του Thomas de Waal*

Η Τουρκία και η Γεωργία έχουν μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε μονοκομματικά ψευδοκράτη. Θύματα της ίδιας τους της επιτυχίας.

Το κόμμα ΑΚΡ της Τουρκίας, την μεταμόρφωσε κυριολεκτικά μέσα σε δέκα μόλις χρόνια.

Η χώρα αποτελεί ένα οικονομικό θαύμα, και θεωρείται η 17η ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη.

Ο στρατός έχει ηρεμήσει, το δικαστικό σύστημα έχει καθαρίσει, και υπάρχει πλέον επαφή με τις μειονότητες. Παρ’ όλα αυτά, οι Τούρκοι πολιτικοί αναλυτές ανακουφίστηκαν που το ΑΚΡ δεν μπόρεσε να πετύχει μια ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις τελευταίες εκλογές.

Οι 326 θέσεις από το σύνολο των 550, του δίνουν μια ισχνή πλειοψηφία, και έτσι η κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει πολιτικές συμμαχίες αν θέλει να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας.

Ο «Πουτινισμός» του Recep Tayyip Erdoğan θα ελέγχεται πλέον, και το ίδιο θα ελέγχονται και οι βλέψεις του για μια πανίσχυρη προεδρία.

Ακόμη και το περιοδικό Economist, που χρόνια τώρα υποστηρίζει το ΑΚΡ, αναγκάστηκε να γράψει πως πρέπει να ψηφιστεί το κοσμικό CHP, ένα κόμμα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν δεινόσαυρος, ώστε να υπάρχει δυνατή κοινοβουλευτική αντιπολίτευση.

Σε ένα ανάλογο σταυροδρόμι βρίσκεται και η Γεωργία. Εκεί, ένα πετυχημένο κόμμα έχει κερδίσει δυο φορές τις εκλογές, και κυριαρχεί σταθερά στη πολιτική σκηνή.

Τα προβλήματα της Γεωργίας όμως, είναι μεγαλύτερα από αυτά της Τουρκίας. Τα μονοκομματικά συστήματα έχουν διάφορες μορφές.

Από τα σχετικά καλοήθη της Αμερικής και της Βρετανίας, έως τα αυταρχικά και δικτατορικά του Τουρκμενιστάν και της Συρίας.

Στη περίπτωση της Γεωργίας,  η κυβερνητική ελίτ ελέγχει, εκτός από τη κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, όλες τις περιφερειακές διοικήσεις και αρχές.

Επιπλέον, έχει τη στήριξη των τριών μεγαλύτερων τηλεοπτικών σταθμών, ενώ η δικαστική εξουσία είναι αδύναμη.

Είναι καταπληκτικό το πόσο εξελίχθηκε η κυβερνητική ελίτ της χώρας, στην εκμετάλλευση της προχωρημένης τεχνολογίας και των δημοσίων σχέσεων, έτσι ώστε να παραμείνει στη κορυφή.

Αυτό είναι ένα γενικότερο φαινόμενο στον μετά-σοβιετικό κόσμο. Τα κράτη γίνονται πιο ισχυρά, όπως και η ικανότητα των ελίτ τους να παραμένουν στην εξουσία.

Το κυβερνών κόμμα περνά το μήνυμα πως δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, και το στηρίζει με άπλετους πόρους. Στη περίπτωση της Γεωργίας, που είναι σχετικά πιο πλουραλιστική από τους γείτονές της, στις τελευταίες δημοτικές εκλογές της Τιφλίδας, ο καθεστωτικός υποψήφιος ξόδεψε εκατό φορές περισσότερα χρήματα για τη προεκλογική του εκστρατεία από τον αντίπαλό του.

Στην ύπαιθρο, τα πράγματα είναι πιο απλά. Ταξίδεψα στην οινοπαραγωγική επαρχία Kakheti, όπου κυριαρχούν η ανεργία και η φτώχεια.

Παντού επικρατούσε η προπαγάνδα υπέρ του κυβερνώντος κόμματος. Κάποια ελάχιστα δημόσια έργα, εξασφαλίζουν την σίγουρη  επανεκλογή του.

Ο Saakashvili δεν είναι  Mubarak. Διαθέτει ακόμη  υψηλή δημοτικότητα. Το πρόβλημά του δεν είναι η έλλειψη ιδεών, αλλά οι πολλές ιδέες.

Θα δοκιμαστεί όμως από την οικονομία. Όπως η Τουρκία, έτσι και η Γεωργία αυτοπαρουσιάζεται ως οικονομικό θαύμα. Οι τελευταίες όμως επιτυχίες της ανήκουν στο παρελθόν, τα χρόνια 2004-08.

Στη Τουρκία, ο μεγαλύτερος φόβος είναι η πολύστροφη οικονομία της.

Η Γεωργία δεν έχει τέτοια προβλήματα. Οι φιλελεύθερες συνταγές που ευνόησαν την εισροή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων τη περίοδο 2006-08, δεν απέτρεψαν την εγγενή φτώχεια της.

Η χώρα έχει μια μικρή ανάπτυξη φέτος, αλλά έχει παράλληλα και υψηλή ανεργία.

Ο πληθωρισμός στις τιμές των τροφίμων ξεπερνά το 30%. Κάποτε ήταν μια περήφανη αγροτικά χώρα. Σήμερα εισάγει τα 4/5 των τροφίμων της.

Σε μια περσινή δημοσκόπηση, αποκαλύφτηκε ότι το ¼ του πληθυσμού της δεν έχει αρκετά χρήματα για να αγοράσει τρόφιμα.

Με όλα αυτά τα προβλήματα, τα πολυκομματικά συστήματα φαίνονται σαφώς πιο ελκυστικά. Είναι καλό να υπάρχει κάποιος για να μοιράζεται το φταίξιμο…

ΠΗΓΗ: »The National Interest» και για την ελληνική μετάφραση: »Αntinews»