·       Πριν από τη   συμφωνία συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου,  θα πρέπει  να συμφωνηθεί το εύρος των εκατέρωθεν  χωρικών υδάτων και να οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες.

Του Χρήστου Καπούτση

Η  Τουρκία γνωρίζει καλά να αξιοποιεί  τις  αδυναμίες των γειτονικών της κρατών και να προωθεί Στρατηγικούς στόχους της εξωτερικής της πολιτικής.

Η Ελλάδα, επειδή  βιώνει ίσως τη μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική κρίση της ιστορίας της, είναι ευάλωτη σε πολιτικές πιέσεις ισχυρών κρατών, άρα τα διπλωματικά της ερείσματα είναι μάλλον ασθενή.  Γι’ αυτό απαιτείται πολύ μεγάλη προσοχή στα Εθνικά μας θέματα, αφού η Τουρκία καραδοκεί.

Πρόσφατα, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη χώρα μας ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Α.Νταβούτογλου.

Θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε κάποιες πτυχές της επίσκεψης του τούρκου ΥΠΕΞ στην Αθήνα, ώστε να αντιληφθούμε το  επίπεδο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όπως αυτό έχει σήμερα διαμορφωθεί με ευθύνη των πρωθυπουργών των δύο χωρών Γ.Α. Παπανδρέου και Τ.Ερντογάν.

 

Ο Α.Νταβούτογλου είναι διπλωμάτης υψηλού επιπέδου, που γνωρίζει να αξιοποιεί τις Δημόσιες σχέσεις για την προώθηση στόχων της εξωτερικής πολιτικής. Και φυσικά αποφεύγει να κάνει δημόσιες σχέσεις με την εξωτερική πολιτική. Στην επίσημη επίσκεψή του  στην Αθήνα, ο επικεφαλής της Τουρκικής διπλωματίας προσπάθησε να πείσει τους συνομιλητές του, ότι η Κυβέρνηση Ερντογάν, δεν συνιστά απειλή για την Ελλάδα και ότι εργάζεται για τη συνεργασία των δύο γειτονικών κρατών και ότι, έχει απαλλάξει τις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις από τις ιδεοληψίες του παρελθόντος!

Η διπλωματική «επίθεση»  του Α.Νταβούτογλου είχε στόχο να καλύψει την ουσία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, που είναι η ένταξη της Αθήνας στα πολιτικο-διπλωματικά σχέδια της Άγκυρας. Είναι σαφές ότι οι Ερντογάν- Νταβούτογλου προωθούν την νέο-οθωμανική πολιτική τους ακλουθώντας ήπιες μορφές ισχύος.

Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου κατά την παραμονή του στην Αθήνα,  προέβη σε δηλώσεις , που εμπεριέχουν τις πάγιες αναθεωρητικές  θέσεις της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, διατυπωμένες όμως,  με άψογη διπλωματική  γλώσσα.

·        Για το Καστελόριζο: ο κ.Νταβούτογλου είπε ότι «Το Καστελόριζο φυσικά είναι ένα ελληνικό νησί.
Δεν υπάρχει θέμα αμφισβήτησης του καθεστώτος που ισχύει για το Καστελόριζο».

Σωστά,  δεν υπάρχει θέμα αμφισβήτησης της ελληνικότητας του Καστελόριζου, το αντίθετο θα ήταν παραλογισμός. Το θέμα όμως δεν είναι η αδιαμφισβήτητη ελληνικότητα του Καστελόριζου, αλλά  στο γεγονός  ότι η Τουρκία, δεν αναγνωρίζει ότι το Καστελόριζο διαθέτει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδα.

Και γι’ αυτό άλλωστε ζητεί η Τουρκία να εξαιρεθεί το Καστελόριζο από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Και θα επιμείνει η Τουρκία σε αυτή τη θέση της, διότι  αν αναγνωρίσει ότι το Καστελόριζο διαθέτει ΑΟΖ, τότε αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της Ανατολικής Μεσογείου, σε βάρος της Τουρκίας. Θέλω να θυμίσω ότι, η  γραμμή οριοθέτησης που συμφώνησαν το 1932  η Ιταλία (που είχε τότε τα Δωδεκάνησα άρα και το Καστελλόριζο), με την Τουρκία, συμφωνία που περιλαμβάνεται στο σχετικό  Πρωτόκολλο,  αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα σε μια γραμμή  που πιάνει περίπου από τη Σάμο και φτάνει μέχρι το Καστελλόριζο.

Αυτή λοιπόν η συνεχής γραμμή οριοθέτησης, υποστηρίζουν οι   διπλωμάτες   μας, είναι  για την Ελλάδα και  η γραμμή οριοθέτησης  των θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία. Θέση απλή και απόλυτα ξεκάθαρη.

Για να διαμορφώσουμε άποψη για τις θέσεις Νταβούτουγου, και γιατί δήλωσε ότι το Καστελόριζο είναι μεν ελληνικό νησί, αλλά ανήκει στη… Μεσόγειο, η  απάντηση βρίσκεται  στο βιβλίο του Τούρκου υπουργού, «Στρατηγικό Βάθος», όπου επισημαίνει ότι: «Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των νησιών του Αιγαίου βρίσκεται υπό ελληνική κυριαρχία αποτελεί το σημαντικότερο αδιέξοδο της πολιτικής της εγγύς θαλάσσιας περιοχής της Τουρκίας (…).

Το ότι ο πολιτικός διαχωρισμός που έχει προκύψει, σε αντίθεση με τις γεωπολιτικές αναγκαιότητες, έχει επικυρωθεί υπέρ της Ελλάδας, παρέχουν το κατάλληλο έδαφος για να αναφύονται διάφορα ζητήματα, όπως η υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα, ο εναέριος χώρος, η ζώνη FIR, τα πεδία διοίκησης και ελέγχου και ο εξοπλισμός των νησιών» («Στρατηγικό Βάθος», εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα, σελ. 268 κ. επ.).

Η εξαίρεση του Καστελόριζου: Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου αποκάλυψε ότι η Τουρκία ζητάει την εξαίρεση του Καστελόριζου από τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις, για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ».

Ο κ.Νταβούτογλου επισημαίνει ότι, «Το Καστελόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο. Η Τουρκία έχει βάσιμες νομικές και πολιτικές θέσεις, σε συμφωνία με το Διεθνές Δίκαιο, για αυτό το νησί!

Και γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο».

Πράγματι, είναι πολύ προσεχτικά διατυπωμένες  και με μειλίχιο ύφος, , οι σκληρές έως και θρασύτατες  απόψεις του καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου, για το μείζον θέμα του Καστελόριζου.

Επισημαίνουμε ότι, μέχρι τώρα,  έχουν γίνει 49 γύροι συνομιλιών διάρκειας 9 ετών, ανάμεσα σε εμπειρογνώμονες των υπουργείων εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών υποστηρίζει ότι το μοναδικό θέμα της συζήτησης είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο.

Και δεν επιβεβαίωνε δημοσιεύματα ελληνικών ΜΜΕ σύμφωνα με τα οποία η Τουρκία ζητεί την εξαίρεση του Καστελόριζου από τις ελληνοτουρκικές συνομιλίες, με πρόσχημα ότι δεν ανήκει στο Αιγαίο , αλλά στην ανατολική Μεσόγειο. Όμως ο Α.Νταβούτογλου με τις δηλώσεις του «ξεμπρόστιασε»  το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών…

Το Καστελόριζο, το μικρό ελληνικό νησί που βρίσκεται στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας και κρίνει υπέρ της Ελλάδας τα πιθανά  κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ανατολικής Μεσογείου και αλλάζει ολόκληρο τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, φαίνεται ότι αποτελεί τον κορυφαίο στόχο της Τουρκίας, ώστε να προκληθεί ένας διάλογος αμφισβήτησης  εθνικών κυριαρχικών του δικαιωμάτων. Ας ελπίσουμε ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα αντέξει στις πιέσεις και δεν θα συναινέσει σε «διάλογο» με την Τουρκία για το Καστελόριζο.

·        Για την επίσκεψή του  στη Θράκη: Είπε ο Α.Νταβούτογλου ότι είναι πολιτιστικού ενδιαφέροντος η επίσκεψή του στη Θράκη. Και πάλι σωστά τα είπε ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας. Όμως, βασική πτυχή του νέο-οθωμανισμού που προωθεί ο Αχμέτ Νταβούτογλου και διεξοδικά αναλύει στο βιβλίο του «Στρατηγικό βάθος», είναι η πολιτισμική διείσδυση της Τουρκίας, στα γεωγραφικά όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ως μέσο αύξησης της πολιτικής της επιρροής.

Η πολιτική Νταβούτογλου είναι,  τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των μουσουλμανικών ή τουρκικών μειονοτήτων (θρησκεία, καταγωγή, γλώσσα, κουλτούρα) της Βαλκανικής χερσονήσου, να αποκτήσουν κοινωνική  δυναμική , που θα εξελιχτεί σε μέσο πολιτικής πίεσης των Εθνικών Κυβερνήσεων.

·        Για το επίπεδο του ελληνοτουρκικού διαλόγου: Ο επικεφαλής της Τουρκικής Διπλωματίας είπε, ότι, “Έχουμε δρασκελίσει το κατώφλι του ψυχολογικού αρνητισμού, έχουμε αλλάξει σελίδα”.

Πολύ καλή και μετριοπαθής δήλωση, από τον κ. Νταβούτογλου. Όμως όταν ρωτήθηκε για τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικό έδαφος, δηλαδή πάνω από ελληνικά νησιά, αρκέστηκε στην παρατήρηση ότι αυτή είναι η Θέση της Ελλάδας, μια διπλωματική απάντηση που προσπαθεί ανεπιτυχώς να καλύψει, τις πάγιες επιδιώξεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, σε βάρος ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Είναι δυνατόν η έμπρακτη αμφισβήτηση της εθνικής μας κυριαρχίας, να υποβαθμίζεται σε «μαχητή άποψη» της Ελλάδας , από τον τούρκο «Κίσιγκερ»;

·        Για το    casus belli  : Σε δηλώσεις του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επιβεβαίωσε την ισχύ του casus belli, όπως αυτό αποφασίστηκε από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση ως αντίδραση στο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της από 6 σε 12 ναυτικά μίλια.

Ο Νταβούτογλου παρουσίασε στους Έλληνες δημοσιογράφους την «πρόταση» να αποσυρθούν ταυτόχρονα η απόφαση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για το casus belli, και η επικύρωση από τη Βουλή των Ελλήνων της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, που δίνει το δικαίωμα στην Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της στα 12 ν.μ., όπως δικαιούται να πράξει με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας (1982).

Όμως η  Τουρκία δεν υπέγραψε ακόμα τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Γιατί άραγε; Με απλά λόγια, ο Νταβούτογλου απαιτεί την πλήρη υποταγή της Ελλάδας στις αξιώσεις της Τουρκίας, διαφορετικά επισείει την απειλή του casus belli (αιτία πολέμου), ενώ παράλληλα διατηρεί ετοιμοπόλεμη τη λεγόμενη «στρατιά του Αιγαίου» απέναντι από τα ελληνικά νησιά.

Το πιο εξωφρενικό είναι ότι ο Τούρκος υπουργός επιχειρεί εξίσωση της τουρκικής απειλής για πόλεμο κατά της Ελλάδας, διά του casus belli, με τη νόμιμη θέση της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της στα 12 ν.μ.. Οι θέσεις αυτές επιβεβαιώνουν την πάγια τακτική της Τουρκίας που είναι, η εξίσωση του θύτη με το θύμα.

·        Συνεκμετάλλευση του Αιγαίου:

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών επανέφερε το θέμα της συνεκμετάλλευσης των πιθανών ενεργειακών κοιτασμάτων του Αιγαίου. Να επισημάνουμε ότι, οι ΗΠΑ πιέζουν Αθήνα και Άγκυρα να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο συμφωνίας για την συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.

Όμως για να υπάρξει αυτή η συμφωνία συνεκμετάλλευσης θα πρέπει πρωτίστως να συμφωνηθεί το εύρος των εκατέρωθεν  χωρικών υδάτων και να οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο. Όμως, οι διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας είναι μάλλον αξεπέραστες.

Η Τουρκία όταν κάνει λόγο για  συνεκμετάλλευση, εννοεί μοίρασμα του Αιγαίο στη λογική του μισό-μισό (με βάση τη γραμμή του 25^ου μεσημβρινού).

Όμως αν  η Ελλάδα επιμείνει , όπως δικαιούται, στην εφαρμογή του  Δικαίου της Θάλασσας (1982), τότε η Τουρκία , λόγω της ύπαρξης των ελληνικών νησιών που θα έχουν δική τους  Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), θα έχει στη δικαιοδοσία της για αξιοποίηση ένα πολύ μικρό τμήμα του Αιγαίου.

Η ιδέα της συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, που βασίζεται στην τουρκική αυθαιρεσία και την επεκτατική πολιτική Άγκυρας,  συγκρούεται  και μάλιστα κατά μέτωπο, με τη Διεθνή νομιμότητα.

Συμφωνία για Συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, όπως την εννοεί η Τουρκία, συνιστά εκχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η Τουρκία, όπως έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει,  δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ, όχι μόνο στο Καστελόριζο, αλλά ούτε στην Κύπρο και την Κρήτη!!

·         Για τις δραματικές εξελίξεις στην Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή. Ο κ.Νταβούτουγλου είπε ότι Τουρκία και Ελλάδα έχουν κάθε λόγο να συνεργάζονται και να αντιμετωπίσουν από κοινού τα μεγάλα προβλήματα που υπάρχουν στην Λιβύη , την Αίγυπτο και την Τυνησία και απειλούν τη σταθερότητα στην περιοχή μας.

Και πάλι μπορούμε να πούμε σωστή καταρχήν η τοποθέτηση του ΥΠΕΞ της Τουρκίας. Όμως συνεργασία σημαίνει ταύτιση συμφερόντων.

Η Τουρκία μετά τη ρήξη των σχέσεών της με το Ισραήλ και τη στήριξη που παρέχει  στο Θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης,  ακολουθεί μια πορεία που δεν συγκλίνει  με την αντίστοιχη της Ελλάδας,  που έχει αναβαθμίσει σημαντικά τις σχέσεις της με το Ισραήλ, ειδικά στον ενεργειακό τομέα.

Επομένως, η πρόταση  Νταβούτογλου , Τουρκία και Ελλάδα να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν την κρίση στη Βόρεια Αφρική και την Ανατολική μεσόγειο, δεν έχει ουσιαστικό αντίκρισμα, πρόκειται μάλλον για τουρκική διπλωματική «φιοριτούρα».

Κατά τα άλλα,  το κλίμα της συνάντησης των   ΥΠΕΞ Ελλάδας Δ.Δρούτσα και Τουρκίας Α.Νταβούτογλου, ήταν πολύ καλό και διατυπώθηκαν “εποικοδομητικές προτάσεις”,  για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων! Στα όσα υπεροπτικά και αλαζονικά είπε ο Α.Νταβούτογλου, η ελληνική αντίδραση ήταν περιορισμένης εμβέλειας.

Μια « χαμηλόφωνη»  πρόταση που διατυπώθηκε  από τον Υπουργό Εξωτερικών Δ.Δρούτσα, ότι «η Ελλάδα συζητά με την Τουρκία μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από την Θράκη μέχρι και το Καστελόριζο.»

Το νομικό καθεστώς που αμφισβητεί η Τουρκία

Η Τουρκία με συστηματικές και επίμονες προσπάθειες, από το 1974 επιχειρεί να ανατρέψει το υφιστάμενο νομικό και κυριαρχικό καθεστώς στη Θράκη και το Αιγαίο και μάλιστα με την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας.

Τι ισχύει όμως;

Με τα άρθρα 12, 13, 14 (ειδικά για την κατάσταση σε Ίμβρο και Τένεδο), 15 (με Ιταλία για Δωδεκάνησα), 16, 20, 21 (για Κύπρο), της Συνθήκης Λοζάννης, η Τουρκία ξεκαθαρίζει την θέση της σ’ ότι αφορά την Μεσόγειο και Αιγαίο. Ειδικά σ’ ότι αφορά τα Δωδεκάνησα, υπογράφονται επιπλέον δύο συμβάσεις με την Ιταλία:

Α) Traité de Neutralité, de Conciliqtion et de Règlement Judiciqire entre la République Turque et la Royaume d’Italie. Στη Ρώμη στις 30/5/1928.

Β) Convetion relative â la délimitation des eaux territoriαles entre la côte d’Anatolie et I’lle de Cαstellorize. Στην Άγκυρα στις 4/11/1932.

Με τις εν λόγω συμβάσεις καθορίζεται με τρόπο μοναδικό και αδιαμφισβήτητο η εθνική κυριαρχία σε όλα τα νησιά τις νησίδες και τις  βραχονησίδες στο Αιγαίο, με τις εξαιρέσεις της Τενέδου και Ίμβρου.  Ειδικά με τις Συνθήκες Μοντρέ (1936), Γενεύης και Νιών (1937) αποκρυσταλλώνεται ο πολιτικός χάρτης των Στενών και της Μεσογείου.

Από την άλλη, το εύρος των χωρικών υδάτων της Ελλάδας από το 1936 ορίζεται  σε έξι ναυτικά μίλια (6 ν.μ.) και του εναέριου χώρου από το 1931 σε 10 ν.μ..  Επισημαίνουμε ότι, το εύρος του εθνικού εναερίου  χώρου και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, ουδέποτε αμφισβητήθηκαν  από την Τουρκική Δημοκρατία μέχρι το 1974, όταν οι στρατιωτικές ορδές του Αττίλα εισέβαλαν παρανόμως στην Κύπρο.

Επιπλέον, στις Συνθήκες του Παρισιού το 1947 η Ελλάδα υποκαθιστά την Ιταλία ως διάδοχο κράτος σε όλες τις υποχρεώσεις και συνθήκες που αφορούν τα Δωδεκάνησα.

Η Τουρκική πλευρά ούτε επιφυλάσσεται,  αλλά ούτε και ενίσταται σ’ οποιαδήποτε σύμβαση που υπογράφεται τότε στο Παρίσι.

Παρόλα αυτά όμως, η  τουρκική πλευρά δείχνει ειδικό ενδιαφέρον για τις βραχονησίδες του Αιγαίου, αλλά μόνο προφορικά.

Οι İnönü (Ινονού, τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας και βασικός διαπραγματευτής στην Λοζάννη) και Saraçoğlu (Σαράτσογλου, εμπνευστής ληστρικού φόρου), προσπαθούν να σημειώσουν σε χάρτες, νησιά που δεν συμπεριλαμβάνονται στις συνθήκες, ενώ ο στρατάρχης Fevzi Çakmak (Φεβζί Τσακμάκ) παρατηρεί «…Αυτά τα νησιά θα φέρουν αντιμέτωπες τις δύο χώρες…». Ωστόσο η Τουρκία δέχτηκε τότε ανεπιφύλαχτα, τα όσα επιχειρεί να ανατρέψει μετά το 1974.

Συμπερασματικά, σε μια  περίοδο βαθειάς οικονομικής κρίσης και αδιεξόδου, όπου η χώρα μας βρίσκεται υπό τον έλεγχο των δανειστών, χάνοντας έτσι την  εθνική της κυριαρχία, όπως κυνικά έχει ομολογήσει και ο Πρωθυπουργός Γ.Α.Παπανδρέου, είναι επικίνδυνο για τα εθνικά μας συμφέροντα η εντατικοποίηση του  ελληνοτουρκικού  διαλόγου, διότι νομιμοποιεί τις παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας, που βρίσκεται σε προφανή δυσχερή διπλωματική θέση και συνεπώς, δεν έχει τη δυνατότητα να προβάλει ισχυρές αντιστάσεις, υπερασπιζόμενη τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.  Εδώ που φθάσαμε ως ελληνισμός (Ελλάδα και Κύπρος) με ευθύνη ανεπαρκών πολιτικών ηγετών,  ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να αποτρέψουμε την δορυφοριοποίηση της Ελλάδας στην Τουρκία!

** δημοσιεύτηκε  στο περιοδικό «πολιτικά ΘΕΜΑΤΑ»

christoskapoutsis.