Νέο σκληρό Ασφαλιστικό κρύβεται στη λίστα των μέτρων 11,6 δισ. ευρώ για τη διετία 2013-2014 την οποία θα παραδώσει σήμερα στην τρόικα ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Στουρνάρας.

Περιλαμβάνει αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 66 έτη (με πιθανή αύξηση στα 67 από το 2015), νέες μειώσεις στις συντάξεις και περικοπή του εφάπαξ σε όλα τα Ταμεία.

Σοκ και δέος προκαλούν οι παρεμβάσεις στα κοινωνικά επιδόματα καθώς ο αναγκαίος εξορθολογισμός συνδυάζεται με νέες περικοπές που θα πλήξουν εξουθενωμένες κατηγορίες χαμηλοσυνταξιούχων, ανέργων και ανασφάλιστων πολιτών. Για τον δημόσιο τομέα στο τραπέζι παραμένει η πλήρης κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού. Δεδομένη πρέπει να θεωρείται η επέκταση του Ενιαίου Μισθολογίου σε όλες τις ΔΕΚΟ ενώ προβλέπονται μεταξύ άλλων λουκέτα σε δημοτικές επιχειρήσεις, νοσοκομεία και ΤΕΙ.

Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι η ψήφιση των περικοπών 11,6 δισ. ευρώ θα επιτρέψει την καταβολή της δόσης των 31 δισ. ευρώ (περιλαμβάνει και το β’ μέρος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών) στο τέλος Σεπτεμβρίου ή το αργότερο στις αρχές Οκτωβρίου. Σε αντίθετη περίπτωση, εκτιμούν ότι οι έμμεσες αλλά σαφείς απειλές από τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι για την αποβολή της Ελλάδας από την «ευρωπαϊκή οικογένεια» θα πραγματοποιηθούν.

Η επόμενη προσδοκία είναι ότι η ψήφιση των μέτρων θα ανοίξει τον δρόμο για την επιμήκυνση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής ως και το 2016 ώστε να επιτευχθεί λιγότερο απότομα η μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Στο Μέγαρο Μαξίμου αναμένουν επίσης νέο κούρεμα του χρέους, ύψους 70 ως 100 δισ. ευρώ, το οποίο βρίσκεται στα χέρια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών τραπεζών των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Τον Σεπτέμβριο, τέλος, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει την κατάθεση νέου φορολογικού νομοσχεδίου που περιγράφεται από κύκλους του ως «ανακουφιστικό», ενώ τον Νοέμβριο αναμένεται σχέδιο νόμου για τα εργασιακά.

Τα μέτρα των 11,6 δισ. ευρώ εκτείνονται σε 11 τομείς. Στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης το ποσό της εξοικονόμησης είναι 2,6 δισ. ευρώ. Το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης αυξάνεται στα 66 έτη (από 65 που είναι σήμερα), ενώ είναι πολύ πιθανό ότι θα αυξηθεί στα 67 χρόνια από το 2015.

Με την αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας στο 66ο έτος η μοναδική περίπτωση αποχώρησης από την ενεργό δράση προ του ορίου αυτού παραμένει η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης σε ηλικία μεταξύ του 60ού και του 66ου έτους.

Η αύξηση του γενικού ορίου θίγει το μεγαλύτερο μέρος των υπό συνταξιοδότηση ασφαλισμένων καθώς η πλειονότητα δεν έχει τη δυνατότητα να συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης ώστε να αποχωρήσει σε ηλικίες μικρότερες του υφιστάμενου γενικού ορίου συνταξιοδότησης. Ως εκ τούτου, με την αύξηση του γενικού ορίου κατ’ ουσία επιβάλλεται η παραμονή στην εργασία ενός μεγάλου μέρους των ασφαλισμένων και παρατείνεται ο εργασιακός βίος για πάνω από 70% του ενεργού πληθυσμού. Το μέτρο εκτιμάται ότι θα αποδώσει εξοικονόμηση μόνιμου χαρακτήρα της τάξης των 1,2 δισ. ευρώ.

Στον τελικό πίνακα περιλαμβάνονται επίσης η μείωση του εφάπαξ κατά 23% στο Δημόσιο (ΤΠΔΥ) και σε ποσοστό που θα κριθεί από τις αναλογιστικές μελέτες για τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία (συνολική εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ). Παράλληλα έρχεται περικοπή 10% για τις κύριες συντάξεις πάνω από 1.400 ή 1.500 ευρώ, ενώ «μαχαίρι» μπαίνει και στις τελικές συντάξιμες αποδοχές περίπου 600.000 δικαιούχων διπλών συντάξεων. Στο πακέτο του νέου Ασφαλιστικού περιλαμβάνεται επίσης νέα περικοπή των συντάξεων για όσους συνταξιοδοτήθηκαν σε ηλικία κάτω των 50 ετών, η τοποθέτηση πλαφόν 2.500 ευρώ στις κύριες συντάξεις και το νέο «σκανάρισμα» για συντάξεις-«μαϊμού» με στόχο την εξοικονόμηση 220 εκατ. ευρώ.

Στον τομέα των κοινωνικών επιδομάτων προβλέπεται ο περιορισμός της λίστας των δικαιούχων οικογενειακών επιδομάτων (τρίτεκνοι-πολύτεκνοι) μέσω της επιβολής εισοδηματικών κριτηρίων για την εξοικονόμηση 380 ως 400 εκατ. ευρώ ετησίως.

Συγκεκριμένα, για εισοδήματα κάτω από το αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ τα επιδόματα θα καταβάλλονται κανονικά. Για ετήσια εισοδήματα από 5.000 ως 30.000 ευρώ (ή εναλλακτικά ως 45.000 ευρώ) θα καταβάλλεται το 50% του επιδόματος. Για εισοδήματα από 30.000 (ή εναλλακτικά από 45.000 ευρώ) και πάνω το επίδομα κόβεται.

Διευκρινίσεις απαιτούν τρία ακόμη μέτρα. Πρώτον, το μέτρο για τον περιορισμό της λίστας των δικαιούχων επιδομάτων ανεργίας με στόχο την εξοικονόμηση 150 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες αφορά την καταβολή του επιδόματος «μόνο σε όσους το δικαιούνται», δηλαδή το κόψιμο του επιδόματος για «κάποιες κατηγορίες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις» και την αντικατάστασή του με ένα «βοήθημα».

Δεύτερον, προβλέπεται η μείωση των επιδομάτων που δίνονται σε ανασφάλιστους πολίτες που δεν έχουν καμία συνταξιοδοτική κάλυψη. Αυτά τα επιδόματα καταβάλλονται από τον ΟΓΑ.

Τρίτον, η λίστα των μέτρων περιλαμβάνει την «επανεξέταση του ΕΚΑΣ» με βάση το κριτήριο της ανταποδοτικότητας. Αυτό σημαίνει ότι ένας ασφαλισμένος που παίρνει την κατώτατη σύνταξη των 450 ευρώ έχοντας συμπληρώσει 4.500 ένσημα και ταυτόχρονα δικαιούται το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ) των 230 ευρώ δεν θα μπορεί να παίρνει συνολικά (σύνταξη και ΕΚΑΣ μαζί) περισσότερα από έναν συνταξιούχο με περισσότερα ένσημα, ο οποίος όμως δεν δικαιούται το ΕΚΑΣ. Επομένως έρχεται μείωση του ΕΚΑΣ για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων.

Το σχέδιο προβλέπει, τέλος, τον επανέλεγχο των αναπηρικών επιδομάτων, όπως τα επιδόματα τυφλότητας που δίδονταν σε απολύτως υγιείς πολίτες, με στόχο την εξοικονόμηση 360 εκατ. ευρώ.

«Αίνιγμα» παραμένει το πώς θα επιτευχθεί η μείωση της μισθολογικής δαπάνης στο Δημόσιο κατά 1 δισ. ευρώ. Στο τραπέζι παραμένει η πλήρης κατάργηση 13ου-14ου μισθού στον δημόσιο τομέα. Βέβαιη θεωρείται η νέα μείωση μισθών στις ΔΕΚΟ μέσω της επέκτασης του Ενιαίου Μισθολογίου που εφαρμόζεται ήδη στα υπουργεία και σε άλλους φορείς του κράτους.

Για τον ευρύτερο περιορισμό του κόστους της δημόσιας διοίκησης προωθούνται οι καταργήσεις/συγχωνεύσεις φορέων και η εφαρμογή του κανόνα 1 προς 10 (προσλήψεις/αποχωρήσεις) για το υπόλοιπο του 2012 και του κανόνα 1 προς 5 για τη διετία 2013 – 2014. Παράλληλα, η τρόικα ζήτησε να προχωρήσει η αξιολόγηση του προσωπικού με στόχο μισθολογική εξισορρόπηση, ώστε να εξευρεθεί ο αριθμός των υπαλλήλων που αμείβεται με βάση πλαστά ή ανύπαρκτα πτυχία και άλλα πλασματικά προσόντα.

Βαθιά θα μπει το μαχαίρι και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσω της κατάργησης πολλών από τις 5.000 δημοτικές επιχειρήσεις, ώστε να ισοφαριστούν οι παραπάνω από το συμφωνημένο όριο προσλήψεις που έγιναν σε αυτές το 2011 παρά την εφαρμογή του «Καλλικράτη». Για την ενίσχυση των εσόδων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης προβλέπονται και αυξήσεις δημοτικών τελών.

Η γενική κατεύθυνση περιορισμού των δαπανών του ευρύτερου Δημοσίου περιλαμβάνει ακόμη το κλείσιμο και τη συγχώνευση νοσοκομείων και τη νέα μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, όχι όμως το μέτρο του πλαφόν στις φαρμακευτικές δαπάνες ανά ασφαλισμένο στα 1.500 ευρώ, το οποίο προτάθηκε από το ΚΕΠΕ. Στον ευαίσθητο κλάδο της παιδείας το σχέδιο περιλαμβάνει την εξοικονόμηση 500 εκατ. ευρώ κυρίως μέσα από το κλείσιμο ΤΕΙ και τη συγχώνευσή τους με ΑΕΙ.

Δύσκολη εξίσωση αποτελεί και η εξεύρεση των μέτρων για το 2012. Ο κ. Στουρνάρας αναζητεί ισοδύναμα μέτρα ώστε να μην εφαρμοστούν οι περικοπές στα Ειδικά Μισθολόγια (αφορούν ένστολους, γιατρούς, δικαστικούς, καθηγητές Πανεπιστημίου και αρχιερείς), να αντισταθμιστούν οι απώλειες εσόδων αν εφαρμοστούν οι 10 δόσεις για την πληρωμή των φόρων από τα φετινά εκκαθαριστικά των δηλώσεων αλλά και για να εφαρμοστεί η εξισωτική αποζημίωση των κτηνοτρόφων.

Το αντιστάθμισμα δεν θα είναι νέοι φόροι αλλά πιθανότατα η νέα περικοπή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.