Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Μια πρωτοφανή απειλή εκτοξεύει πλέον η Γερμανία προς την Ελλάδα αν δεν σταματήσει να πιέζει την Ευρωζώνη για χρονική αναδιάρθρωση του χρέους: Θα μας βγάλουν, όπως ανεπισήμως διεμήνυσαν στην ελληνική κυβέρνηση, για ένα διάστημα από το ευρώ. Μα, είναι δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο εφ’ όσον δεν υπάρχει διαδικασία που να προβλέπει έξοδο μιας χώρας από την Ευρωζώνη; Έλα ντε!

Η απειλή όντως διατυπώνεται. Γιατί όμως; Ας πάρουμε τα πράγματα με μια σειρά για να καταλάβουμε σε πόσο περίπλοκα παιχνίδια έχει μπει ακόμη μια φορά η κυβερνησάρα μας δημιουργώντας πραγματική ανησυχία όχι μόνο για το αν ξέρει τι κάνει, αλλά και για το αν οι νέες επιλογές της μπορεί να μας κοστίσουν και πάλι πολύ ακριβά…

Είναι γνωστό στους αναγνώστες μας, από δημοσιεύματα τόσο στο «Π» όσο και στην ιστοσελίδα του (δείτε και το σημερινό αποκαλυπτικό ρεπορτάζ στις σελίδες 10-11 της εφημερίδας), ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αναλάβει έναν ρόλο περίπου… «πολιορκητικού κριού» σε σχέση με την Ευρωζώνη, σε πλήρη ευθυγράμμιση με το ΔΝΤ.

Ταυτιζόμενη πλήρως με τις επιλογές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το τελευταίο διάστημα έχει αποδυθεί σε ένα είδος «εκβιασμού» προς τις χώρες της ζώνης του ευρώ διεκδικώντας παράταση στην αποπληρωμή του δανείου των 110 δισ. ευρώ, το οποίο έχει λάβει στο πλαίσιο του «μηχανισμού στήριξης». Κύριο μοχλό πίεσης εκ μέρους της κυβέρνησης αποτελεί η διακηρυγμένη επιθυμία του Νομισματικού Ταμείου να προχωρήσει σε «επιμήκυνση» αποπληρωμής για το δικό του μέρος του δανείου αυτού.

Όπως είδαμε τις προηγούμενες μέρες, ύστερα από αρκετή προετοιμασία τόσο στο διεθνές όσο και στο ελληνικό πεδίο, με διαρροές εδώ και πολύ καιρό, ο ίδιος ο Ντομινίκ Στρος – Καν δήλωσε κατόπιν συνάντησής του με τον Γ. Παπακωνσταντίνου στην Ουάσιγκτον: «Εάν οι Ευρωπαίοι αποφασίσουν να κάνουν κάτι (στο θέμα της παράτασης αποπληρωμής του χρέους), φυσικά θα κάνουμε κι εμείς το ίδιο».

Ο Γ. Παπακωνσταντίνου από την πλευρά του ευθυγραμμίστηκε δηλώνοντας ότι γίνεται «άτυπη συζήτηση» για παράταση του Μνημονίου «ως επιβράβευση των προσπαθειών μας και όχι γιατί αποτύχαμε στους στόχους». Προκαλώντας όμως την αντίδραση των ευρωκρατών, οι οποίοι τον διαψεύδουν.

Ο υπουργός επί των Οικονομικών δηλαδή παραπέμπει στο κλίμα των ημερών λίγο πριν από την ανακοίνωση Παπανδρέου στο Καστελόριζο ότι η Ελλάδα προσφεύγει στον «μηχανισμό στήριξης». Δηλαδή… στο ΔΝΤ, για το οποίο τότε πολλοί – όχι εμείς πάντως… – πίστευαν ότι η προοπτική να κάνει κουμάντο στον ευρωπαϊκό «μηχανισμό στήριξης» ήταν αδιανόητη επειδή… δεν το προέβλεπε η Συνθήκη της Λισσαβώνας.

Έκτοτε πολύ νερό κύλησε στ’ αυλάκι και τώρα η Ελλάδα – με τη στήριξη των αγορών και τα spread να κατηφορίζουν σε έναν βαθμό – πιέζει την Ευρώπη επιζητώντας αυτό που προαναφέραμε: μια «επιμήκυνση» του χρέους, όπως την ονομάζουν οι «δικοί μας».

Η αδυναμία

Ένα δεδομένο είναι ότι η Ελλάδα καταφανώς αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις ανάγκες εξυπηρέτησης των δανειακών της υποχρεώσεων τα επόμενα λίγα χρόνια, καθώς στη διάρκεια της τριετούς επιτήρησης το χρέος θα ανέβει στο 150% του ελληνικού ΑΕΠ. Ειδικότερα, όμως, σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις των επόμενων ετών, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία, η εικόνα είναι η εξής:

● Το 2011 λήγουν ομόλογα αξίας 35,3 δισ. ευρώ (η Ελλάδα μέσω του «μηχανισμού στήριξης» θα λάβει 40 δισ.).

● Το 2012 λήγουν ομόλογα 40,5 δισ. ευρώ (η Ελλάδα μέσω του «μηχανισμού» θα λάβει 24 δισ. ευρώ και ενώ θα εκδώσει ομόλογα 35 δισ.).

● Το 2013 λήγουν ομόλογα 34,1 δισ. ευρώ αλλά και δάνεια 6,2 δισ. από τον «μηχανισμό» (σύνολο 40,3 δισ.). Η «βοήθεια» από τον «μηχανισμό» θα είναι μόνο 8 δισ.

● Το 2014 λήγουν ομόλογα 40,6 δισ. ευρώ και δάνεια του «μηχανισμού» 28,6 δισ., ενώ θα έχει λήξει η παροχή κονδυλίων από τον «μηχανισμό». Άρα η Ελλάδα θα πρέπει να δανειστεί κάπου 70 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα ελλείμματα.

● Το 2015 λήγουν ομόλογα 36,8 δισ. ευρώ και δάνεια από τον «μηχανισμό» 38,9 δισ. ευρώ. Σύνολο δανειακών αναγκών πάνω από 75 δισ., χωρίς… «στήριξη».

Σε ό,τι αφορά τους τόκους αποπληρωμής του χρέους, η κατάσταση θα είναι δραματική:

● Το 2010. εκτιμάται ότι θα κυμανθούν σε 12,9 δισ. ευρώ (5,6% του ΑΕΠ).

● Το 2011 αυξάνονται κατά 2 δισ. και διαμορφώνονται σε 14,9 δισ. ευρώ (6,6% του ΑΕΠ).

● Το 2012 φτάνουν τα 17,1 δισ. ευρώ (7,5% του ΑΕΠ).

● Το 2013 γίνονται 18,9 δισ. ευρώ (8,1% του ΑΕΠ).

● Το 2014 θα φτάσουν τα 19,94 δισ. ευρώ (8,2% του ΑΕΠ).

Με όλα αυτά ως δεδομένα συνυπολογίστε τη διαφαινόμενη ύφεση, αλλά και το ότι η χώρα είναι ήδη πλήρως δεσμευμένη από τους δανειστές και επιτηρητές της, έχοντας παραιτηθεί οικειοθελώς ακόμη και από τη δυνατότητά της να αμυνθεί στα δικαστήρια.

Το πολιτικό πρόβλημα, λοιπόν, για την κυβέρνηση, κατόπιν τούτων, εστιάζεται στο ότι, με μια οικονομία και μια κοινωνία να βαδίζουν όχι βεβαίως προς τα… σκανδιναβικά μοντέλα που υποσχόταν προεκλογικά ο πρωθυπουργός, αλλά προς την αφρικανοποίηση και ίσως τη διάλυση, η κυβέρνηση βλέπει ότι είναι εξαιρετικά πιθανό να μην μακροημερεύσει.

Ανάλογους φόβους εκφράζει δημοσίως και το ΔΝΤ, το οποίο ψάχνεται για εκλογές στην Ελλάδα μέσα στο 2011, μόλις δύο χρόνια μετά τον εκλογικό θρίαμβο του ΠΑΣΟΚ, ανησυχώντας ότι, ύστερα απ’ αυτό το όριο, η πολιτική επιβίωση των σημερινών συνεργατών του είναι εξαιρετικά αμφίβολη.

Η πρόταση

Ως εκ τούτου η «λύση» που βλέπει ο Ευρωπαίος (και… σοσιαλιστής) Ντομινίκ Στρος Καν και την προτείνει στον… ομοϊδεάτη του Γιώργο Παπανδρέου είναι να ζητηθεί από την Ευρώπη, η οποία άλλωστε κατέχει το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους, αυτή την περίφημη «επιμήκυνση».

Αν μάλιστα είναι απολύτως ακριβές το χθεσινό ρεπορτάζ της Ελευθεροτυπίας, τότε ο Στρος Καν προσφέρει μεν παραπάνω χρόνο, και μάλιστα μια δεκαετία, αλλά για μια εκ νέου χρηματοδότηση και την υποτιθέμενη «υπέρβαση» του ελληνικού αδιεξόδου «δείχνει» τον μεγάλο «μηχανισμό στήριξης» της Ευρώπης των 750 δισ. Εδώ όμως αρχίζουν τα δύσκολα:

1. Κατ’ αρχάς οι Ευρωπαίοι δεν έχουν καμιά διάθεση να ενεργοποιήσουν τον μεγάλο μηχανισμό και ήδη αποτρέπουν με κάθε θυσία τις άλλες προβληματικές χώρες της Ευρώπης (Ιρλανδία και Πορτογαλία κατά πρώτο λόγο) από το ενδεχόμενο να προσφύγουν σε αυτόν. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι, χωρίς διαθέσιμα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του «μηχανισμού» αυτού, θα αναγκαστούν να προσφύγουν στις «αγορές» για δανεισμό επιτρέποντας στη διεθνή κερδοσκοπία να κάνει ξέφρενο πάρτι.

2. Όταν ήδη η Σλοβακία αρνείται να καταβάλει ακόμη και την πρώτη δόση από τη συμμετοχή της στον συμφωνηθέντα «μηχανισμό» των 110 δισ. για την Ελλάδα, ενώ και άλλες χώρες εμφανίζονται εξ ίσου δυσκοίλιες, ακούγεται πολύ δύσκολο το ενδεχόμενο να χορηγηθούν περαιτέρω κονδύλια «στήριξης» στην Ελλάδα.

3. Μπορεί οι Financial Times Deutschland να παροτρύνουν τους Γερμανούς λέγοντάς τους ότι η επιμήκυνση της ελληνικής αποπληρωμής – συνοδευόμενη από νέα αυξημένα επιτόκια – θα σημαίνει και επιμήκυνση των κερδών από την ελληνική αδυναμία, αλλά η Γερμανία τα έχει στυλώσει κανονικά και αρνείται να συναινέσει.

Μάλιστα, όπως μας μεταφέρει η αξιόπιστη φίλη μας, η Κουκίδα, στην Ε.Ε. επικρατεί μεγάλος αναβρασμός για τις δηλώσεις του Στρος – Καν περί παράτασης αποπληρωμής του ελληνικού δανείου. Άλλωστε στην έδρα της Ε.Ε. γνωρίζουν τις πραγματικές προθέσεις του ΔΝΤ, που συμπυκνώνονται στην επιδίωξη να ενεργοποιηθεί ο «μηχανισμός» των 750 δισ. ευρώ, ο οποίος αποτελεί άλλωστε τον Δούρειο Ίππο προκειμένου να παραχωρηθεί ακόμη μεγαλύτερο γήπεδο στο ΔΝΤ, το οποίο συμμετέχει σ’ αυτό το «πακέτο» κατά το ένα τρίτο και βιάζεται να αναδειχθεί σε παγκοσμίου βεληνεκούς δανειοδότη.

Η απειλή

Ως εκ τούτου, σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες της Κουκίδας, η Γερμανία διεμήνυσε στην κυβέρνησή μας ότι δεν πρόκειται να συναινέσει ούτε στην παράταση αλλά ούτε σε οποιαδήποτε διμερή συμφωνία του ΔΝΤ με χώρα της Ευρωζώνης. Εάν μάλιστα η Ελλάδα επιχειρήσει κάτι τέτοιο, τότε η Ντόιτσλαντ θα εισηγηθεί προσωρινή έξοδό μας από τη ζώνη του ευρώ και επανένταξή μας μόλις αποχωρήσει το Ταμείο από τη χώρα. Δηλαδή σε πάρα πολλά χρόνια – και αν…

Η Γερμανία όμως δεν σταματάει εκεί. Έτριξε τα δόντια στην Ελλάδα, δείχνοντας με κάθε τρόπο τη δυσαρέσκειά της για την απροκάλυπτη σύμπλευση κυβέρνησης και ΔΝΤ, διά στόματος του ισχυρού κεντρικού τραπεζίτη της Μπούντεσμπανκ (και πιθανού νέου προέδρου της ΕΚΤ) Άξελ Βέμπερ.

Χθες ο Βέμπερ δήλωσε ξεκάθαρα ότι η ΕΚΤ πρέπει να σταματήσει να αγοράζει κυβερνητικά ομόλογα. Κοινώς, μας λένε να μαζευτούμε και να πάψουμε να απειλούμε εμμέσως την Ευρώπη, διότι, εάν θέλει, η Γερμανία μπορεί να επιβάλει την γνώμη της στην ΕΚΤ. Εάν, λοιπόν, σταματήσει η Ευρωτράπεζα να μας ξελασπώνει (ως κράτος, αλλά και ως τράπεζες, οι οποίες κυριολεκτικά αιμοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με ενέχυρο τα ελληνικά κρατικά ομόλογα), θα έρθει η επίσημη πτώχευση μια ώρα γρηγορότερα…

Γιατί όμως η Γερμανία απειλεί την Ελλάδα με προσωρινή αποπομπή της από το ευρώ, όταν είναι γνωστό ότι μια τέτοια έξοδος δεν προβλέπεται από τη «Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Η πρώτη αυθόρμητη απάντηση είναι ότι πρόκειται για μια απειλή που απλώς υποδηλώνει ότι η Γερμανία δεν έχει καμιά απολύτως διάθεση να ρισκάρει για χάρη της Ελλάδας, όταν μάλιστα αυτή συντονίζεται απολύτως με το υπερατλαντικό κέντρο.

Ίσως δηλαδή να είναι πολύ πιο ρεαλιστική και εφαρμόσιμη – αν και όχι χωρίς κινδύνους – η απειλή του Βέμπερ, επίδοξου διαδόχου του Τρισέ, ότι η στρόφιγγα της ΕΚΤ για τις ελληνικές τράπεζες μπορεί και να κλείσει για την Ελλάδα επιταχύνοντας δραματικές εξελίξεις.

Από την άλλη, βεβαίως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι, παρά την ευρωσυνθήκη, μια πολιτική «συμφωνία κυρίων» (με τρομακτικό ρίσκο όμως για τη συνοχή και τη μακροημέρευση της Ευρωζώνης) θα μπορούσε πράγματι να επιτρέψει μια «προσωρινή» έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ ή, ίσως, την υιοθέτηση ενός «ειδικού νομισματικού καθεστώτος» για τη χώρα μας.

Ας μην ξεχνάμε σ’ αυτό το σημείο, προσπαθώντας να ανιχνεύσουμε τα πιθανά σενάρια, ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ – και το συνακόλουθο πολιτικό χτύπημα εις βάρος και του ενιαίου νομίσματος και της συνοχής της Ευρωζώνης – υπήρξε εξ αρχής η επιδίωξη του ΔΝΤ, όπως πολλές φορές έχουμε γράψει παραθέτοντας και τα σχετικά επιχειρήματα του Ταμείου.

Το άνοιγμα αυτής της… Κερκόπορτας αναζητούν και οι περίφημες «αγορές», οι οποίες συχνά προφητεύουν ότι «είναι πολύ πιθανή η προσωρινή έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη», όπως άλλωστε είπε και κορυφαίος επενδυτής παγκόσμιου βεληνεκούς μετά τη συνάντηση που είχε με τον Παπακωνσταντίνου στη Νέα Υόρκη. Είναι λοιπόν ένα θέμα το αν η Ευρωζώνη θα μπορέσει – και για πόσο – να αντισταθεί στη συντονισμένη πίεση. Και ένα δεύτερο είναι αν η Ελλάδα έχει την πολυτέλεια να συνεχίσει να αποτελεί την αιχμή του δόρατος σε τέτοιες επιδιώξεις.

Το ερώτημα

Ύστερα απ’ όλα αυτά, τα οποία αποτυπώνουν σε έναν βαθμό την παγκόσμια και ειδικότερα την ευρωπαϊκή πολιτική και οικονομική ρευστότητα, ευλόγως μπορούμε να αναρωτηθούμε αν η κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία βιάστηκε να αφοπλίσει πλήρως και να παραδώσει τη χώρα στην τρόικα και το ΔΝΤ, έχει συναίσθηση της ολισθηρότητας του δρόμου πάνω στον οποίο βαδίζει.

Ας μας συγχωρεί η χάρη τους, αλλά το παιχνίδι στο οποίο έχουν μπλέξει τη χώρα και τον λαό της υπερβαίνει κατά πολύ τις πάμπτωχες δυνατότητές τους να το διαχειριστούν έστω και στοιχειωδώς. Αν έχουν καταφέρει να μας μπλέξουν σε τέτοιο μπάχαλο, χωρίς μάλιστα να είναι ορατό κάποιο κέρδος για μια κοινωνία που εξοντώνεται με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό, τότε πράγματι θα πρέπει να ανησυχούμε – και πολύ σοβαρά μάλιστα…

Το ΠΟΝΤΙΚΙ