του Γιώργου Λιλλήκα*

Οι διεθνείς σχέσεις απαιτούν ρεαλισμό και σύναψη συμμαχιών. Νομίζω ότι αν μελετήσουμε την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας μπορούμε να πάρουμε κάποια μαθήματα.

Η Τουρκία ακολουθεί μια πολυεπίπεδη και σύνθετη εξωτερική πολιτική.

Η Τουρκία δεν ήταν ποτέ ο δεδομένος σύμμαχος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρότι μέλος του ΝΑΤΟ.

Κάθε φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες ήθελαν τη συνεργασία της Τουρκίας, έπρεπε να πληρώσουν ανταλλάγματα…

Και συνήθως η Τουρκία έμαθε να παίρνει τα ανταλλάγματα, προκαταβολικά, και να δίνει υποσχέσεις τις οποίες τις περισσότερες φορές δεν υλοποιούσε καν.

 

Για παράδειγμα, όταν ο Ρασμούσεν θα εκλεγόταν χωρίς ανθυποψήφιο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, η Τουρκία παρότι ήξερε ότι δεν μπορούσε να αποτρέψει την εκλογή του, αρνήθηκε να τον ψηφίσει αρχικά.

Ανάγκασε τους Αμερικάνους να πάνε να συζητήσουν μαζί της, ζήτησε ένα σωρό ανταλλάγματα, τα πήρε και μετά έκανε το αυτονόητο. Ψήφισε τον Ρασμούσεν.

Η Τουρκία δημιουργεί προβλήματα ή ζητήματα εκεί που δεν υπάρχουν για να ξεκινήσει ένα ανατολίτικο παζάρι. Και για να έρθει να αποδεχτεί ή να αναγνωρίσει το νόμιμο και το λογικό ή το αυτονόητο θα πρέπει να πάρει ανταλλάγματα. Αυτό έκανε στο Αιγαίο, πέτυχε να δημιουργήσει «γκρίζες ζώνες», να δημιουργήσει διαφορές και να εγκλωβίσει την Ελλάδα. Αυτό επιχειρεί να κάνει και σήμερα στην Κύπρο.

Όλη αυτή η στρατιωτική ένταση απ’ αφορμή το Φυσικό Αέριο έχει ένα σκοπό, για το οποίο είχα προειδοποιήσει πολύ έγκαιρα: η Τουρκία θα επιδίωκε την παρέμβαση των Ηνωμένων Εθνών ή κάποιου τρίτου, π.χ. των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να πετύχει δύο στόχους.

Πρώτον, να μετατραπεί το ζήτημα του φυσικού αερίου σε δικοινοτικό ζήτημα, σε ζήτημα των συνομιλιών ούτως ώστε να μας εξαναγκάσουν με τις πιέσεις τους τα Ηνωμένα Έθνη και οι άλλοι, να αναστείλουμε τις εξορύξεις μέχρι να λυθεί το Κυπριακό και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου να γίνει όμηρος της λύσης του Κυπριακού, η οποία είναι όμηρος της Τουρκίας.

Δεύτερο, να αναγνωριστεί ως «διαφορά» μεταξύ δύο Κρατών που πρέπει να επιλυθεί με διάλογο. Αυτό δεν μας είπε ο κ. Φούλε;

Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να έχει όντως μια πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική. Είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σαφέστατα πρέπει να είμαστε εναρμονισμένοι με την Ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, όμως η ιδιαίτερη σχέση που έχουμε για παράδειγμα με τη Ρωσία, ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά, διαχρονικά δια μέσου των αιώνων, και η οικονομική σχέση που έχουμε αναπτύξει, μας επιτρέπει να διαδραματίσουμε ένα σημαντικό ρόλο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προς όφελος της Ρωσίας και προς όφελος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εμείς, ως μικρό Κράτος πρέπει να αξιοποιούμε την κάθε ευκαιρία που μας δίνεται. Η νέο-Οθωμανική πολιτική Ερτογάν οδηγεί την Τουρκία σε σύγκρουση με τους γείτονές της.

Με το Ισραήλ έχουμε σήμερα μια κοινή απειλή, την Τουρκία, και πρέπει να διαμορφώσουμε κοινή αντιμετώπιση. Αυτό μπορεί να φέρει μαζί μας το Εβραϊκό Λόμπι και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναδεικνύοντας και τη σημασία και το σταθεροποιητικό ρόλο που μπορεί να παίξει η Κύπρος στην περιοχή.

Αυτό βεβαίως απαιτεί ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό, καλή διπλωματία, απαιτεί μυστικές κινήσεις και όχι τα πάντα να βλέπουν το φως της δημοσιότητας για λόγους εντυπώσεων.

Δυστυχώς η κυβέρνησή μας φαίνεται να δίνει περισσότερη σημασία στις εντυπώσεις διακινδυνεύοντας την ουσία.

Ακόμη και στο θέμα του φυσικού αερίου, σε πρόσφατό μου άρθρο και δηλώσεις μου, κατηγόρησα την κυβέρνηση ότι διαχειρίζεται αυτό το κρίσιμο ζήτημα περίπου με τον ίδιο τρόπο που χειρίστηκε η κυβέρνηση Κληρίδη τους S300.

Ελπίζω να μην έχει και την ίδια κατάληξη.

Τα μικρά κράτη, για να πετύχουν σε τέτοια σοβαρά ζητήματα γεωστρατηγικής σημασίας, θα πρέπει να ακολουθούν κατά την άποψή μου το τρίπτυχο ολοκληρωμένη στρατηγική, σύναψη συμμαχιών, μυστικότητα.

Μόνον έτσι πετυχαίνουν τα μικρά κράτη. Βλέπουμε τώρα τη σύγκρουση πως αλλάζει το στρατηγικό παιχνίδι στην περιοχή μας.

Πριν από μερικά χρόνια δεν πίστευαν πολλοί ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα έκρυβε ενεργειακούς πόρους, φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Ξαφνικά βρέθηκαν τα αποθέματα της Αιγύπτου, μετά και της Κύπρου και του Ισραήλ. Ίσως να υπάρχουν κι άλλα. Αυτό έστρεψε την προσοχή όλων των ισχυρών χωρών στην περιοχή μας.

Η Ανατολική Μεσόγειος λόγω ενεργειακών αναγκών, προσελκύει το ενδιαφέρον και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Όπως προανέφερα, για να ηρεμήσει η Τουρκία και να μας αφήσει να ασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, δηλαδή για να κάνει το αυτονόητο, φοβούμαι ότι θα ζητήσει όπως μεταφέρουμε το φυσικό μας αέριο και αυτό του Ισραήλ μέσω κατεχομένων με αγωγό στην Τουρκία, για να μπει στον αγωγό Ναμπούκο.

Κάτι τέτοιο θα το ευνοούσαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες γιατί έτσι αποκτά πιθανότητες ο Ναμπούκο να καταστεί βιώσιμος και να λειτουργήσει, ενώ από την άλλη η Τουρκία θα πετύχει τον στόχο της να καταστεί ενεργειακός διακομιστικός κόμβος.

Μια τέτοια εξέλιξη θα καθιστούσε εμάς και το Ισραήλ όμηρους της Τουρκίας, διότι, θα εξαρτιόταν η εξαγωγή του φυσικού μας αερίου από την καλή θέληση της Τουρκίας, και ξέρουμε ότι το φυσικό αέριο είναι ένα διπλωματικό εργαλείο.

Άρα εμείς θα πρέπει να κινηθούμε με τρόπο που να αποτρέψουμε αυτούς τους σχεδιασμούς της Τουρκίας:

Και το να αναγνωριστεί ως διαφορά, και το να αναγνωριστεί ως δικοινοτικό ζήτημα, και το να εξαναγκαστούμε να το μεταφέρουμε με αγωγό στην Τουρκία. Πρέπει να κτίσουμε συμμαχίες, στρατηγικές συμμαχίες, αξιοποιώντας τις ενεργειακές πηγές μας.

Έπρεπε να είχαμε ήδη δώσει άδειες εξόρυξης σε Γαλλικές εταιρείες και σε Γερμανικές, αν ενδιαφέρονται, και σίγουρα και σε Ρωσικές. Με τον τρόπο αυτό τα συμφέροντα ισχυρών χωρών θα έχουν συζευχθεί με τα δικά μας οικονομικά συμφέροντα. Κι αυτό είναι γερή βάση για να έχουμε σταθερούς συμμάχους.

Έτσι θα αποφύγουμε ταυτόχρονα να βρεθούμε στην αντιπαράθεση Ρωσίας-Αμερικής για το πώς και από πού θα προμηθεύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση το φυσικό αέριο.

Για να αποφευχθούν παρεξηγήσεις και προβλήματα, θα πρέπει άμεσα να υπογραφεί με το Ισραήλ μια συμφωνία Συνεκμετάλλευσης, όπως αυτή που υπογράψαμε με την Αίγυπτο το 2006.

Θα πρέπει επιπλέον να υπογραφεί μια συμφωνία μεταφοράς του φυσικού αερίου του Ισραήλ στην Κύπρο και υγροποίησής του σε κοινές εγκαταστάσεις για εξαγωγή σε μορφή LNG. Αυτό είναι απαραίτητο να γίνει διότι, για να φέρουμε το δικό μας φυσικό αέριο θα χρειαστούμε τον αγωγό που θα κοστίσει περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ.

Για να εξαχθεί το φυσικό αέριο πρέπει να κάνουμε μια μονάδα υγροποίησης που θα μας στοιχίσει γύρω στα 10 δισεκατομμύρια ευρώ.

Εάν φτιάξουμε αυτή την υποδομή μόνο για το Κυπριακό φυσικό αέριο, πιθανόν να μην είναι βιώσιμη.

Άρα χρειαζόμαστε, για λόγους αξιοποίησης του δικού μας φυσικού αερίου, και το Φυσικό Αέριο του Ισραήλ για να μεγαλώσει η ποσότητα και ο όγκος, ώστε να έχουμε οικονομία κλίμακας.

Αν δεν γίνουν όλα αυτά σε σύντομο χρόνο, φοβάμαι ότι θα έχουμε περιπέτειες με το φυσικό αέριο και αντί να μας είναι ευλογία θα μας γίνει κατάρα.

* Πρώην ΥΠΕΞ Κύπρου

ΠΗΓΗ: »ΕΥΡΩΚΕΡΔΟΣ»