Η πορεία και το μέλλον της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας σταδιακά μοιάζει όλο και περισσότερο με αρχαία τραγωδία. Την ίδια στιγμή όλοι οι υπεύθυνοι (εντός και εκτός εισαγωγικών) που πρέπει να λάβουν καθοριστικές αποφάσεις για ένα κρίσιμο τομέα για την εθνική οικονομία έχουν παραλύσει υπό το βάρος αυτών και υπεκφεύγουν. Όπως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα, τα πράγματα για πάρα πολύ καιρό έχουν αφεθεί στην τύχη τους, και τώρα που ο κόμπος έφθασε στο κτένι, η κυβέρνηση πρέπει να επιλύσει πολλούς «Γόρδιους δεσμούς».

Πρώτος και κυριότερος αυτός των ΕΝΑΕ και κατ’ επέκταση των προγραμμάτων των υποβρυχίων. Σύμφωνα με πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, συσκέψεις επί συσκέψεων και μάλιστα τις νυκτερινές ως τις πρώτες πρωινές ώρες (άραγε θα επαληθευθεί η θυμόσοφη λαϊκή ρήση ότι «της νύκτας τα καμώματα, τα βλέπει η μέρα και γελάει»;) λαμβάνουν χώρα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Στα Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ (ΕΝΑΕ) όμως η κατάσταση έχει εκτροχιαστεί. Οι εργαζόμενοι, οι οποίοι μετά την εφαρμογή του οδυνηρού μέτρου της εκ περιτροπής εργασίας, ζουν υπό καθεστώς φτώχειας και ανέχειας, ενώ οι συγκεντρώσεις και πορείες που πραγματοποιούν σχεδόν σε ημερήσια βάση έξω και προς διάφορα υπουργεία, έχουν αποφέρει μέχρι στιγμής γενικόλογες και αόριστες υποσχέσεις και εξίσου γενικόλογες και αόριστες δεσμεύσεις για την επίλυση των προβλημάτων.

Παράλληλα, η αραβική ιδιοκτησία των ΕΝΑΕ, μετά από μήνες ατελείωτων και άκαρπων συζητήσεων με το ελληνικό δημόσιο (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ), έχει παραπέμψει στο διεθνές διαιτητικό δικαστήριο τόσο το ελληνικό δημόσιο για την υλοποίηση των συμβάσεων (που ως γνωστόν αποτελούν νόμο που κυρώθηκε από τη Βουλή), αλλά και την προηγούμενη γερμανική ιδιοκτησία (TKMS/HDW) για ζητήματα που αφορούν την κατάσταση, τα βάρη και τις προοπτικές των ΕΝΑΕ, και τα οποία απέχουν πολύ από τα περιγραφόμενα στην περιβόητη τριμερή συμφωνία –πλαίσιο του Μαρτίου του 2010.

Στην πρώτη περίπτωση η αξίωση της εταιρίας για εφαρμογή των προβλέψεων των συμβάσεων (νόμου) χαρακτηρίζεται ως «εκβιασμός», ενώ η υπερψήφιση του σχετικού νόμου που τις εμπεριέχει από δύο κόμματα στη Βουλή ασήμαντη «τεχνική» λεπτομέρεια. Η δεύτερη προσφυγή (κατά της TKMS/HDW) αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η γερμανική συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο των ΕΝΑΕ, που από πολλούς στην Ελλάδα θεωρούνταν ως απόδειξη συμμαχίας και συμπαιγνίας, δεν ήταν παρά μία αναγκαία διαρρύθμιση για την ομαλή υλοποίηση των συμβάσεων (όπου οι Γερμανοί είναι ο κάτοχος και πάροχος της τεχνογνωσίας) και ότι εξ ορισμού οι Άραβες ήταν οι φυσικοί σύμμαχοι της ελληνικής πλευράς στην αντιμετώπιση των γερμανικών απαιτήσεων και αξιώσεων.

Τέσσερα υποβρύχια (τρία Type 214, και το εκσυγχρονισμένο «ΩΚΕΑΝΟΣ»), που είναι άμεσα απαραίτητα για το Πολεμικό Ναυτικό, βρίσκονται για μήνες «στον ντόκο» στα ΕΝΑΕ, περιμένοντας την κατάληξη των ατελείωτων συζητήσεων μεταξύ ΕΝΑΕ και ΥΠΕΘΑ. Και σαν να μην έφθανε αυτό, η απόφαση του σωματείου εργαζομένων στα ΕΝΑΕ να διακόψει και τις στοιχειώδεις εργασίες συντήρησης στα τέσσερα υποβρύχια καθώς και να μην επιτρέπει στο κλιμάκιο του Πολεμικού Ναυτικού να τις πραγματοποιεί (αν και το δεύτερο με ανακοίνωση του το σωματείο το διαψεύδει, το υπογραμμίζουμε), δημιουργεί επιπρόσθετους κινδύνους για τη λειτουργική τους κατάσταση, η δε όποια αποκατάσταση απαιτηθεί θα σημάνει επιπλέον κόστος για τον Έλληνα φορολογούμενο.

Αργά άλλα σταθερά όλοι αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο που τα ΕΝΑΕ και γενικότερα η εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία αντιμετωπίζουν, αλλά καμία ενέργεια για την αντιμετώπιση του δεν γίνεται. Σαφώς τα ζητήματα είναι περίπλοκα και με πολλές πτυχές και θα απαιτηθεί κάποιος χρόνος για τη νέα κυβέρνηση (αφού η θεσμική μνήμη στο ελληνικό δημόσιο είναι ανύπαρκτη) να αντιληφθεί και κατανοήσει όλο το φάσμα των προβλημάτων και των ζητημάτων που βρίσκονται σε αέναη εκκρεμότητα.

Δυστυχώς όμως χρόνος δεν υπάρχει. Τα ΕΝΑΕ βουλιάζουν και μαζί με αυτά τα προγράμματα υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού, για τα οποία ο φορολογούμενος την τελευταία δεκαετία πληρώνει αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Αυτό που είναι εξαιρετικά ανησυχητικό είναι ότι κανείς δεν τολμά να διατυπώσει το προφανές ερώτημα:

Παρά το γεγονός ότι τα δύο νέα υποβρύχια Type 214 (σύμβαση «Neptune II») είναι αναγκαία για την ανανέωση και την αναβάθμιση του υποβρυχιακού στόλου του Πολεμικού Ναυτικού, μήπως η βαθιά οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα τα έχει μετατρέψει σε «πολυτέλεια» που δεν είναι οικονομικά εφικτό να υποστηριχθεί;

Πόσοι άραγε στην Ελλάδα σήμερα πιστεύουν ότι όπως είναι η οικονομική κατάσταση και όπως φαίνεται ότι θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια, η χώρα θα είναι ικανή να εξυπηρετήσει οικονομικά μία σύμβαση όπως η «Neptune II» ύψους περίπου ενός δισεκατομμυρίου ευρώ; Μήπως θα ήταν προτιμότερο η σύμβαση «Neptune II» μέσω μίας φιλικής διευθέτησης με τον ανάδοχο να ακυρωθεί ή να μετατοπιστεί χρονικά για το μέλλον όταν θα υπάρχουν καλύτερες οικονομικές συνθήκες που θα επιτρέπουν την υλοποίηση της;

Μία τέτοια εξέλιξη θα είναι «ανακουφιστική» για την κυβέρνηση σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Τα δημόσια οικονομικά θα απαλλαχθούν από το βάρος μίας υποχρέωσης στην οποία δεν φαίνεται να μπορούν να αντεπεξέλθουν και της οποίας η παραμονή σε ισχύ χωρίς όμως την υλοποίηση της δημιουργεί σημαντικές νομικές περιπλοκές. Σε πολιτικό επίπεδο, οι σκιές για την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΕΝΑΕ θα διαλυθούν, αφού η αποκαλούμενη από πολλούς ως «προίκα» του ενός δις ευρώ θα αποδειχθεί «άνθρακες ο θησαυρός»… Με απλά λόγια: ΟΛΟΙ ΞΕΡΔΙΖΟΥΝ.

Για την αραβική ιδιοκτησία των ΕΝΑΕ θα είναι σημαντική απώλεια προβλεπόμενων εσόδων, αλλά μόνο «ονομαστικά». Εξάλλου, πόσο ρεαλιστικό είναι για μία επιχείρηση να περιμένει έσοδα από μία σύμβαση που το αντισυμβαλλόμενο μέρος φλερτάρει συνεχώς με την χρεοκοπία (αν στην πράξη αυτή δεν έχει ήδη συμβεί και ως συνήθως στην Ελλάδα, «παραμυθιαζόμαστε» όλοι μεταξύ μας για να μην διαπιστώσουμε το προφανές);

Για το Πολεμικό Ναυτικό θα είναι επίσης μία αρνητική εξέλιξη αφού το μεγαλόπνοο πρόγραμμα ανανέωσης και αναβάθμισης του υποβρυχιακού στόλου θα διακοπεί, αλλά σε τελική ανάλυση πόση αξία έχει να διατηρείται σε ισχύ μία σύμβαση για δύο υποβρύχια η οποία όμως δεν υλοποιείται, οι δε νομικές περιπλοκές της θα χρειαστούν χρόνια να ξεμπερδευτούν; Σε αυτό το πλαίσιο δύο υποβρύχια υπό παραγγελία τα οποία δεν κατασκευάζονται για να παραδοθούν είναι ισοδύναμα με την μη ύπαρξη παραγγελίας.

Η φιλική, μεταξύ των εμπλεκομένων, λύση της σύμβασης «Neptune II», θα αφαιρέσει επίσης ένα σημαντικό εμπόδιο στην ολοκλήρωση της σύμβασης «Αρχιμήδης» και την παράδοση των τριών υποβρυχίων στο Πολεμικό Ναυτικό. Τριών υποβρυχίων που η ναυπήγηση τους σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες είναι κατά το 95% ολοκληρωμένη. Το οικονομικό κόστος για την ολοκλήρωση της σύμβασης «Αρχιμήδης» ανέρχεται σε περίπου 75 εκατ. ευρώ και βρίσκεται σαφώς εντός των οικονομικών δυνατοτήτων της χώρας ακόμη και την παρούσα περίοδο βαθιάς ύφεσης.

Η παραπάνω συλλογιστική βασίζεται στην ψυχρή και ρεαλιστική αποτίμηση της πραγματικότητας. Πιστεύει άραγε κανείς στην Ελλάδα ότι τα επόμενα χρόνια η οικονομική κατάσταση θα επιτρέψει την ανάθεση μεγάλων συμβολαίων για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού (όπως για παράδειγμα η περιβόητη σύμβαση για τις φρεγάτες FREMM, από την οποία εξαρτάται και το μέλλον των Ναυπηγείων Ελευσίνας); Αν η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι αρνητική τότε το πρόβλημα της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας είναι πολύ χειρότερο από αυτό που φαίνεται. Αν η επιβίωση και η διατήρηση των θέσεων εργασίας στηρίζεται στην επανάληψη από το ελληνικό δημόσιο του συστήματος «δώσε [συνεχείς συμβάσεις] και σώσε [επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας]» που ίσχυσε τις προηγούμενες δεκαετίες τότε όλοι μας δυστυχώς είμαστε μακρά νυχτωμένοι… Το ελληνικό δημόσιο και η κρατικοδίαιτη οικονομία που είχε δημιουργήσει και έλεγχε έχει χρεοκοπήσει και παρασέρνει τη χώρα στον όλεθρο.

Για παράδειγμα ας πάρουμε τα ΕΝΑΕ. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι αύριο το πρωί με κάποιο τρόπο η αραβική ιδιοκτησία «εξαφανίζεται». Τι θα άλλαζε αυτό;

>Θα περνούσαν τα ναυπηγεία στον έλεγχο του δημοσίου (γιατί το να εμφανιστεί για δεύτερη φορά ιδιώτης επενδυτής που να αποκτήσει μία εταιρία που στην πράξη δεν μπορεί να δραστηριοποιηθεί είναι μάλλον στατιστικά απίθανο)! Ποιού ακριβώς δημοσίου; Αυτού που χρεοκόπησε τη χώρα και συστηματικά τώρα ρημάζει τα απομεινάρια (συμπεριλαμβανομένων και των συντάξεων) για να διατηρήσει τα κεκτημένα του; Αυτό το δημόσιο θα «τρέξει» τη ναυπηγική βιομηχανία; Σωθήκαμε…

>Τα ΕΝΑΕ για 15 χρόνια δεν θα μπορούσαν να προβούν σε καμία εμπορική δραστηριότητα.

>Τα ΕΝΑΕ για 15 χρόνια δεν θα μπορούσαν να προβούν σε ναυπήγηση ή επισκευή κανενός πολεμικού πλοίου τρίτης χώρας.

>Τα ΕΝΑΕ θα συνέχιζαν να αντιμετωπίζουν αξιώσεις ύψους μεγαλυτέρου των 300 εκατ. ευρώ από τον ΟΣΕ. Ας σημειωθεί εδώ ότι και αυτές αφορούν συμβάσεις που είχαν συναφθεί όταν τα ΕΝΑΕ βρισκόταν υπό τον έλεγχο του δημοσίου (όπως και οι απαγορεύσεις της ΕΕ δεν προέκυψαν από πράξη ή παράλειψη της παρούσας ιδιοκτησίας).

 

Με άλλα λόγια τα ΕΝΑΕ θα συνέχιζαν να μην μπορούν να εκτελέσουν οποιοδήποτε έργο πλην αυτών που αφορούν το Πολεμικό Ναυτικό (και μάλιστα μόνο με απευθείας ανάθεση). Με άλλα λόγια δηλαδή των έργων που θα ανέθετε το χρεοκοπημένο ελληνικό δημόσιο! Και θα πληρώνει και μισθούς στους εργαζόμενους. Με τι ακριβώς; Μήπως περάσουμε κι εμείς να πληρωθούμε… Ο τέλειος φαύλος κύκλος.

Ακόμη και αν η κυβέρνηση αποφάσιζε την εκ νέου ενεργοποίηση της σύμβασης «Neptune II» (για να στηρίξει το ναυπηγείο «της»), που όπως προαναφέρθηκε για οικονομικούς λόγους είναι σχεδόν αδύνατο, πόσο βιώσιμη θα ήταν μία εταιρία που θα πρέπει να απασχολεί περισσότερους από 1.000 εργαζόμενους όταν το έργο που έχει αναλάβει χρειάζεται λιγότερους από τους μισούς;

Και τι θα έκανε τότε η όποια κυβέρνηση για το ναυπηγείο «της»; Θα το επιδοτούσε εκ νέου; Μα κανείς δεν θυμάται ότι το πρόστιμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ολική απαγόρευση εξαγωγικής δραστηριότητας προέκυψαν από τις παράνομες κρατικές επιδοτήσεις όταν τα ΕΝΑΕ ήταν υπό κρατικό έλεγχο;

Με βάση τα παραπάνω η απάντηση στο ερώτημα αν «εξαφανιζόταν» η αραβική ιδιοκτησία των ΕΝΑΕ τι θα άλλαζε στα ναυπηγεία η απάντηση είναι απολύτως ΤΙΠΟΤΑ. Όσα προβλήματα και αδιέξοδα υπάρχουν θα συνέχιζαν να υπάρχουν. Με άλλα λόγια τα αίτια της κακοδαιμονίας είναι ανεξάρτητα της ιδιοκτησίας.

Στην πράξη η κυβέρνηση ξεμένει ταχύτατα από επιλογές και η απασχόληση βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Το ευφυολόγημα περί κρατικοποίησης, που συστηματικά προωθείται από τα συνδικάτα και ορισμένα πολιτικά κόμματα, στην πράξη είναι αμφίβολο αν υφίσταται καν ως επιλογή, αλλά ούτε λύνει τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν. Ακόμη και στην περίπτωση που μέσω ενός φιλικού διακανονισμού μεταξύ της παρούσας ιδιοκτησίας και του ελληνικού δημοσίου τα ΕΝΑΕ «επέστρεφαν» υπό δημόσιο έλεγχο, πόσο αποδεκτό θα ήταν αυτό από τους δανειστές και τι σήμα θα έδινε σε άλλους ξένους επενδυτές; Και αν αυτό με κάποιο τρόπο γινόταν, με ισχυρή την απαγόρευση κάθε εμπορικής δραστηριότητας και άρα εσόδων, πως ακριβώς θα επιβίωναν τα ΕΝΑΕ και θα διατηρούνταν οι θέσεις εργασίας;

Η λύση στην κακοδαιμονία των ΕΝΑΕ αλλά και γενικότερα της εθνικής ναυπηγικής βιομηχανίας δεν είναι η εκτός ή εντός εισαγωγικών αποπομπή των ξένων επενδυτών, κάτι που αποτελεί διακαή πόθο επιχειρηματικών και πολιτικών κύκλων που χρόνια τώρα συντηρούν και συντηρούνται από τον ιδιότυπο ελληνικό κρατικοδίαιτο καπιταλισμό. Και μάλιστα επενδυτών που προέρχονται από μία χώρα με πολύ μεγάλες οικονομικές δυνατότητες και η οποία έχει επίσημα εκφράσει την επιθυμία της για δημιουργία μίας στρατηγικής σχέσης με τη χώρα μας. Μίας χώρας που με τις επενδύσεις της μπορεί να βοηθήσει σημαντικά την προσπάθεια ανάταξης της εθνικής οικονομίας. Κι εμείς αρνούμαστε να δούμε το προφανές…

Η ΛΥΣΗ

Η λύση στην κακοδαιμονία των ΕΝΑΕ αλλά και γενικότερα της εθνικής ναυπηγικής βιομηχανίας είναι όντως η δημιουργία ενός ενοποιημένου φορέα ναυπηγικής βιομηχανίας, ή καλύτερα ενός εθνικού πρωταθλητή. Ενός εθνικού πρωταθλητή που θα διαμορφώσουν οι δυνάμεις της αγοράς και ο οποίος θα διαθέτει ισχυρή τεχνολογική, εμπορική (πελατολόγιο) και οικονομική βάση.

Όχι φυσικά του κρατικά ελεγχόμενου «λευκού ελέφαντα» που αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει από τα βάρος των δανείων και των λοιπών υποχρεώσεων, την έλλειψη πνευματικής ιδιοκτησίας και δικτύου εμπορικής προώθησης. Αυτή η επιλογή που προωθείται από τα συνδικάτα και από πολιτικά κόμματα, μπορεί για κάποια μικρή περίοδο να εξασφαλίσει την πληρωμή των μισθών στους εργαζόμενους και να τους προσφέρει τη ψευδαίσθηση της εργασιακής ασφάλειας. Στην πράξη όμως προετοιμάζει την τέλεια καταστροφή, αφού όλα τα αίτια της κακοδαιμονίας όχι απλώς δεν εξαλείφτηκαν αλλά σπρώχθηκαν κάτω από το χαλί, αν μπορεί να γίνει και αυτό. Ή μήπως ο φορολογούμενος θα κληθεί πάλι να πληρώσει τα «σπασμένα» που θα φορτωθούν ως συνήθως στο δημόσιο χρέος;

Με την προϋπόθεση ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι θα αντιληφθούν πλήρως την κατάσταση και θα έχουν τη ψυχραιμία να διακρίνουν τα αίτια για τα σημερινό αδιέξοδο, και ότι η κυβέρνηση θα επιδείξει βούληση και όραμα για το μέλλον της ναυπηγικής βιομηχανίας, όλα τα ανωτέρω μπορούν να συνδυαστούν σε ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό στρατηγικό σχέδιο για την αναγέννηση της εθνικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Είναι αληθές ότι στις πρώτες φάσεις της εφαρμογής του σχεδίου οδυνηρές προσαρμογές θα απαιτηθούν από όλους τους εμπλεκόμενους. Σε απλά ελληνικά, προνόμια, τίτλοι και άλλες ανέσεις θα χαθούν ή θα περιοριστούν. Όμως θα υπάρχει μία στέρεα προοπτική για το μέλλον.

Στην αντίθετη περίπτωση η επανάληψη της συνταγής του παρελθόντος όπου το κράτος τα «έχωνε» για να συντηρεί το περιβόητο ελληνικό κρατικοδίαιτο καπιταλισμό και τον φτωχό πλην τίμιο… Γιακουμή στο καρνάγιο, την εποχή που τα ταμεία είναι άδεια και το μέλλον προβλέπεται σκοτεινό δεν είναι απλώς μία κακή πολιτική επιλογή που θα καταστρέψει χιλιάδες οικογένειες, αλλά ΕΘΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ…

πηγη