Με βάση ποια στρατηγική λογική προσέφυγαν τα Σκόπια στη Χάγη;

Ήταν η κίνηση αυτή μη αναμενόμενη;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι απλή, αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι η ανελαστική στάση των Σκοπίων τους κοστίζει, καθώς η έλλειψη πειστηρίων καλής γειτονίας εμποδίζει την ομαλή ένταξη του κράτους αυτού σε διαφόρους διεθνείς οργανισμούς.

Σε αυτό το πλαίσιο, η προσπάθεια μείωσης των επιπτώσεων της ανελαστικής στάσης απέναντι στην Ελλάδα αποτελεί μια φυσική κεντρική επιλογή της πολιτικής ηγεσίας της γείτονος χώρας.

Για να γίνει η θέση αυτή ξεκάθαρη, είναι χρήσιμο να αναλύσουμε τη στρατηγική λογική της αντιπαράθεσης των Σκοπίων με την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, μπορούμε να δούμε τις δύο πλευρές ως παίκτες, οι οποίοι διαφωνούν για τη μορφή ενός καθεστώτος, συγκεκριμένα το επίσημο όνομα του γειτονικού κράτους.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα Σκόπια έχουν τρεις επιλογές:

1. Ανελαστική Θέση: Μπορούν να επιμείνουν στη διεκδίκηση πλήρων δικαιωμάτων στη χρήση του όρου “Μακεδονία,” με όλες τις πολιτιστικές και ιστορικές προεκτάσεις. Η στάση αυτή υπονοεί και μια επεκτατική πολιτική εις βάρος της Ελλάδας, η οποία εκφράζεται και με διάφορους άλλους, επίσημους ή μη, τρόπους.

2. Μετριοπαθής Θέση: Μπορούν να συμβιβαστούν με την ιστορική πραγματικότητα και τις ευαισθησίες της Ελλάδος και να περιορίσουν τη χρήση του όρου, με τρόπο που να ανταποκρίνεται καλύτερα στα ιστορικά δεδομένα.

3. Συμμετοχή σε Διεθνείς Οργανισμούς: Μπορούν να ζητήσουν τη συμμετοχή τους σε διαφόρους διεθνείς οργανισμούς.

Η Ελλάδα έχει δύο επιλογές:

1. Απαίτηση Αλλαγών: Αρχικά η Ελλάδα μπορεί να απαιτήσει να γίνουν αλλαγές στην επίσημη ονομασία των Σκοπίων και στην πολιτική στάση του γειτονικού κράτους απέναντι στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αυτή η στρατηγική περικλείει ένα σύνολο πιθανών ονομάτων, το οποίο μπορεί να περιέχει ή να μην περιέχει τον όρο “Μακεδονία” ή κάποιο παράγωγό του.

2. Αναγνώριση: Παράλληλα με την απαίτηση αλλαγών, και ανάλογα με την στάση των Σκοπίων, η Ελλάδα μπορεί να αναγνωρίσει (ή όχι) τα Σκόπια με όποιο όνομα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις.

Αυτό το σύνολο των πέντε στρατηγικών παράγει τρία εφικτά και αναλυτικά ενδιαφέροντα σενάρια. Ο Πίνακας 1 συνοψίζει αυτά τα σενάρια. Σε αυτόν τον πίνακα, μια καταχώρηση 0 δίπλα από μια στρατηγική σημαίνει ότι δεν έχει επιλεγεί, ενώ μια καταχώρηση 1 σημαίνει ότι η στρατηγική εφαρμόζεται. Μια παύλα (-) σημαίνει είτε 0 είτε 1.

Σενάριο 1: Το πρώτο σενάριο είναι η βέλτιστη θέση για την Ελλάδα.

Σε αυτό το σενάριο η Ελλάδα ζητά από τα Σκόπια να συμμορφωθούν με ορισμένους περιορισμούς, που αντανακλούν την ιστορική πραγματικότητα, την πολιτιστική κληρονομιά, και τις ελληνικές ευαισθησίες, και τα Σκόπια αποδέχονται.

Ως αποτέλεσμα αυτού, η Ελλάδα αναγνωρίζει την πΓΔΜ με τη νέα όπως θα συμφωνηθεί ονομασία. Σε αυτό το σενάριο, η συμμετοχή ή όχι των Σκοπίων σε διεθνείς οργανισμούς είναι αδιάφορη (είτε 0, είτε 1).

Σενάριο 2: Το δεύτερο σενάριο αποτελεί τη βέλτιστη κατάσταση των Σκοπίων. Σε αυτό το σενάριο η Ελλάδα δέχεται τα Σκόπια να κάνουν απεριόριστη χρήση του όρου “Μακεδονία.” Τα Σκόπια συμμετέχουν κανονικά σε πολυμερείς οργανισμούς με την ονομασία της επιλογής τους.

Σενάριο 3: Στο τρίτο σενάριο, η επιμονή των Σκοπίων στην απεριόριστη και προκλητική χρήση, εις βάρος των ελληνικών ευαισθησιών και της ιστορικής πραγματικότητας, του όρου “Μακεδονία,” οδηγεί την Ελλάδα σε άρνηση αναγνώρισης, με το όνομα της επιλογής του, του κράτους των Σκοπίων.

Η έλλειψη πειστηρίων καλής γειτονίας από τα Σκόπια αποτελεί εμπόδιο για τη συμμετοχή του γειτονικού κράτους σε ορισμένους διεθνείς οργανισμούς.

Από τον Πίνακα 1 και την παραπάνω ανάλυση προκύπτει το στρατηγικό πρόβλημα των Σκοπίων. Το βέλτιστο σενάριο για την πΓΔΜ είναι ασταθές.

Με άλλα λόγια, ενώ τα Σκόπια μπορούν πολύ εύκολα να μεταφέρουν το σύστημα στο Σενάριο 2, δεν μπορούν να το σταθεροποιήσουν εκεί. Παρ’ όλο που η Ελλάδα δεν έχει έλεγχο πάνω στις επιλογές των Σκοπίων, μπορεί, θέτοντας ζήτημα καλής γειτονίας, εύκολα να μεταφέρει το σύστημα στο Σενάριο 3, επιβάλλοντας κόστος στα Σκόπια για τις επιλογές τους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η λογική της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο είναι εύκολα κατανοητή.

Για να επιτύχει το βέλτιστο για αυτήν σενάριο, η πολιτική ηγεσία των Σκοπίων πρέπει να βρει ένα μηχανισμό, μέσω του οποίου να εξουδετερώσει την “καλή γειτονία” ως όρο συμμετοχής των Σκοπίων σε διεθνείς οργανισμούς.

Μέχρι στιγμής, η κίνηση αυτή φαίνεται να μην έχει αποδώσει.

Η διαφαινόμενη αποτυχία της στρατηγικής αυτής, όμως, δεν σημαίνει ότι τα Σκόπια θα παραιτηθούν από μελλοντικές παρόμοιες προσπάθειες αποφυγής του Σεναρίου 3.

Αντιθέτως, δεδομένου του γεγονότος ότι ο δρόμος για το βέλτιστο σημείο ισορροπίας περνά μέσα από την ακύρωση του τρίτου σεναρίου, είναι απόλυτα ορθολογικό για τα Σκόπια να ξαναδοκιμάσουν μελλοντικά μια στρατηγική προς αυτήν την κατεύθυνση.

Αντιστρόφως, η ορθολογική επιλογή για την Ελλάδα είναι η επιμονή ότι η μόνη μέθοδος απομάκρυνσης από το σενάριο 3 είναι η εφαρμογή πολιτικής καλής γειτονίας, δηλαδή ένας συμβιβασμός με την ιστορική πραγματικότητα και τις Ελληνικές προτάσεις.

Με άλλα λόγια, η στρατηγική της Ελλάδας πρέπει να επικεντρωθεί στο να πείσει την πολιτική ηγεσία των Σκοπίων ότι η ανελαστική στάση αναπόφευκτα οδηγεί σε κόστος.

Ευριπίδης Τσακιρίδης