Μετά την καθαρή νίκη του στο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν οδεύει πλέον ακάθεκτος για την, εκτός απροόπτου, επανεκλογή του στις βουλευτικές εκλογές του 2011 αλλά και για ν’ αποθέσει στον κάλαθο των αχρήστων ενδεχομένως ολόκληρο το χουντικό σύνταγμα του 1982.

Η έγκριση των μεταρρυθμίσεων από το 58% των Τούρκων ψηφισάντων έναντι 42% που έλαβε το «Όχι» ενισχύει τον έλεγχο της τουρκικής κυβέρνησης στη Δικαιοσύνη και στις ένοπλες δυνάμεις, τους δύο παραδοσιακούς πυλώνες του κεμαλικού κράτους.

Και πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι «μισάνοιξε» η πόρτα της δημοκρατίας στην προοπτική μιας μετακεμαλικής Τουρκίας.

Ο Τούρκος Πρωθυπουργός δήλωσε ότι θα εργαστεί για την πλήρη ανατροπή του ισχύοντος συντάγματος αν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) εξασφαλίσει του χρόνου και τρίτη κυβερνητική θητεία. «Απόψε ανυψώσαμε τη Δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και την εξουσία του νόμου», είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος Πρωθυπουργός, τονίζοντας την ίδια ώρα ότι «οι πολίτες μας έδειξαν την πίστη τους στην τουρκική δημοκρατία και την ενίσχυσαν».

Υποστηρικτές του «Ναι» πανηγύριζαν στην Κωνσταντινούπολη ανεμίζοντας τουρκικές σημαίες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος.

Αδιάβαστοι οι μισοί ψηφίσαντες

Από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι εμφανές ότι βαθαίνει το ρήγμα μεταξύ του μετριοπαθούς πολιτικού Ισλάμ και των κεμαλιστών, οι οποίοι εξακολουθούν να διαδίδουν ότι είναι ζήτημα χρόνου ο κ. Ερντογάν να εμφανίσει την υποτιθέμενη «κρυφή ισλαμική ατζέντα» του – καταγγελίες τις οποίες εκείνος αποδίδει σταθερά σε «μαύρη προπαγάνδα». Η συμμετοχή στην ψηφοφορία έφθασε το 77%. Οι Τούρκοι κλήθηκαν στις κάλπες την ημέρα της 30ής επετείου του πραξικοπήματος του στρατηγού Κενάν Εβρέν το 1980. «Μια νέα εποχή αρχίζει για τη χώρα μου», δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ. Και προσέθεσε ότι «όλα τα άρθρα των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων θα φέρουν την Τουρκία πιο κοντά στην προοπτική να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

To πακέτο των προτεινόμενων αλλαγών στο Σύνταγμα αυξάνει τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου σε 17 από 11, δίνοντας στην τουρκική Εθνοσυνέλευση την εξουσία να ορίζει κάποια από αυτά, ενώ προβλέπεται και προσφυγή μεμονωμένων πολιτών.

Επανοριοθετείται η δικαιοδοσία των στρατοδικείων, ενώ τα πολιτικά δικαστήρια θα μπορούν πλέον να δικάζουν στρατιωτικούς για εγκλήματα κατά της συνταγματικής τάξης – γεγονός που οδήγησε ήδη από το πρωί της Δευτέρας σε «βροχή» προσφυγών κατά των πραξικοπηματιών του 1980.
Επικριτές του Ερντογάν πιστεύουν ότι εάν εξασφαλίσει τρίτη θητεία στις εκλογές του 2011 η κυβέρνηση του AKP θα προχωρήσει με νομοθετικά μέτρα χωρίς να φοβάται μπλόκο του Συνταγματικού Δικαστηρίου, όπως το 2008, όταν απέτρεψε την άρση της απαγόρευσης της μαντίλας στα τουρκικά πανεπιστήμια.

Οι Κούρδοι ψήφισαν «ναι»

Στο μεταξύ, το «ναι» στις μεταρρυθμίσεις απέσπασε πάνω από το 90% των εγκύρων ψηφοδελτίων στις κατοικούμενες από Κούρδους επαρχίες, περιλαμβανομένων του Ντιγιαρμπακίρ και του Βαν. Ωστόσο οι περισσότεροι Κούρδοι υπάκουσαν στην έκκληση για αποχή που έκανε το κουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας, το οποίο λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους στη Νοτιοανατολική Τουρκία: η συμμετοχή σε πολλές περιφέρειες της συγκεκριμένης περιοχής δεν ξεπέρασε το 35%.

Το κόμμα υποστήριζε ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν προωθούν αρκετά τα δικαιώματα της κουρδικής μειονότητας. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η μερική υπερψήφιση των μεταρρυθμίσεων αποτελεί ένδειξη ανοχής κάποιων Κούρδων προς την κυβέρνηση Ερντογάν, στη λογική του «μη χείρον βέλτιστον», ανάμεσα στο κεμαλικό κατεστημένο και στο μετριοπαθές πολιτικό Ισλάμ. Συγκρούσεις σημειώθηκαν σε αρκετά εκλογικά τμήματα των επαρχιών με κουρδικό πληθυσμό. Από το Σάββατο σε ολόκληρη τη χώρα τέθηκαν υπό κράτηση 138 άνθρωποι που κατηγορούνται ότι απειλούσαν ψηφοφόρους για να απόσχουν από τις κάλπες.

Οι ψήφοι ανά περιοχή

Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν μετά το πέρας του δημοψηφίσματος, η κεντρική, βόρεια και βορειοανατολική Τουρκία ψήφισε υπέρ του «ναι» στη συνταγματική τροποποίηση (με εξαίρεση την επαρχία Τουντσελί, όπου το «όχι» απέσπασε ποσοστό 81%). Το «όχι» επικράτησε στα νότια παράλια (Μερσίνα, Αττάλεια, Άδανα) και στα δυτικά (στη Σμύρνη οι ψηφοφόροι είπαν «όχι» σε ποσοστό 63% με το «ναι» να συγκεντρώνει 37%). Η Άγκυρα ψήφισε «ναι» στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις με 54% έναντι 46% που συγκέντρωσε το «όχι». Στην Κωνσταντινούπολη επικράτησε επίσης το «ναι» με 55%, έναντι 45% που έλαβε το «όχι», σύμφωνα με το χάρτη που παρουσιάζει το ειδησεογραφικό δίκτυο NTV MSNBC.

Χαιρετίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρέτισε την έκβαση του δημοψηφίσματος στην Τουρκία, λέγοντας πως αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά σημείωσε παράλληλα πως θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την υλοποίηση των αλλαγών. Την έκβαση του δημοψηφίσματος χαιρέτισε το Συμβούλιο της Ευρώπης κάνοντας λόγο για αξιοσημείωτη πρόοδο. O Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, της ευρωπαϊκής χώρας με τη μεγαλύτερη τουρκική κοινότητα, μίλησε ταυτόχρονα για σημαντικό βήμα της Τουρκίας προς την Ευρώπη. Ο Ταγίπ Ερντογάν δέχθηκε επίσης συγχαρητήριο τηλεφώνημα από τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.

Ο ευρωπαϊκός Τύπος εκτιμά ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε με το δημοψήφισμα στην Τουρκία εκσυγχρονίζει τη χώρα και τη φέρνει πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά δίνει επίσης τα περιθώρια στον Ταγίπ Ερντογάν να κυβερνά σύμφωνα με τη βούλησή του. «Ένας θρίαμβος για τον Ερντογάν, ένα δημοψήφισμα υπέρ του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης», γράφει η γαλλική εφημερίδα Liberation.

Για τη Figaro, «η νίκη αυτή του ‘ναι’ εμφανίζεται εκ πρώτης όψεως περίπου ως δημοψήφισμα υπέρ της κυβέρνησης, αλλά επιβεβαιώνει τις ιδεολογικές εντάσεις μεταξύ του πληθυσμού». «Η Τουρκία εισήλθε στη σύγχρονη εποχή», γράφει η γερμανική Suddeutsche Zeitung.

Από την πλευρά της η Die Welt επικρίνει το συνονθύλευμα των ερωτημάτων του δημοψηφίσματος, «σε εκλεπτυσμένη συσκευασία και καλοπλασαρισμένο» από τους οργανωτές του.

Στην Ισπανία, η El Pais θεωρεί ότι «οι Τούρκοι έκαναν ένα ακόμη βήμα προς την Ευρώπη».

Για την El Mundo, το δημοψήφισμα «ενισχύει το κύρος της κυβέρνησης».

Για τη σουηδική Svenska Dagbladet, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αποτελεί μια «ονειρεμένη νίκη» για τον Ερντογάν.

ΠΗΓΗ