Ο αυξημένος αριθμός υπερπτήσεων τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι το 2009 προκάλεσε την κινητοποίηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο, όπως αποκαλύπτεται από τα απόρρητα τηλεγραφήματα των WikiLeaks, που εξασφάλισε και παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα η «Κ», ζήτησε από τις αμερικανικές πρεσβείες σε Αθήνα και Αγκυρα να ενεργήσουν. Στα τηλεγραφήματα διατυπώνεται η ευθεία αντίθεση της Ουάσιγκτον στις υπερπτήσεις, καθώς αναγνωρίζεται ότι τα δύο νησιά αποτελούν τμήμα της ελληνικής επικράτειας.

Στις 12 Ιουνίου 2009, αποστέλλεται από τη Ουάσιγκτον τηλεγράφημα σε Αθήνα και Αγκυρα, με συντάκτη τον αρμόδιο βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών, Μάθιου Μπράιζα, με το οποίο ζητείται από τις εκεί αμερικανικές πρεσβείες να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες για να μειωθεί η ένταση στο Αιγαίο.

«Ζητούμενες ενέργειες: Οι πρεσβείες στην Αθήνα και την Αγκυρα θα πρέπει να προβούν στο ακόλουθο διάβημα, στο ενδεδειγμένο υψηλό επίπεδο (υφυπουργού ή πιο πάνω) και προς στρατιωτικούς αξιωματούχους και αξιωματούχους των πρωθυπουργικών γραφείων», αναφέρει το τηλεγράφημα.

Ακολούθως, παρατίθενται οι κοινές και για τις δύο χώρες παρατηρήσεις: «Οι ΗΠΑ είναι πολύ ανήσυχες από την αύξηση της στρατιωτικής δραστηριότητας και των αντιπαραθέσεων στο Αιγαίο, τόσο από τις τουρκικές υπερπτήσεις αλλά και από τις ελληνικές παρενοχλήσεις, τους τελευταίους έξι – επτά μήνες». «Αυτές οι αντιπαραθέσεις διαμορφώνουν μη αποδεκτό κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος».

Το τηλεγράφημα συνεχίζει με τις οδηγίες που αφορούν μόνο την Αθήνα: «Κατόπιν αιτήματός σας, έχουμε επανειλημμένως επικοινωνήσει με ανώτατους Τούρκους αξιωματούχους, πολιτικούς και στρατιωτικούς, για τις υπερπτήσεις σε Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι. Θα το κάνουμε εκ νέου, ως μέρος του παρόντος διαβήματος. Παράλληλα, προκειμένου να παραχθεί κοινώς αποδεκτό αποτέλεσμα, είναι σημαντικό να γίνουν κατανοητές οι ανησυχίες της Τουρκίας σε ελληνικές δραστηριότητες, οι οποίες προκαλούν τις τουρκικές θέσεις στο Αιγαίο, όπως οι «επιθετικές» παρεμβολές για το FIR Αθηνών ή η μονομερής στρατιωτική χρήση περιοχών που οι Τούρκοι πιστεύουν ότι βάσει συνθηκών θα πρέπει να παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένες. Δεν μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί στο να περιορίσουμε την Τουρκία, εάν η Ελλάδα συμπεριφέρεται επιθετικά, συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής για στρατιωτικές ασκήσεις νησιών που η στρατιωτική τους αξιοποίηση αμφισβητείται».

Ακολουθούν οι οδηγίες που αφορούν μόνο την Αγκυρα: «Οπως και στο παρελθόν, ζητούμε να σταματήσετε τις υπερπτήσεις στα ελληνικά νησιά Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι. Καθώς τα δύο νησιά είναι κατοικημένα, οι υπερπτήσεις συνιστούν μια νέα, επικίνδυνη παράμετρο στις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο. Αυτό θα ίσχυε υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, ωστόσο, ειδικά όσον αφορά το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι, οι ΗΠΑ, ως μέρος της συνθήκης των Παρισίων του 1947, αποδέχονται ότι τα νησιά αυτά είναι αδιαμφισβήτητο μέρος της ελληνικής επικράτειας. Ενώ σε πολλά από τα θέματα του Αιγαίου η Τουρκία υιοθετεί θέσεις με τις οποίες είτε συμφωνούμε είτε μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε, δεν συμμεριζόμαστε τις θέσεις σας όσον αφορά αυτά τα νησιά. Εάν συμβεί κάποια τραγωδία ή εάν το θέμα λάβει μεγαλύτερη δημοσιότητα, θα είναι δύσκολο να αποφύγουμε να δηλώσουμε δημοσίως τη θέση των ΗΠΑ. Παράλληλα, διατυπώνουμε και στην ελληνική πλευρά τον προβληματισμό μας για συμπεριφορές και πρωτοβουλίες που αμφισβητούν το de facto καθεστώς και τις οποίες κατανοούμε ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ως χρήζουσες απάντησης».πηγη