του Νίκου Παναγιωτίδη*

Στη Συρία, η συνεχιζόμενη, πλην όμως ατελέσφορη προσπάθεια της αντιπολίτευσης (Συριακό Εθνικό Συμβούλιο) και των εξεγερμένων γι’ ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, δημιουργεί κλυδωνισμούς σε όλη τη Μέση Ανατολή και τροφοδοτεί σενάρια για εξωτερική επέμβαση στη χώρα.

Την ανατροπή του προεδρου Άσαντ δεν επιδιώκει μόνο η σουνιτική πλειοψηφία αλλά και η Δύση, Ουάσιγκτον, Λονδίνο, Παρίσι και οι πετρομοναρχίες του Κόλπου, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή.

Ωστόσο ο Άσαντ δεν είναι μόνος.

Έχει περιφερειακούς συμμάχους αλλά και μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος που δεν ευνοούν την ανατροπή του.

Πιο συγκεκριμένα, ο Άσαντ υποστηρίζεται από το σιιτικό Ιράν, τη σιιτική κυβέρνηση του Ιράκ, τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, τη Ρωσία και την Κίνα.

Αυτό κατέστη ακόμα πιο πρόδηλο μετά από το διπλό βέτο Ρωσίας και Κίνας στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που καθορίζουν τη στάση των συμμάχων του Άσαντ;

Ο Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να είναι παρελθόν, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τον ανταγωνισμό μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ.

Ο ανταγωνισμός ασφάλειας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων είναι εγγενές χαρακτηριστικό του ημι-άναρχου διεθνούς συστήματος. Η Μόσχα βλέπει στον Άσαντ ένα χρήσιμο σύμμαχο για την περιφερειακή εξισορρόπηση των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ στη στρατηγικότερη περιοχή του πλανήτη, ενώ οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, θέλουν να εκδιώξουν από την περιοχή τη Ρωσία.

Επιπλέον, οι Αμερικανοί προσδοκούν ότι η ανατροπή του Άσαντ θα αποδυναμώσει τον άξονα Συρίας-Ιράν.

Η συμμαχία Ιραν-Συρίας, που αντιστρατεύεται τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή και υφίσταται για περισσότερα από τριάντα χρόνια, είναι η μακροβιότερη συμμαχία στη Μέση Ανατολή.

Τυχόν ένοπλη επέμβαση στη Συρία πολύ πιθανόν να αποτελέσει πηγή στρατηγικής αστάθειας για όλη τη Μέση Ανατολή.

Αν η Χεζμπολάχ ασθανθεί ότι χάνει τον κύριο σύμμαχό της, ενδεχόμενα θα σφίξει τη λαβή της στον Λίβανο και ίσως πλήξει το Ισραήλ με ρουκέτες.

Την ίδια ώρα, οι προθέσεις του Ισραήλ για επίθεση στο Ιράν μπορεί να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τα μεσανατολική εξίσωση.

Το Ιράν μπορεί να διεξάγει με επιτυχία «πολέμους δι’ αντιπροσώπου», όπως κατέδειξε ο Δεύτερος Πόλεμος του Λιβάνου το 2006. Ένα εφιαλτικό σενάριο για το Ισραήλ είναι να συρθεί μετά από λανθασμένους υπολογισμούς (misperception) σε μια διμέτωπη σύγκρουση με τη Χαμάς στο νότο και τη Χεζμπολάχ στο βορρά.

Επιπλέον, ενδεχομένως το Ιράν να επιχειρήσει να πλήξει και τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών στον Περσικό Κόλπο, θέτοντας σε κίνδυνο την ομαλή ροή του πετρελαίου, όπως είχε κάνει και στο παρελθόν.

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πολέμου του Κόλπου, η Τεχεράνη άρχισε να επιτίθεται σε πλοία του Κουβέιτ που μετέφεραν πετρέλαιο, αναγκάζοντας σε κάποια στιγμή τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου από τα 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα στα 300, και απειλώντας την οικονομική επιβίωση του κρατιδίου.

Συνοψίζοντας, τυχόν επέμβαση σε Συρία και Ιράν θα καταστήσει τον Περσικό Κόλπο ως το κυριότερο θέατρο πολέμου μεταξύ Δύσης και του άξονα Συρίας – Ιράν, με τις σιιτικές μειονότητες στον Κόλπο να παίζουν τον ρόλο της πέμπτης φάλαγγας, τόσο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή όσο και για τους Άραβες συμμάχους της.

Νίκος Παναγιωτίδς* Δημοσιογράφος, διεθνολόγος

ΠΗΓΗ: »ΣΗΜΕΡΙΝΗ»