Σε μείζονα δοκιμασία θα υποβληθεί η Ελλάδα κατά τους επόμενους μήνες σε σειρά μεγάλων και ανοιχτών θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής, ενώ ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, με την ηγεσία του ΝΑΤΟ να καλλιεργεί ανοιχτά τη στρατηγική της έντασης με το Ιράν και με την Τεχεράνη να αντιδρά αναλόγως, ενώ η στρατιωτική πτέρυγα της Συμμαχίας ετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο, προδιαγράφοντας ένα ζοφερό 2012.

Έτσι, αποκτά ιδιάζουσα σημασία η επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει σε Αθήνα και Άγκυρα ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, στις 15 Φεβρουαρίου, έχοντας, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, στην ατζέντα του τεράστια θεματολογία άμεσου και υψηλού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, όπως η άσκηση πιέσεων προς την ελληνική κυβέρνηση για να αποφασίσει σχετικά με την αντιπυραυλική άμυνα,

 

η ενημέρωση σχετικά με τη μεγάλη σημασία που αποδίδει το ΝΑΤΟ στην ενεργειακή ασφάλεια, η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας, λόγω των ελληνοτουρκικών διαφορών και το Κυπριακό, το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, που πιθανότατα θα τεθεί στην εαρινή σύνοδο των αρχηγών των κρατών-μελών το Μάιο στο Σικάγο, η στρατιωτική δομή και, φυσικά, η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή.

 Όλ’ αυτά είναι και ελληνική ατζέντα, με τη διαφορά ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση παραλυσίας, γεγονός που επιτείνει το κλίμα προβληματισμού. Ο κ. Ράσμουσεν προετοιμάζει τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας, ενώ το κλίμα έντασης με το Ιράν προδιαθέτει για μια εξέχουσας σημασίας σύνοδο.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, εδώ και αρκετό διάστημα στα πολιτικά και στρατιωτικά επιτελεία της Συμμαχίας εκπονούνται σχέδια για τον τρόπο παρέμβασης του ΝΑΤΟ στη διένεξη ΗΠΑ και Ισραήλ με το Ιράν, καθώς η Ουάσιγκτον –πιστή στην τακτική της– θα μετακυλήσει το πρόβλημα σε πρόβλημα της Συμμαχίας, παρά τις αντιδράσεις που ήδη υπάρχουν.

Μέσα απ’ αυτές τις συζητήσεις αναδύεται για μια ακόμη φορά η πλήρης ανεπάρκεια της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, που καθίσταται όλο και πιο φανερή, όσο, δηλαδή, κλιμακώνεται η κρίση κι ενώ η χώρα μας έχει κορυφαία στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ και, κατ’ επέκταση, για το ΝΑΤΟ.

 Η Ελλάδα και η πυραυλική άμυνα

Η στάση της Ελλάδας στην πίεση των ΗΠΑ για εγκατάσταση των συστημάτων πυραυλικής άμυνας είναι νεφελώδης. Η ελληνική κυβέρνηση μέχρι πρότινος έστελνε αμφίσημα μηνύματα στις ΗΠΑ.

Τη μία δεσμευόταν ότι θα εξετάσει θετικά το αίτημα των Αμερικανών, αλλά στο εσωτερικό της χώρας μιλούσε με άλλη γλώσσα, θολή και ακατανόητη, και κανείς δεν είναι σε θέση να δώσει σταθερή και αξιόπιστη απάντηση.

Πόσω μάλλον η σημερινή κυβέρνηση, που δεν ακουμπά καν τα μείζονα θέματα, πέραν της διαχείρισης της οικονομίας.

Όμως, όσο το αμερικανικό πρόγραμμα προωθείται όλο και πιο αποφασιστικά, η Ουάσιγκτον αναμένει ένα «ναι» ή ένα «όχι» και είναι φυσικό να το απαιτήσει από μια τρικομματική κυβέρνηση.

Η συζήτηση, ωστόσο, αυτή και η υψηλού επιπέδου συνεργασία της χώρας μας με το Ισραήλ έχει προκαλέσει τις σφοδρές αντιδράσεις του Ιράν στο παρασκήνιο. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, η Τεχεράνη έχει προβεί σε επανειλημμένα διαβήματα προς την Αθήνα για τη συνεργασία με το Ισραήλ και την αντιπυραυλική ασπίδα.

Οι Ιρανοί, μάλιστα, προειδοποιούν ότι εκ των πραγμάτων η Ελλάδα θα είναι στόχος των ιρανικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, που, κατά την εκτίμηση ελληνικών πηγών, μπορούν να φτάσουν μέχρι την Κρήτη, ή, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, μέχρι τα νότια της Πελοποννήσου.

Ανάλογη είναι η ένταση και στις σχέσεις του Ιράν με την Τουρκία, Ωστόσο, Άγκυρα και Τεχεράνη βρίσκονται σε μόνιμη, σχεδόν καθημερινή, συζήτηση, ενώ η Ελλάδα, διπλωματικά απονεκρωμένη και με μηδενική πολιτική πρωτοβουλιών, είναι στο διπλωματικό περιθώριο των πολυμερών διαπραγματεύσεων, παρά τη στρατηγική της θέση.

Στο διπλωματικό επίπεδο κανείς δεν γνωρίζει ποια είναι η θέση της Ελλάδας, κι αυτό επειδή η χώρα δεν λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις. Τα κόμματα που στηρίζουν την τρικομματική κυβέρνηση, κυρίως η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, υπολειτουργούν και δεν διαθέτουν ούτε τη βούληση ούτε το κατάλληλο σχέδιο για να σταθούν αποτελεσματικά σε διαπραγματεύσεις υψηλού επιπέδου.

 Στρατηγικές «συμμαχίες»

Καλά πληροφορημένες πηγές υπογραμμίζουν ότι οι διπλωματικές αντιπροσωπείες της χώρας, στρατιωτικές και πολιτικές, στο ΝΑΤΟ, δεν έχουν σαφείς οδηγίες για το ποια θέση πρέπει να υποστηρίξουν στις εσωτερικές συζητήσεις στους κόλπους της Συμμαχίας. Αυτή είναι αδυναμία εκπόνησης πολιτικής και όχι σκόπιμη αμφισημία.

Το ΝΑΤΟ, και σε αυτή την περίπτωση, όπως συνέβη με τον πόλεμο κατά της Σερβίας το 1999 και σε αυτόν κατά της Λιβύης, σε ενδεχόμενο πολεμικής κρίσης με το Ιράν έχει απόλυτη ανάγκη την Ελλάδα.

Ο κ. Ράσμουσεν, ερχόμενος στην Αθήνα, θέλει να αποσπάσει απαντήσεις σχετικά με την ετοιμότητα της χώρας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της εντός της Συμμαχίας.

Όπως πάντα, όμως, η Ελλάδα άλλα θα δηλώνει κι άλλα θα κάνει, χάνοντας έτσι τα τεράστια πλεονεκτήματα που έχει για να αποσπάσει ανταλλάγματα που είναι τόσο αναγκαία.

Η Τουρκία έχει δεχτεί να εγκατασταθεί στο έδαφός της το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, προκαλώντας τη σφοδρή αντίδραση του Ιράν.

Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένοι κύκλοι, η Τουρκία διαπραγματεύεται και με το Ιράν και με τους Αμερικανούς, θέλοντας να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή και, κυρίως, διασφαλίζοντας ότι κανείς στη Δύση δεν θα ανακινήσει κουρδικό ζήτημα, το οποίο βρίσκεται σε φάση όξυνσης.

Η ενέργεια και το ΝΑΤΟ

Στην ατζέντα του ΝΑΤΟ και, μάλιστα, πολύ ψηλά βρίσκεται η ενεργειακή ασφάλεια, δηλαδή η ασφάλεια των πηγών ενέργειας και των αγωγών.

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο κλαμπ των ενεργειακών χωρών και η επικείμενη ένταξη της Ελλάδας δημιουργούν εκ των πραγμάτων νέα δεδομένα, που κάθε άλλο παρά αδιάφορη αφήνουν τη Συμμαχία.

Ας σημειωθεί, τονίζουν έμπειροι αναλυτές, ότι ένα από τα κορυφαία θέματα του νέου δόγματος του ΝΑΤΟ είναι η ενεργειακή ασφάλεια και η απρόσκοπτη τροφοδοσία των μελών της Συμμαχίας, που, σημειωτέον, είναι ακόρεστες ενεργειακά λόγω της φύσης του αναπτυξιακού μοντέλου.

Είναι φανερό ότι η ανάμειξη των ΗΠΑ στην περιοχή, ο πόλεμος στο Ιράκ, οι σχέσεις με τους Άραβες και τα σχέδια για νέα Μέση Ανατολή έχει στο επίκεντρό της την ενέργεια και δη τον έλεγχο των ενεργειακώνπηγών.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το ΝΑΤΟ, σιωπηλά μεν, αποφασιστικά δε, τάχθηκε υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας, όταν η Τουρκία απειλούσε με πολεμική κρίση το φθινόπωρο…

Υπό το πρίσμα αυτό, η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ είναι ίσως πολύ πιο σημαντική από τη Σύνοδο του 2010 που ενέκρινε το νέο δόγμα.

Η επίσκεψη του Ράσμουσεν αφορά, κατά συνέπεια, στο ρόλο της Ελλάδας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και την εφαρμογή των όποιων αποφάσεων ληφθούν για το Ιράν, αφορά, όμως, και στο Αιγαίο και στην Κύπρο, δεδομένου ότι οι σχέσεις με την Τουρκία εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα και του ΝΑΤΟ.

Πέραν αυτών, αποστολή του Ράσμουσεν είναι να επιχειρήσει για μια ακόμη φορά να υπάρξει συμβιβασμός με την Τουρκία προκειμένου να προωθηθεί η συνεργασία ΝΑΤΟ – ΕΕ.

Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία, αρνούμενη να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, προκαλεί την αντίδραση της Λευκωσίας, που θέτει βέτο στην ένταξη της Άγκυρας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, μπλοκάροντας έτσι και πιθανή κυπριακή επιθυμία για καλύτερη πρόσδεση στα αμυντικά συστήματα της Συμμαχίας, θέμα που μπορεί η παρούσα, υπό τον Δημήτρη Χριστόφια, κυβέρνηση να αρνείται για ιδεολογικούς λόγους, πιθανόν, όμως, μια νέα κυβέρνηση να έχει άλλη άποψη, κι αυτό ενδιαφέρει σοβαρά κάποιους κύκλους του ΝΑΤΟ.

 Το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ

Σύμφωνα με τις ίδιες, καλά ενημερωμένες πηγές, στην εαρινή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ θα τεθεί προς έγκριση ένα νέο συμπληρωματικό δόγμα, που περισσότερο θα επιβληθεί από τις ΗΠΑ στους συμμάχους, παρά αποτελεί προϊόν συλλογικής απόφασης.

Οι ΗΠΑ και, κατά πληροφορίες, η αμερικανική πολεμική βιομηχανία προωθούν το δόγμα της «έξυπνης άμυνας», τον εκσυγχρονισμό, δηλαδή, των πολεμικών συστημάτων των κρατών-μελών με την ανάπτυξη νέων, σύγχρονων και «έξυπνων» συστημάτων, που προφανώς θα αντικαταστήσουν κάποια από τα υφιστάμενα συστήματα.

Όπως εκτιμούν οι ίδιες πηγές, τα συστήματα αυτά παράγονται ήδη από την αμερικανική πολεμική βιομηχανία και θα προωθηθούν προς πώληση στα κράτη-μέλη.

Για να είναι, όμως, πειστική αυτή η πολιτική κρίνεται απαραίτητο να ενταχθεί σε ένα στρατήγημα υπό μορφή δόγματος, ώστε να αποκτήσει κύρος και να καταστεί αναγκαίο.

Αυτό σημαίνει ότι, αργά ή γρήγορα, θα χτυπήσουν την πόρτα και της Ελλάδας, όπως γίνεται και με την περίφημη αντιπυραυλική ασπίδα, που, κατά τους ειδικούς, είναι ένας οπλικός πομφόλυγας, αλλά ισχυρός σε επίπεδο συμβολισμού και στρατηγικής.

Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ είναι πιθανό να υπάρξει πίεση για τη ρύθμιση του θέματος της ονομασίας της ΠΓΔΜ, με στόχο την ένταξη της τελευταίας στη Συμμαχία.

Ας σημειωθεί ότι το Μάιο οι ΗΠΑ και ο Ομπάμα θα βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο.

Από πολλές πλευρές τονίζεται ότι οι ΗΠΑ δεν θα θελήσουν να δημιουργήσουν πρόσθετα προβλήματα στη χώρα μας, όμως, ακόμη κι αν οι ΗΠΑ τηρήσουν ανεκτική στάση, θα υπάρξουν άλλες χώρες, με πρώτη την Τουρκία, που θα το θέσουν, δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα.

Όλ’ αυτά, βεβαίως, θα αποτελέσουν συνάρτηση και των επιλογών του ειδικού μεσολαβητή Μάθιου Νίμιτς και της πιθανής πρότασης που θα κάνει.

Η επιθετική διπλωματία του κ. Γκρούεφσκι και, κυρίως, ο εθνικισμός και ο αλυτρωτισμός των «Σλαβομακεδόνων» και ορισμένων νέων αλβανικών κινημάτων στο Κόσσοβο και στην Αλβανία μένουν αναπάντητα από την Ελλάδα. Ίσως το βήμα του ΝΑΤΟ να αξιοποιηθεί ευρύτερα και η σύνοδος του Σικάγο είναι μια καλή ευκαιρία.

Η Ελλάδα είναι γνωστό ότι βρίσκεται εν μέσω κρίσης. Με απόλυτη, όμως, βεβαιότητα έμπειροι διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες εκφράζουν αγανάκτηση και απογοήτευση για τη λειτουργική κατάρρευση και του υπουργείου Εξωτερικών και συνολικά της πολιτικής ασφάλειας της κυβέρνησης. Αναλαμβάνοντας καθήκοντα, ο κ. Δήμας δεσμεύτηκε να εργαστεί για την ανόρθωση της αξιοπιστίας της χώρας.

Ας αρχίσει, όμως, από την ανόρθωση της αξιοπιστίας του υπουργείου του. Η κατάσταση παραλυσίας, η αποδοχή των θέσεων και των αποφάσεων των άλλων, είτε στο πλαίσιο της ΕΕ είτε στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, είναι μια εικόνα που προκαλεί μελαγχολία και απογοήτευση και, αν δεν αναστραφεί, ίσως αποβεί και καταστροφική για τα εθνικά συμφέροντα.

Σωτήρης Σιδέρης / Επίκαιρα