O Ahmet Davutoğlu στην εκδήλωση του Ιδρύματος Ditchley της Οξφόρδης.

Ο αρχιτέκτονας της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας καθηγητής Αχμετ Νταβούτογλου, πριν λίγες μέρες, μιλώντας από την Οξφόρδη δήλωσε ότι το δόγμα «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» αποτελεί παρελθόν, μετά την επιθετικότητα της Συρίας.

Στη 48η εκδήλωση του Ιδρύματος Ditchley το θέμα του Υπουργού Εξωτερικών ήταν: «ο μεταβαλλόμενος κόσμος, η αλλαγή της Εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας».

Σε κάθε περίπτωση το πρόσφατο επεισόδιο με την Συρία με την κατάρριψη του τουρκικού αεροσκάφους έθεσε «επί τον τύπον των ήλων» το ζήτημα του συσχετισμού δυνάμεων στη λεκάνη της Νοτιανατολικής Μεσογείου.

Και προφανώς νομιμοποιεί πλήρως τον τίτλο που επέλεξε ο Αχμετ Νταβούτογλου προκειμένου να παρουσιάσει τις απόψεις του, που εν πολλοίς αποτελούν τη βάση ενός διαφορετικού δόγματος Εξωτερικής Πολιτικής της Άγκυρας.

Η αλλαγή της Εξωτερικής Πολιτικής της Τουρκίας έλαβε χώρα πιο γρήγορα από ό,τι περιμέναμε.

Παρόλα αυτά η ίδια η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, όπως διέπεται μέσα από το Δόγμα Νταβούτογλου, δε φαίνεται να αλλάζει κατεύθυνση.

Στο πλαίσιο αυτό η σημερινή Τουρκία προωθεί την δημιουργία σχέσεων αλληλεξάρτησης με όλες σχεδόν τις χώρες των περιοχών τις οποίες βάσει του δόγματος «Νταβούτογλου» προσπαθεί να καταστήσει ως ζώνες επιρροής.

Ταυτόχρονα όμως, προσπαθεί να δρα συμπληρωματικά στα συμφέροντα των παγκοσμίων παικτών στην περιοχή όπως η Ρωσία, η Κίνα, η ΕΕ και οι ΗΠΑ.

Συνακόλουθα αυτό που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι η σύσφιξη των Ρώσο-τουρκικών οικονομικών σχέσεων, ενώ είναι παρεμβαίνει –με ποικίλους- τρόπους στα νέα και παλιά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής.

Χωρίς καμιά αμφιβολία, η προβληματική οικονομία της Ευρώπης, και οι επερχόμενες εκλογές στην Αμερική, έχουν αφήσει μόνη της την Άγκυρα να παλεύει εναντίον του Μπααθικού δικτατορικού καθεστώτος της Δαμασκού.

Θεωρητικά, η σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Συρίας ισοδυναμεί με μια σύγκρουση μεταξύ του θεωρητικού ιδεαλισμού των φιλοδοξιών της Άγκυρας, και του πραγματιστικού ρεαλισμού του συριακού δικτατορικού καθεστώτος, που έχει ως βασικό του σκοπό την επιβίωση.

Γιατί για τους περισσότερους αναλυτές η διατήρηση μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες και η ταυτόχρονη επιβολή του ηγεμονικού ρόλου της, μόνο ως σημάδι θεωρητικού ιδεαλισμού, μπορεί να εκληφθεί.

Είναι φανερό πως για μια χώρα όπως η Τουρκία, που αντιδρά στην στρατιωτική επιθετικότητα μόνο με λόγια και καταδίκες, δεν μπορεί να τρέφει σοβαρές ηγεμονικές φιλοδοξίες.

Μια χώρα που καταδέχεται να απαντήσει «με μορφή σκληρού διαβήματος» και διατηρώντας όλα τα διπλωματικά της τακτ, δε μπορεί σε καμία περίπτωση να επιβεβαιώσει τον τίτλο του μεγάλου φαβορί, στην διαμάχη για την περιφερειακή ηγεμονία στο χώρο της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου.

Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό περιβάλλον, με συνεχείς συγκρούσεις χαμηλής έντασης, και με συμβατικούς πολέμους σε τακτά διαστήματα. Στο κλίμα αυτό οι αρχικές δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού ήταν μετριασμένες.

Σε γραπτή του ανακοίνωση, το πρωθυπουργικό γραφείο αναφέρει ότι «Η Τουρκία θα παρουσιάσει την τελική της θέση αφού εξεταστούν όλα σε σχέση με το περιστατικό, και η κυβέρνηση θα λάβει αποφασιστικά μέτρα».

Για να το πούμε πιο απλά, ο Σύριος ηγέτης Άσαντ δεν ανησυχεί τώρα, όσο θα ανησυχούσε αν η αεράμυνά του κατέρριπτε ένα βρετανικό, ένα ισραηλινό, ή ακόμη κι ένα αμερικανικό αεροπλάνο.

Από την άλλη η τουρκική κοινή γνώμη αλλά και οι δυναμικές πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ της Τουρκίας, δε φαίνεται να επιθυμούν τη σύγκρουση. Στη γεωπολιτική, όπως και στην οικονομία κάθε κρίση συνιστά και ευκαιρία.

Απομένει να αποδειχτεί εάν αυτή η κρίση συνιστά ευκαιρία για να επιβάλλει την ταυτότητα της Περιφερειακής δύναμης ή προκαλεί νέα κλιμάκωση και ανακατάταξη στον χάρτη της Μεσογείου.

Θάνος Τριανταφύλλου, υποψήφιος Διδάκτορας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης

strategyreports.wordpress.com