ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΑΛΑΡΡΥΤΗ

Σε τροχιά οριστικής γεωπολιτικής περιθωριοποίησης και παρατεταμένου εσωτερικού μαρασμού κινδυνεύει να μπει η Ελλάδα, υπό το βάρος της δημοσιονομικής κατάρρευσης αλλά και της απουσίας στρατηγικών ερεισμάτων, όπως προβλέπει έκθεση του γνωστού αμερικανικού think tank STRATFOR.

TI EINAI TO STRATFORΤο STRATFOR (Strategic Forecasting, Inc – www.stratfor.com) είναι ένα από τα πιο γνωστά διεθνώς ινστιτούτα γεωπολιτικής.

Εκπονεί και δημοσιεύει αναλύσεις για ζητήματα στρατηγικής, συγκρούσεων, γεωοικονομίας, εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων για δεκάδες χώρες.

Στους συνδρομητές του STRATFOR συμπεριλαμβάνονται κρατικές υπηρεσίες απ’ όλο τον κόσμο, χιλιάδες επιχειρήσεις συμπεριλαμβανομένων των top 500 του Fortune, χιλιάδες αναλυτές, επιχειρηματίες κ.λπ., ενώ μέρος της λίστας των πελατών του διατηρείται απόρρητο, καθώς παρέχει εξειδικευμένα πακέτα αναλύσεων σε ιδιώτες και κυβερνήσεις.

Ιδρυτής και επικεφαλής είναι ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Δρ. Τζορτζ Φρίντμαν, με μεγάλη επιρροή και συμβουλευτικό ρόλο στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στο Πεντάγωνο και ευρύτερα στο χώρο του αμερικανικού πολιτικού, διπλωματικού και στρατιωτικού συμπλέγματος.

Η έκθεση εκτιμά ότι έχει αρχίσει ραγδαία και μη ανατάξιμη υποχώρηση της διεθνούς θέσης της χώρας, ως απόρροια συσσωρευμένων επί έτη λαθών και παραλείψεων, με το τελειωτικό πλήγμα να δίνεται από τους όρους δανεισμού που επέβαλαν ΔΝΤ και ΕΕ. Οι εκθέσεις των διαφόρων ινστιτούτων δεν αποτελούν βεβαίως νομοτέλειες, ούτε εξ αποκαλύψεως αλήθειες, αντιθέτως, συχνά μαρτυρούν προθέσεις και σχεδιασμούς κέντρων εξουσίας. Δημιουργούν, ωστόσο, κλίμα και τις περισσότερες φορές αναπτύσσουν τις εκτιμήσεις ή τις σκοπιμότητές τους στη βάση πραγματικών δεδομένων ή αδυναμιών.

Η έκθεση, αφού κάνει μία εκτεταμένη αναφορά στην πορεία του ελληνικού έθνους στην περιοχή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, προκειμένου να επισημάνει ορισμένους από τους (κατά τη γνώμη των συγγραφέων) σταθερούς γεωπολιτικούς άξονες των εξελίξεων στον ελληνικό χώρο, προβαίνει σε εκτιμήσεις για το άμεσο μέλλον. Αναφέρει ότι το ειδικό βάρος της Ελλάδας ως στρατηγικού εταίρου άρχισε να φθίνει από το 1999 –όταν το ΝΑΤΟ βομβάρδισε τη Σερβία αλλάζοντας τα πολιτικά δεδομένα στην περιοχή–, οπότε σταδιακά κατέστη «ασήμαντη» για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Δύσης. Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η Ελλάδα αρνήθηκε να κατανοήσει και να αποδεχτεί τη γεωπολιτική απαξίωσή της, συνεχίζοντας να δαπανά μεγάλα ποσά για υπερσύγχρονους εξοπλισμούς και παρέχοντας παραποιημένα στοιχεία, προκειμένου να εισέλθει στην Ευρωζώνη και να παραμείνει στο κλαμπ των χωρών πρώτης γραμμής. Η υπερχρέωση των Ελλήνων, υπογραμμίζεται, οφείλεται στην προσπάθειά τους να επιτύχουν επίπεδο ζωής ανάλογο με των αναπτυγμένων δυτικών εταίρων τους, αλλά και προκειμένου να ανταγωνιστούν μία διαρκώς «εκσυγχρονιζόμενη Τουρκία».

Οι πέντε συνθήκες

Στην αρχή της έκθεσης παρουσιάζονται πέντε διαχρονικές, στρατηγικού χαρακτήρα, αναγκαίες συνθήκες, την επίτευξη ή διατήρηση των οποίων επιδιώκει το ελληνικό έθνος από την αρχαιότητα, σε μια δυναμική με τις ιστορικές εξελίξεις, προκειμένου να διασφαλίσει την επιβίωσή του ή να διευρύνει την κυριαρχία του, αναλόγως της φάσης ακμής ή υποχώρησης –και πολιτειακής συγκρότησης– που διανύει:

• Τη διασφάλιση των γραμμών άμυνας και επικοινωνίας του Αιγαίου με την ηπειρωτική Ελλάδα.

• Τη διατήρηση του ελέγχου σε Κέρκυρα, Κρήτη και τη Ρόδο, ως στρατηγικής θέσεως νήσων, ώστε να μπορεί να ελέγχει τις από θαλάσσης επιβουλές.

• Την προώθηση όσο το δυνατόν πιο βόρεια των συνόρων στην Κοιλάδα του Αξιού, ώστε να εξασφαλίζεται καλλιεργήσιμη γη και πρόσβαση στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα.

• Την εμπέδωση του ελέγχου στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς φορολόγησης και ομαλής ροής εσόδων για τις ανάγκες αποτελεσματικής λειτουργίας του κράτους.

• Την επέκταση του ελέγχου σε Κύπρο και Σικελία, ώστε να κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο.

«Μοιράστε το Αιγαίο»

Για τον πέμπτο στόχο, κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο, η έκθεση συμπεραίνει ότι η Ελλάδα «δεν μπορεί ούτε να τον ονειρεύεται» πλέον, αν και διαχωρίζει –πάλι καλά– την περίπτωση της Κύπρου από της Σικελίας. Είναι ενδιαφέρουσα η άποψη των συγγραφέων ότι ακόμα και ο «πιο σημαντικός στόχος», η διατήρηση του ελέγχου στο Αιγαίο, δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αρωγή ενός «προστάτη». Και αυτό διότι (ο έλεγχος) δεν εξαρτάται από την Ελλάδα, αλλά από τη στρατηγική που θα επιλέξει η Τουρκία, «η οποία είναι ανερχόμενη γεωπολιτική δύναμη που σκοπεύει να εξαπλώσει την επιρροή της στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο». Το ερώτημα, συμπληρώνουν, είναι αν η Τουρκία θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στο Αιγαίο ή αν είναι πρόθυμη να προχωρήσει σε μια συμφωνία με την Ελλάδα, ώστε να αφοσιωθεί στα υπόλοιπα συμφέροντά της.

Το υπονοούμενο είναι σαφές: Η «φινλανδοποίηση» της Ελλάδας είναι γεγονός, προχωρήστε σε συμφωνία για το μοίρασμα του Αιγαίου και, αν είστε τυχεροί, η Τουρκία θα σας κάνει τη χάρη να τη δεχτεί, ειδάλλως κινδυνεύετε να το χάσετε ολόκληρο το Αρχιπέλαγος από την ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη της γειτονιάς σας. Περισσότερο από πρόβλεψη ακούγεται ως επιδίωξη όχι μόνο της Τουρκίας, αλλά των υπερατλαντικών κέντρων που επιχειρούν εδώ και χρόνια να διχοτομήσουν το Αιγαίο στον 25ο μεσημβρινό. Και για όσους δεν κατάλαβαν, η «υπόδειξη» καθίσταται ακόμα πιο σαφής λίγο παρακάτω, με την επισήμανση ότι η Ελλάδα πρέπει είτε να βρει τρόπο να γίνει χρήσιμη ξανά «σε μία η περισσότερες από τις μεγάλες δυνάμεις», άρα να βρει προστάτη –αμφίβολο κατά τους συντάκτες– είτε να επιδιώξει μόνιμη ειρήνη με την Τουρκία, «μαθαίνοντας να ζει εντός των γεωπολιτικών δυνατοτήτων της».

«Οσονούπω πτωχεύετε»

Αυτές οι γεωπολιτικές δυνατότητες κάποιοι περιμένουν –και δουλεύουν γι’ αυτό– ότι θα συρρικνωθούν περαιτέρω, διότι, σύμφωνα με την έκθεση, σχεδόν προεξοφλούνται δύο εξελίξεις: Η πτώχευση της χώρας λόγω του υπέρογκου χρέους και η αποσταθεροποίησή της από την κοινωνική αναταραχή που θα προκαλέσουν τα οικονομικά μέτρα. Αξίζει να παραθέσουμε ατόφιο το συμπέρασμα: «Το ερώτημα είναι “πότε”, και όχι το “αν” οι Ευρωπαίοι θα τραβήξουν την πρίζα από την Αθήνα – το πιθανότερο είναι ότι θα γίνει όταν η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον συστημικό κίνδυνο για την υπόλοιπη Ευρώπη. Όταν συμβεί αυτό, δίχως πρόσβαση στις αγορές ή άλλο πακέτο διάσωσης, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει ολοκληρωτική κατάρρευση του πολιτικού ελέγχου και κοινωνική βία που δεν έχει δει από την εποχή της χούντας τη δεκαετία του ’70. Η Ελλάδα, γι’ αυτό το λόγο, βρίσκεται σε μία πολύ ανοίκεια κατάσταση. Για πρώτη φορά, από τη δεκαετία του 1820, βρίσκεται αληθινά μόνη».

Το νόημα της έκθεσης

Τελικά, αυτή η έκθεση είναι ίσως πιο σημαντική απ’ ό,τι φαίνεται, διότι περιέχει πυκνά μηνύματα για αυτά που βιώνουμε όχι μόνο εξ αφορμής της κρίσης, αλλά από πολύ νωρίτερα. Είτε πρόκειται για εκτιμήσεις είτε για «υποδείξεις» είτε και για τα δύο, πρέπει να προβληματίσει. Έστω, για το γεγονός και μόνο ότι τη στιγμή που η χώρα δίνει μάχη επιβίωσης, τα αναφερόμενα σε αυτή λειτουργούν αρνητικά στην προσπάθεια ανάκτησης αξιοπιστίας και προσέλκυσης επενδύσεων.

Αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να αγνοηθεί είναι οι δικές μας ευθύνες για τη σημερινή κατάληξη. Ευθύνες οι οποίες συνεχίζονται ακόμα και στις ημέρες που διανύουμε. Η πορεία των πολλών τελευταίων ετών είναι φθίνουσα, επί της ουσίας, πέρα από το φαίνεσθαι. Όχι λόγω έλλειψης αντικειμενικών δυνατοτήτων, αλλά λόγω κυρίως πολιτικής διαχείρισης και αξιολόγησης. Η χώρα ξόδευε δισεκατομμύρια σε εξοπλισμούς, αλλά, αφενός, τους πλήρωνε πανάκριβα, διότι κάποιοι έπαιρναν μίζες φροντίζοντας παράλληλα να μην συγκροτηθεί εγχώρια αμυντική βιομηχανία, αφετέρου δεν υπήρχε πολιτική βούληση και σχέδιο για τη διασφάλιση των ζωτικών συμφερόντων. Οι πολιτικοί, αντί να διαχειριστούν τα εθνικά συμφέροντα, διαχειρίζονταν την αδυναμία τους να τα διαχειριστούν, παραμένοντας γαντζωμένοι σε ανύπαρκτες αλλά βολικές θεωρίες περί προσέγγισης, «καλού Σαμαρείτη της περιοχής» και εξωτερικής πολιτικής των λουλουδιών. Η Ελλάδα εξέπεμπε –και εξακολουθεί να εκπέμπει– όλα τα μηνύματα αδυναμίας και προθυμίας «παράδοσης», ευρισκόμενη σε περιοχή όπου συναντούνται και συγκρούονται συμφέροντα γερακιών. Δημιουργήθηκε το οξύμωρο, η χώρα να είναι από τις πρώτες παγκοσμίως στις δαπάνες στρατιωτικών εξοπλισμών και ταυτόχρονα να διολισθαίνει σε καθεστώς περιορισμένης κυριαρχίας, με διογκούμενη αμφισβήτηση ζωτικών συμφερόντων της. Εισέπραξε δισεκατομμύρια σε κοινοτικές επιδοτήσεις και αντί να δημιουργήσει υποδομές και βάσεις ανάπτυξης, τα σπατάλησε στη δημιουργία ενός διεφθαρμένου και σπάταλου πελατειακού κράτους, από τους ίδιους που σήμερα το καταγγέλλουν. Ανέδειξε μια «ελίτ» διαμορφωτών της κοινής γνώμης, οι οποίοι ενοχοποίησαν το εθνικό συμφέρον και ανήγαγαν το μηδενισμό, την κακομοιριά και την απουσία σε κεντρική ιδεολογία. Η Παιδεία κατέστη εργαλείο απονεύρωσης, επαγγελματικού αποπροσανατολισμού και χαμένων ευκαιριών για διαδοχικές γενιές Ελλήνων. Η κοινή γνώμη δεν είναι άμοιρη ευθυνών. «Εκπαιδεύτηκε» από την πολιτική ηγεσία, ενέδωσε και τελικά έγινε συνένοχος. Όλοι μαζί φτάσαμε μέχρι εδώ.

Ωστόσο, εν αντιθέσει με τα όσα αναφέρει η έκθεση, αυτή η κρίση δεν είναι απαραίτητο να γίνει η ταφόπλακα της Ελλάδας. Αντιθέτως, μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ευκαιρία της από τη Μεταπολίτευση. Για να ξεκαθαρίσει το εσωτερικό σκηνικό, σε κάθε επίπεδο, να αποδοθούν ευθύνες και να διατυπωθεί νέο όραμα, με τόλμη, παρακάμπτοντας τους κάθε είδους εργολάβους της υποτέλειας και του «κλεισίματος» των θεμάτων. Τώρα είναι η ώρα να ανοίξουμε όλα τα θέματα. Αυτή την κρίση, ακόμα κι αν δεν υπήρχε, έπρεπε να την εφεύρουμε.

http://m-epikaira.gr/2010/07