Καθώς η χώρα βυθίζεται όλο και περισσότερο στην υπερχρέωση και την ύφεση, όλο και περισσότερο συζητείται στους υψηλούς πολιτικούς, διπλωματικούς, ακαδημαϊκούς και οικονομικούς κύκλους μια πιθανή διέξοδος από την κρίση: η εκμετάλλευση των αναξιοποίητων κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο!

Ο συνήθως καλά πληροφορημένος για τα τεκταινόμενα στα παρασκήνια της διπλωματίας, καθηγητής στο LSE, Βασίλης Μαρκεζίνης, ρίσκαρε σε πρόσφατη ομιλία του μια τολμηρή πρόβλεψη για θετική εξέλιξη στην επί δεκαετίες ανοικτή αντιπαράθεση με την Τουρκία για τον ενεργειακό πλούτο του Αιγαίου, η οποία προκαλεί αρκετές συζητήσεις και στους οικονομικούς κύκλους της χώρας.

Ο κ. Μαρκεζίνης εκτίμησε, σε ομιλία του στη Θεσσαλονίκη, επικαλούμενος δικές του πληροφορίες, ότι ίσως και πριν από τα Χριστούγεννα να ανακοινωθεί από Αθήνα και Άγκυρα μια ιστορική συμφωνία για την υπέρβαση της διαμάχης για το Αιγαίο. Έκανε λόγο για ένα γενικό πλαίσιο αρχών διαπραγμάτευσης με την Τουρκία, το οποίο προφανώς συζητείται εντατικά και υπό άκρα μυστικότητα αυτή την περίοδο μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, το οποίο θα περιλαμβάνει:

1.      Τη σύνταξη προσυμφώνου προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο θα κληθεί να «μοιράσει» το Αιγαίο με βάση τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και τη δική του νομολογία,

2.      Τη συμφωνία για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου από Ελλάδα και Τουρκία και

3.      Την εξαίρεση του Καστελόριζου από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Ελλάδας.

Η τουρκική διπλωματία από χρόνια προωθεί την ιδέα της συνεκμετάλλευσης του πλούτου του Αιγαίου, ενώ οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι σταθερά προσανατολισμένες εδώ και δεκαετίες σε διπλωματική γραμμή που αποκλείει κάθε συζήτηση για το θέμα, αφού ως μοναδική διαφορά αναγνωρίζεται το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, το οποίο η Ελλάδα επιζητεί να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο.

Τα τελευταία χρόνια, υπό την ηγεσία του Ταγίπ Ερντογάν, η προσπάθεια της Τουρκίας για την προώθηση της ιδέας της συνεκμετάλλευσης έχει αποκτήσει νέα δυναμική. Η Τουρκία μάλιστα έχει προτείνει να υιοθετηθεί το μοντέλο που επέλεξαν οι χώρες του Περσικού Κόλπου για να συνδιαχειρισθούν τα κοιτάσματα της περιοχής τους, που ως γνωστόν εφαρμόσθηκε με μεγάλη επιτυχία και σώρευσε τεράστιο πλούτο στα κράτη της περιοχής.

Σε συνέντευξή του σε ελληνική εφημερίδα, ο κορυφαίος Τούρκος διπλωμάτης Γιασάρ Γιακίς, είχε προτείνει ανοικτά τη σύσταση μιας μεικτής ελληνοτουρκικής εταιρείας (joint venture) που θα αναλάβει τα κοιτάσματα των αμφισβητούμενων περιοχών, μοιράζοντας τα κέρδη στις δύο χώρες.

Το τελευταίο διάστημα, καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών συνεχίζονται, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις επιτάχυνσης, που ίσως δικαιολογούν την πρόβλεψη του καθηγητή Μαρκεζίνη για συμφωνία πριν το τέλος του χρόνου. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου επιβεβαίωσε ότι έχει σημειωθεί πρόοδος στις διπλωματικές επαφές, χωρίς να μπει σε περισσότερες λεπτομέρειες, αφού οι συνομιλίες είναι μυστικές, όπως τόνισε.

Αν οι δύο κυβερνήσεις αποφασίσουν πράγματι επί της αρχής να ξεκινήσουν την επίλυση των διαφορών για το Αιγαίο με μια συμφωνία συνεκμετάλλευσης του πετρελαίου, που αποτελεί τη βασική πηγή εντάσεων από το 1973, όταν ανακαλύφθηκε μεγάλο κοίτασμα στο Β. Αιγαίο από την καναδική εταιρεία Denisson, το επόμενο ερώτημα, από την απάντηση του οποίου θα αποτιμηθούν και τα οικονομικά οφέλη για τις δύο χώρες, είναι αν η συνεκμετάλλευση θα γίνει αποκλειστικά από τις δύο χώρες, ή αν θα συμμετάσχει στο σχήμα και κάποια από τις μεγάλες πολυεθνικές του πετρελαίου.

Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, εσχάτως έχει εμφανισθεί δυναμικά στο διπλωματικό παρασκήνιο μεγάλη πολυεθνική του πετρελαίου, που από παλιά διατηρεί ενδιαφέρον για το Αιγαίο, η οποία προσφέρεται να μετάσχει στο σχήμα, επενδύοντας κεφάλαια και τεχνογνωσία. Η τουρκική πρόταση, όπως είχε διατυπωθεί από τον Γιακίς, φαινόταν να αποκλείει κάτι τέτοιο, αφού είχε κάνει λόγο για joint venture εταιρειών από Ελλάδα και Τουρκία, χωρίς αναφορές σε συνεργασία με διεθνή πετρελαϊκή εταιρεία.

Ακόμη και στην περίπτωση που ένα σημαντικό μερίδιο των κερδών κατευθυνθεί σε διεθνή όμιλο πετρελαίου, ειδικοί του ενεργειακού τομέα τονίζουν στο “S10”, ότι τουλάχιστον από ένα μεγάλο κοίτασμα (στη βραχονησίδα Μπάμπουρας, ανατολικά της Θάσου) μπορεί να αναπτυχθεί σε σχετικά σύντομο διάστημα σημαντική παραγωγή πετρελαίου, η οποία θα αποφέρει στο Ελληνικό Δημόσιο αρκετών δις. ευρώ ετησίως, αλλά και σημαντική τόνωση της ανάπτυξης, που θα διευκολύνει τη βιώσιμη εξυπηρέτηση του χρέους. Επιπλέον, θα υπάρξει έμμεση διευκόλυνση της δημοσιονομικής προσπάθειας, από τη μείωση των αμυντικών δαπανών.

Η ύπαρξη μεγάλου κοιτάσματος, με περισσότερα από 900 εκατ. βαρέλια υδρογονανθράκων, έχει βεβαιωθεί στη βραχονησίδα Μπάμπουρας, έξω από την Θάσο. Με βάση ένα υποθετικό σενάριο αξιοποίησης όλων των κοιτασμάτων του Βορείου Αιγαίου, η παραγωγή θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 200.000 βαρέλια ημερησίως, όπως εκτιμούν ειδικοί. Η αξιοποίηση αυτών των κοιτασμάτων, μάλιστα, θα γίνει στη λεγόμενη εποχή του peak oil, δηλαδή σε μια περίοδο μόνιμα υψηλών και αυξανόμενων διεθνών τιμών του πετρελαίου, καθώς υπολογίζεται ότι έχει αντληθεί περισσότερο από 50% των διαθέσιμων κοιτασμάτων διεθνώς.

Βέβαια, πρέπει να υπογραμμισθεί, ότι για να υπάρξει οποιαδήποτε πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση, θα χρειασθεί να ξεπερασθούν λεπτά διπλωματικά και πολιτικά ζητήματα, που προκαλούν σημαντικές εντάσεις εδώ και πολλές δεκαετίες. Πάντως, στη διεθνή κοινότητα των ειδικών που ασχολούνται με αυτά τα θέματα, διατυπώνονται από καιρό σενάρια «μοιρασιάς» του Αιγαίου. Σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε πέρυσι, ο Γάλλος ειδικός Ντιντιέ Ορτολάντ διατυπώνει τέτοια σενάρια (δείτε το άρθρο εδώ: http://www.diploweb.com/The-Greco-Turkish-dispute-over-the.html), δημοσιεύοντας μάλιστα και χάρτη (εδώ: http://www.diploweb.com/IMG/jpg/dnaegeanwaters.jpg), όπου παρουσιάζει την ιδέα του για τη διευθέτηση των διαφορών, η οποία δεν απέχει από το πλαίσιο που περιέγραψε στην ομιλία του ο καθηγητής Μαρκεζίνης.

πηγη