Του Χρήστου Καπούτση

Η πολιτική αστάθεια, λόγω της εθνοτικής ανομοιογένειας των πληθυσμών των Κρατών,  είναι το βασικό χαρακτηριστικό της Βαλκανικής χερσονήσου.

Τα Βαλκάνια βρίσκονται σε μια επικίνδυνη μεταβατική περίοδο. Ωστόσο, η  γεωστρατηγική αξία της Βαλκανικής παραμένει ιδιαίτερα υψηλή, κυρίως επειδή αποτελεί διαμετακομιστικό κόμβο μεταφοράς ενέργειας (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία στη Δυτική Ευρώπη.

Ακριβώς λόγω  των διαπλεκόμενων στρατηγικών συμφερόντων ισχυρών κρατών (ΗΠΑ, Ρωσία, Ε.Ε., Τουρκία) και προκειμένου να εξασφαλίσουν επιρροή στη νέα Βαλκανική πραγματικότητα,  τα εθνομειονοτικά πάθη και η θρησκευτική μισαλλοδοξία των κατοίκων της Βαλκανικής, αναζωπυρώνονται επικίνδυνα.

Η δολοφονία του έλληνα βορειοηπειρώτη στη Χειμάρα Αριστοτέλη Γκούμα, 37 χρονών, από αλβανούς εθνικιστές, δεν είναι ένα μεμονωμένο ατυχές περιστατικό, όπως παρουσιάστηκε  από όλα σχεδόν τα Αλβανικά και δυστυχώς και από  κάποια Ελληνικά ΜΜΕ.

Αποτελεί έκφραση μιας κλιμακούμενης επιθετικότητας σε βάρος της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, από τον διογκούμενο αλβανικό εθνικισμό και μεγαλοϊδεατισμό. Στόχος των εξτρεμιστικών και εθνικιστικών κύκλων της Αλβανίας  είναι ο εκφοβισμός των Ελλήνων της Β. Ηπείρου, στους οποίους ασκούνται φοβερές πιέσεις,  για να εγκαταλείψουν τις περιουσίες τους και να αποχωρήσουν από την περιοχή. Είναι σε εξέλιξη σχέδιο αφελληνισμού της Βορείου Ηπείρου, μέσω υφαρπαγής των περιουσιών των ελλήνων  που ζουν στην νότια Αλβανία και μετεγκατάστασης εκεί, γηγενών  αλβανών από τη Βόρεια Αλβανία. Στόχος η  δημογραφική αλλοίωση των ελληνικών χωριών και πόλεων και η  εξαφάνισης της πολιτιστικής κληρονομιάς των ελλήνων βορειοηπειρωτών.

Η Ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί άμεσα και να ζητήσει την υποστήριξη των διεθνών οργανισμών, ώστε το Αλβανικό κράτος να προστατεύει και όχι να υποθάλπει φαινόμενα σφετερισμού  των περιουσιών των Ελλήνων  της Β. Ηπείρου. Η κατάσταση στη Βόρεια Ήπειρο παίρνει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις και οι σχέσεις της Ελλάδας με την Αλβανία, απειλούνται με νέα κρίση, εξαιτίας της δραστηριότητας αλβανών εθνικιστών.

Ωστόσο, η  έξαρση του αλβανικού εθνικισμού και μεγαλοϊδεατισμού, δεν απειλεί μόνο της διμερείς ελληνο-αλβανικές σχέσεις, αλλά εξελίσσεται σε κύρια  απειλή,  για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στα Βαλκάνια. Και η επισήμανση αυτού του κινδύνου αποτελεί το ισχυρό «χαρτί»  της ελληνικής διπλωματίας, που θα πρέπει να αξιοποιηθεί αναλόγως , ειδικά στους ευρωατλαντικούς θεσμούς ασφάλειας (ΝΑΤΟ-Ε.Ε.).

Μεγάλη Αλβανία και Τσάμηδες

Μετά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (22 Ιουλίου 2010), να χαρακτηρίσει συμβατή με το διεθνές Δίκαιο την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, έχει αναζωπυρωθεί ο αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός και τα σχέδια για τη δημιουργία της Μεγάλης Αλβανίας.  Συμπαγείς αλβανόφωνοι  πληθυσμοί κατοικούν στο Κόσσοβο, τη νότια Σερβία, στις βορειοδυτικές περιοχές της FYROM, στις νότιες επαρχίες του Μαυροβουνίου. Όλες αυτές οι περιοχές έχουν σχεδόν κοινά σύνορα  (Αλβανία- Κόσσοβο- FYROM- Σερβία- Μαυροβούνιο), συνεπώς,  αν οι μειονοτικοί αλβανικοί πληθυσμοί ζητήσουν και επιτύχουν καθεστώς ανεξαρτησίας παρόμοιο με αυτό του Κοσσόβου, τότε, η προοπτική ένωσής  τους και η δημιουργία της Μεγάλης Αλβανίας , είναι μάλλον αναπότρεπτη. Η προοπτική αυτή όμως, θα δημιουργήσει πολύ ισχυρές πολιτικές αναταράξεις στα Βαλκάνια, που με μαθηματική ακρίβεια θα διαμορφώσουν ένα νέο γεωγραφικό χάρτη. Καταλυτικός παράγοντας των εξελίξεων, ο μεγαλοϊδεατισμός των αλβανών.

Ο μεγαλοϊδεατισμός των αλβανών όμως,  συνδέεται και με τις αξιώσεις των αλβανοτσάμηδων σε βάρος της Ελλάδας.

Από το 1990 έχει ξεκινήσει μια  διεθνής εκστρατεία προβολής του «Ζητήματος των  Τσάμηδων» , μέσω  έντονης προπαγάνδας,  με ευρεία χρήση του διαδικτύου και με  προσφυγές  σε επίσημους διεθνείς οργανισμούς. Σε αυτές τις προσπάθειες των Τσάμηδων , η Τουρκία προσφέρει πολύπλευρη πολιτική και διπλωματική υποστήριξη.

Οι  Τσάμηδες αποτελούν μια υπαρκτή πληθυσμιακή ομάδα τόσο στην Αλβανία όσο και την διασπορά,  η οποία αναπόφευκτα επηρεάζει και την εξωτερική και την εσωτερική πολιτική της Αλβανίας . Οι τσάμηδες πιέζουν, για την  καταβολή αποζημιώσεων  από την Ελλάδα, σε πρώτο στάδιο, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο αλυτρωτικών και εδαφικών διεκδικήσεων στην Τσαμουριά, όπως αποκαλούν την Θεσπρωτία. (Τσαμουριά ονομαζόταν, κατά την Τουρκοκρατία, η ζώνη της Ηπείρου που συμπίπτει,  με τη Θεσπρωτία. Εκεί, το 1923, ζούσαν 20.319 Μουσουλμάνοι οι οποίοι είχαν ως μητρική γλώσσα τα αλβανικά. Συνεργάστηκαν, κατά τα έτη 1941-44, με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς,   υποβάλλοντας τους Έλληνες χριστιανούς της Θεσπρωτίας  σε διώξεις και βιαιοπραγίες. Μετά την κατάρρευση του φασιστικού άξονα, εγκατέλειψαν τις περιουσίες τους και πέρασαν  τα σύνορα και εγκαταστάθηκαν στην αλβανική επικράτεια, στην πεδιάδα της Μουζακιάς.  Η αιτία της «εξόδου» τους πρέπει να αναζητηθεί στον φόβο τους,  μήπως υποστούν τις συνέπειες των φοβερών εγκλημάτων που διέπραξαν σε βάρος των ελλήνων συνεργαζόμενοι  με τα φασιστικά και εθνικοσοσιαλιστικά κατοχικά στρατεύματα.)

Η  αλβανική κυβέρνηση προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τους Τσάμηδες ως αντίβαρο στους Βορειοηπειρώτες, με αποτέλεσμα να προκαλείται ένταση στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις.  Η λογική και  η ιστορία, αντιδρούν στην προσπάθεια εξίσωσης των βορειοηπειρωτών με τους τσάμηδες, όχι όμως  και η Ελληνική Κυβέρνηση, που οι αντιδράσεις της είναι μάλλον υποτονικές. Εξαιρείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ.Παπούλιας, που ευκαιρίας δοθείσης,  στηλιτεύει την Αλβανία που υποστηρίζει τις εξωφρενικές αξιώσεις των τσάμηδων.

Αλβανικός εθνικισμός και νεοοθωμανισμός

Πρόσφορο έδαφος  για την ανάπτυξη του αλβανικού εθνικισμού, έχει δημιουργήσει η διείσδυση της Τουρκίας στα Βαλκάνια. Η τουρκική διπλωματία, εφαρμόζει με συνέπεια τις αρχές του νεοοθωμανισμού, και έχει έντονη παρουσία στην Βαλκανική χερσόνησο, ειδικά εκεί όπου υπάρχουν μουσουλμανικοί πληθυσμοί.  Είναι σαφές ότι η Τουρκία επιδιώκει τη δημιουργία  ενός μουσουλμανικού τόξου στο οποίο θα ασκεί πολιτική και πολιτισμική επιρροή, που  θα εκτείνεται παράλληλα με τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας  και θα συνδέει τις ακτές της Αδριατικής με τα τουρκικά παράλια του Εύξεινου Πόντου.

Οι μουσουλμάνοι της Αλβανίας, η τουρκόφωνη μειονότητα και οι μουσουλμάνοι του Κοσυφοπεδίου, οι μουσουλμάνοι της Βοσνίας, οι τουρκόφωνοι και μουσουλμάνοι της πΓΔ Μακεδονίας, οι πομάκοι και τουρκόφωνοι της Βουλγαρίας και η μουσουλμανική και τουρκόφωνη μειονότητα της Θράκης, αποτελούν  την κρίσιμη μάζα που επιδιώκει να αξιοποιήσει η τουρκική διπλωματία.

Στους Μουσουλμανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων η Τουρκία αναζητά την ύπαρξη μουσουλμάνων τουρκικής καταγωγής, ώστε να στηρίξει το βασικό της  εγχείρημα ,  για επανασύνδεση της σύγχρονης  Τουρκίας με το οθωμανικό παρελθόν της. Γι’ αυτό ακριβώς, η

Τουρκία στηρίζει με κάθε μέσο τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, τις τουρκόφωνες ή τουρκογενείς μειονότητες και τα αμιγώς μουσουλμανικά κράτη της χερσονήσου του Αίμου. Η Τουρκία είναι αλληλέγγυα και στηρίζει πολιτικά   τα Βαλκάνια  κράτη , που έχουν διαφορές με την Ελλάδα, όπως η Αλβανία και η FYROM.

Τι είναι ο νεοοθωμανισμός: Ο νεοοθωμανισμός εκφράζει τη στρατηγική και την εξωτερική πολιτική της σύγχρονης Τουρκίας, μέσα από μια πολυπρισματική θρησκευτικο-πολιτισμική θεώρηση.  Το Ισλάμ είναι ο πυρήνας, οι κοινές πολιτισμικές παραδόσεις και η κοινή (τουρκική) καταγωγή, είναι το εποικοδόμημα του νεοοθωμανισμού.  Χώρος  αναφοράς και ορόσημο του νεοοθωμανισμού,  είναι η γεωγραφική έκταση της πρώην οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Βασικοί στόχοι του νεοοθωμανισμού είναι η αύξηση της εθνικής ισχύος της Τουρκίας και η κατάκτηση κυρίαρχου ρόλου στο περιφερειακό  γεωπολιτικό υποσύστημα. Πτυχή του νεοοθωμανισμού είναι και ο ανθελληνισμός.

Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Καθηγητής Α.Νταβούτογλου  είναι ο  αρχιτέκτονας και ο θεωρητικός  του νεοοθωμανισμού. Η επιρροή του Α.Νταβούτογλου  είναι καθοριστική στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Είναι πολιτικός επιστήμονας με έντονη θρησκευτική συνείδηση,  διετέλεσε καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μπαχτσέ Σεχίρ της Τουρκίας και στο ισλαμικό πανεπιστήμιο της Μαλαισίας. Διαθέτει ευρύτατο φάσμα γνώσεων, συγκροτημένη επιστημονική σκέψη και ένα φιλόδοξο όραμα,  για το ρόλο της χώρας του στο παγκόσμιο γεωπολιτικό σύστημα. Ο πρωθυπουργός Ταγίπ  Ερντογάν και ο πρόεδρος Α.Γκιούλ  αποκαλούν τον Νταβούντογλου δάσκαλο, ενώ ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα Μαρκ Πάρις τον χαρακτήρισε Κίσινγκερ της Τουρκικής διπλωματίας!

Σε πρακτικό επίπεδο τώρα, η Κυβέρνηση Ερντογάν, στο πλαίσιο της εφαρμογής του νεοοθωμανισμού έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την εξομάλυνση των σχέσεων με όλες τις χώρες, που στο παρελθόν ανήκαν στις  οθωμανικές κτήσεις, κυρίως της Βαλκανικής. Εκτιμούν, ότι έτσι θα γίνει πιο εύκολη η πνευματική  και πολιτιστική επιρροή της  νεοοθωμανικής ιδεολογίας,  που είναι φυσικά και πολιτική άποψη,  στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς αυτών των κρατών . Είναι μια διπλωματική πρακτική  που  εξασφαλίζει και την  ηγεμονική πρωτοκαθεδρία  της Τουρκίας.

Στη θεωρητική και πρακτική λογική του Νεοοθωμανισμού,  η Τουρκία θα επιχειρήσει να ξαναγίνει  κραταιά περιφερειακή δύναμη και τα κράτη  της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι «δορυφόροι» της. Έτσι,  με όχημα τον νεοοθωμανισμό (θρησκευτικό- πολιτισμικό ιδεολόγημα) ,  η Άγκυρα  προωθεί  τους ευρύτερους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς, στρατηγικούς στόχους  και συμφέροντα.

Πάντως  ο  νεο-οθωμανισμός ως διέξοδος από τα εσωτερικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα, είναι παλιά υπόθεση,  για την Τουρκία. Απλώς τώρα ο Α.Νταβούτογλου την αποκρυστάλλωσε  σε μια ώριμη στιγμή για την Τουρκία. Ασφαλώς υπάρχουν και Κεμαλικοί νεο-οθωμανιστές και στρατηγοί  , που συμμερίζονται απόλυτα τις απόψεις Νταβούτογλου. Ωστόσο, υπάρχει το ενδεχόμενο,  η σημερινή στρατηγική της Τουρκίας να αποδειχθεί ανεδαφική σε πολλές περιοχές, αλλά να επιτύχει , μερικώς έστω,  στην εκπλήρωση βασικών  στόχων της στην Κύπρο και ίσως στο Αιγαίο. Γι’ αυτό ακριβώς απαιτείται ολοκληρωμένη στρατηγική από την ελληνική διπλωματία, που θα ακυρώσει τα νεοοθωμανικά οράματα του Νταβούτουγλου. Η προσεχτική μελέτη του βιβλίου «Στρατηγικό βάθος» του Α.Νταβούτογλου , αποκαλύπτει τα σχέδια της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας, άρα, οριοθετεί και την οργάνωση της άμυνά μας, σε πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο.

Αλβανία και Τουρκία: Ουσιαστικές σχέσεις στρατηγικής συνεργασίας έχουν αναπτύξει η Τουρκία με την Αλβανία, μετά από την «πολιορκία» των Τιράνων,  από την  τουρκική διπλωματία.

Οι τουρκο-αλβανικές σχέσεις εκτείνονται στον θρησκευτικό (το Ισλάμ ενώνει) , πολιτικό, πολιτισμικό , ενεργειακό, οικονομικό και στρατιωτικό τομέα!

Και μόνο η προοπτική παραχώρησης από την Τουρκία στην Αλβανία  μαχητικών αεροσκαφών F-16, θα έπρεπε να είχε συνεγείρει την Ελληνική Κυβέρνηση. Υπενθυμίζουμε ότι, έχει συναφθεί ισχυρή  στρατιωτική συμφωνία μεταξύ των Κυβερνήσεων Άγκυρας και Τιράνων (Ερντογάν- Μπερίσα), σύμφωνα με την οποία δύο αλβανικά λιμάνια, το Δυρράχιο και ο Αυλώνας , εκεί όπου κατοικεί πολυπληθής ελληνική μειονότητα, έχουν μετατραπεί σε τουρκικές Ναυτικές Βάσεις,  στις οποίες ελλιμενίζονται πλοία και υποβρυχία του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού.  Επίσης, η τουρκική πολιτιστική προπαγάνδα, επανέφερε στο προσκήνιο τη φυλή των τουρκαλβανών (αλβανοί εξισλαμισθέντες), σε μια προσπάθεια αναζήτησης κοινής καταγωγής!

Στον αντίποδα, πλήγμα για τις ελληνο-αλβανικές σχέσεις και κυρίως για το διεθνές κύρος της Ελλάδας, αποτελεί η ακύρωση της συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων των δύο κρατών, που έγινε  με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Επειδή η συμφωνία αυτή δημιουργούσε προβλήματα στις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, το  αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο,  ακύρωσε την συμφωνία, προκαλώντας ικανοποίηση  στην Άγκυρα, αλλά και ενθουσιασμό στους αλβανούς μουσουλμάνους. Η ελληνική Κυβέρνηση εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της, ζήτησε εξηγήσεις από την Αλβανική Κυβέρνηση, αλλά η κυβέρνηση του  Σ. Μπερίσα τις αγνόησε…

Συμπεράσματα

Η Ελλάδα,  μετά την κατάρρευση του γραφειοκρατικού και κρατικοδίαιτου «υπαρκτού» σοσιαλισμού  στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και την Ε.Σ.Σ.Δ. (1989-1991),  είχε αναγνωριστεί ως  ηγέτιδα  δύναμη στα Βαλκάνια.    Η Ελλάδα στη δεκαετία του 1990-2000, είχε ισχυρή οικονομία και ήταν η μοναδική χώρα της Βαλκανικής που ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Τα Βαλκανικά κράτη που έβγαιναν από την περιπέτεια της κομμουνιστικής διακυβέρνησης (Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία), ή εκείνα που δημιουργούνταν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας,  προσέβλεπαν στην στήριξη της Ελλάδας, για τη μετάβασή τους  στις ευρωατλαντικές δομές (ΝΑΤΟ και Ε.Ε.).  Σήμερα όμως, λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης και κυρίως, λόγω της διείσδυσης της Τουρκίας στα Βαλκάνια, ουδείς  αναγνωρίζει στην Ελλάδας ηγετικό ρόλο στην Βαλκανική χερσόνησο. Αντίθετα, παλιές αντιπαλότητες και μίση, επανέρχονται στο πολιτικό προσκήνιο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην  Αλβανία ο ανθελληνισμός είναι συνταγή λαοφιλίας για τους  αλβανούς πολιτικούς. Με αποτέλεσμα να ενθαρρύνονται οι αλβανοτσάμηδες, που με διάφορες εκδηλώσεις συντηρούν «ζωντανή» ακόμη και την εδαφική επέκταση της Αλβανίας προς το νότο!

Είναι σαφές ότι, το κενό πολιτικής επιρροής που άφησε η Ελλάδα στα Βαλκάνια, καλύπτεται με αυξανόμενους ρυθμούς, από την Τουρκία.

Μάλιστα με την διπλωματική διείσδυση της Τουρκίας στα Βαλκάνια και την αποδοχή του ιδεολογήματος του νεοοθωμανισμού που προωθεί συστηματικά ο Α.Νταβούτογλου, έχουμε φθάσει στο σημείο, οι μουσουλμανικοί θύλακοι των Βαλκανίων (π.χ. οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι), να θεωρούν την Τουρκία, περίπου, ως «Μητέρα Πατρίδα»! Επίσης, λόγω της τουρκικής επιρροής, αλβανοκοσοβάρος υπουργός παρέστη στις εκδηλώσεις στην κατεχόμενη Κύπρο, που οργάνωσε  το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος,  για την επέτειο της εισβολής των τουρκικών στρατευμάτων το 1974 στο νησί.

Ελπίζουμε, η Ελλάδα να μην υποκύψει στις πιέσεις των ΗΠΑ και προχωρήσει στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου. Αν συμβεί αυτό, τότε, η Ελληνική Κυβέρνηση θα φέρει ακεραία την ευθύνη για τα όσα θα συμβούν, είτε στη Θράκη, είτε στην Κύπρο. Γιατί άραγε να μην ζητήσουν παρόμοιο καθεστώς με τους αλβανοκοσοβάρους και οι τουρκογενείς κάτοικοι της Θράκης; Ή γιατί να μην αναγνωρίσουν τα μουσουλμανικά  κράτη την ανεξαρτησία του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους, αν η Ελλάδα αναγνωρίσει το Κόσσοβο;

Επειδή το διεθνές περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ρευστό και κυρίως συγκρουσιακό,  η Ελληνική διπλωματία θα πρέπει να είναι ευέλικτη, αποτελεσματική και διορατική. Προφανώς τα διπλωματικά ΟΧΙ προς τους ισχυρούς  κοστίζουν, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις είναι και μονόδρομος,  για την διασφάλιση της Εθνικής Ανεξαρτησίας και αξιοπρέπειας, που αναμφίβολα, συνιστούν όρους επιβίωσης του Ελληνισμού.

*δημοσιεύτηκε στο περιοδικό  «πολιτικά ΘΕΜΑΤΑ»