κόστος ανάπτυξης και παραγωγής στην περιοχή, χωρίς παρουσία πολυδάπανων θαλάσσιων πλωτών εξεδρών» επισημαίνει ο Ελληνας ειδικός.

Οι πληροφορίες αυτές δίνουν άλλη διάσταση στο «ενδιαφέρον» της Τουρκίας να υφαρπάξει μέρος της ελληνικής ΑΟΖ στην περιοχή του Καστελόριζου.

Τα τεράστια αυτά αποθέματα που αγγίζουν το 1 τρισ. m3 φυσικού αερίου είναι προφανές ότι όχι μόνο καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες της Κύπρου και του Ισραήλ αλλά μπορεί να αποτελέσουν εναλλακτική πηγή ενεργειακών πόρων για την Ευρώπη.

Το γεγονός μάλιστα ότι μεγάλη αμερικανική εταιρεία και άλλες ισραηλινών συμφερόντων εταιρείες εμπλέκονται στην έρευνα και εκμετάλλευση των μεγάλων αυτών κοιτασμάτων δημιουργεί μια «ασπίδα» και για την ίδια την Κύπρο η οποία δέχεται διαρκείς απειλές από την Τουρκία. Ρεπορτάζ: Νίκος Μελέτης