Τις πρωινές ώρες της 12ης Σεπτεμβρίου 2013, με εντολή του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και στο πλαίσιο άσκησης «Πυρπολητής 7/13» ενεργοποιήθηκε τμήμα της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης (“Δ”) του Βόρειου τομέα με σκοπό την μεταφορά προσωπικού και μέσων (οδικώς) μεταξύ περιοχών της Βόρειας Ελλάδας.

Με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφαλείας και Άμυνας (ΙΑΑΑ/ISDA)

Πρόκειται για τη δεύτερη μέσα σε 48 ώρες ενεργοποίηση και κινητοποίηση τμημάτων της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης, της γνωστής Δύναμης «Δ».

Είχε προηγηθεί τις πρωινές ώρες της Τρίτης 10ης Σεπτεμβρίου 2013, στο πλαίσιο της άσκησης «Πυρπολητής 6/13» η ενεργοποίηση τμήματος της Δύναμης «Δ» του Βόρειου τομέα με σκοπό τη διεξαγωγή αεροκίνητης ενέργειας καθώς και ανάπτυξη τμήματος ορεινών καταδρομών στον ορεινό όγκο του Γράμμου, στην περιοχή του χωρίου Διποταμία. Στη συγκεκριμένη άσκηση συμμετείχαν προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων των τμημάτων της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του Βόρειου χερσαίου τομέα καθώς και μεταφορικά ελικόπτερα (έξι UH-1H) της Αεροπορίας Στρατού τα οποία συνοδεύονταν από επιθετικά ελικόπτερα AH-64D Apache.

Η χθεσινή όμως άσκηση «Πυρπολητής 7/13» ήταν ριζικά διαφορετική. Το τμήμα που ενεργοποιήθηκε και κινητοποιήθηκε ήταν ένας μηχανοκίνητος λόχος (τυπική σύνθεση 13 Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού – ΤΟΜΠ M113A1) του 501ου Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού της εδρεύουσας στην Άσσηρο Θεσσαλονίκης 34ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας Πεζικού (Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ) «Απόσπασμα Σχου Διαλέτη».

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με ανοικτές πηγές (wikipedia) η οργάνωση της 34η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ περιλαμβάνει τις ακόλουθες μονάδες και ανεξάρτητες υπομονάδες:

>Λόχο Στρατηγείου (ΛΣ/34 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ), >34η Επιλαρχία Μέσων Αρμάτων (34 ΕΜΑ) εξοπλισμένη με άρματα μάχης Leopard 1A5 (η τυπική σύνθεση περιλαμβάνει 41 άρματα μάχης) >501ο Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού (501 Μ/Κ TΠ) >507ο Μ/Κ TΠ >34ο Λόχο Αντιαρματικών (34 ΛΑΤ) >108η Αυτοκινούμενη Μοίρα Μέσου Πυροβολικού (108 Α/Κ ΜΜΠ) >34ο Λόχο Διαβιβάσεων (34 ΛΔΒ) >34ο Λόχο Μηχανικού (34 ΛΜΧ) >34ο Τάγμα Υποστήριξης (34 ΤΥΠ)

Ας σημειωθεί εδώ ότι η 34η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ μαζί με την 33η Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ «Σύνταγμα Κυδωνίων» (Πολύκαστρο, Κιλκίς) υπάγονται στη ΙΙ Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού (ΙΙ Μ/Κ ΜΠ, Έδεσσα) που συνιστά μέρος των στρατηγικών εφεδρειών της χώρας.

Η μεταφορά της δύναμης που συμμετείχε στην «Πυρπολητής 7/13» έγινε με αρματοφορείς του Συγκροτήματος Στρατηγικών Μεταφορών (ΣΣΜ) που εδρεύει στη Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τη σχετική αναφορά στη δικτυακή πύλη του Ελληνικού Στρατού (www.army.gr) το ΣΣΜ αποτελείται από το Επιτελείο, τέσσερα Τάγματα Μεταφορών (ΤΜΕ), Λόχο Γενικών Μεταφορών (ΛΓΜ) και Λόχο Διοίκησης. Κατά την ίδια πηγή, αποστολή του ΣΣΜ είναι η εκτέλεση μεταφορών οχημάτων «Α» κατηγορίας (άρματα, τεθωρακισμένα οχήματα και λοιπά ερπυστριοφόρα μέσα) και η μεταφορά υλικών και προσωπικού με τα οχήματα γενικής χρήσης.

Όπως έγινε γνωστό η δύναμη κινήθηκε προς την περιοχή της Φλώρινας όπου μετά την άφιξη της εκτέλεσε την προβλεπόμενη από το σενάριο της άσκησης αποστολής της.

Το κύριο χαρακτηριστικό της «Πυρπολητής 7/13»

Παρά το γεγονός ότι και στο παρελθόν έχουν γίνει ενεργοποιήσεις και μετακινήσεις βαρέων δυνάμεων εκτός ή εντός πλαισίου των ασκήσεων τύπου «Πυρπολητής» η έβδομη κατά σειρά για το τρέχον έτος εκτέλεση της είναι αξιομνημόνευτη για τον λόγο ότι συμμετείχε σε αυτή και μάλιστα διαδραματίζοντας τον πρωτεύοντα ρόλο ένα συγκρότημα του Σώματος Εφοδιασμού Μεταφορών (ΣΕΜ), το Συγκρότημα Στρατιωτικών Μεταφορών (ΣΣΜ).

Το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως έμπρακτη απόδειξη ότι η σύλληψη του ΓΕΕΘΑ για τη δημιουργία «δεξαμενής δυνάμεων» από την οποία κατά περίπτωση και απαίτηση οποιαδήποτε χρονική στιγμή θα συγκροτούνται δυνάμεις ταχείας αντίδρασης που θα μπορούν τάχιστα να επεμβαίνουν οπουδήποτε στην ελληνική επικράτεια για να επιτύχουν συντριπτικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα σε τόπο και χρόνο όχι μόνο έχει ωριμάσει αλλά πλέον έχει επεκταθεί και περιλαμβάνει σχηματισμούς, συγκροτήματα και μονάδες υποστήριξης.

Πλέον η «δεξαμενή δυνάμεων» είναι πλήρης και μπορεί να ανταποκριθεί σε όλο το φάσμα των επιχειρησιακών αναγκών. Μονάδες ελιγμού, υποστήριξης μάχης και υποστήριξης, ενεργοποιούνται, κινητοποιούνται και διαμορφώνονται σε ισχυρά τακτικά συγκροτήματα τα οποία όχι μόνο μπορούν να επέμβουν άμεσα οπουδήποτε στην ελληνική επικράτεια αλλά και να αντιμετωπίσουν όλο το φάσμα των απειλών. Περιττό να σημειώσουμε, ότι με την εγκόλπωση και αφομοίωση της νέας φιλοσοφίας επιχειρήσεων που το ΓΕΕΘΑ προωθεί συστηματικά και επίμονα, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει σημαντικότατο ποιοτικό άλμα στην επιχειρησιακή τους λειτουργία.

Το νέο μοντέλο για την περιοχή δυτικά του Νέστου

Όμως οι ασκήσεις «Πυρπολητής 6/13 και 7/13» είναι επίσης σημαντικές γιατί αποτελούν την εφαρμογή του νέας φιλοσοφίας επιχειρησιακού σχεδιασμού των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για τη χώρα δυτικά του ποταμού Νέστου στο πλαίσιο της νέας Δομής Δυνάμεων που επικυρώθηκε από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ).

Όπως είναι γνωστό μία από τις σημαντικότερες αλλαγές που επιφέρει η νέα δομή δυνάμεων είναι η κατάργηση του Α΄ Σώματος Στρατού και η ριζική αναδιοργάνωση των σχηματισμών που υπάγονταν σε αυτό συμπεριλαμβανομένης και της μεταστάθμευσης (όπως για παράδειγμα της Α΄ Επιλαρχίας Αναγνώρισης) και διάλυσης σχηματισμών και μονάδων.

Η αλλαγή αυτή συγκέντρωσε τη μήνη ενός ετερόκλητου μορφώματος με κύριο επιχείρημα ότι η κατάργηση του Α΄ Σώματος Στρατού ουσιαστικά άφηνε απροστάτευτη την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία σε περίπτωση εκδήλωσης  απειλής. Για αυτονόητους λόγους η αναδιάρθρωση προκάλεσε και την αντίδραση τοπικών πολιτικών, αυτοδιοικητικών ή ακόμα και εκκλησιαστικών αρχών, αλλά τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση η αφετηρία των επιχειρημάτων έχει κάποια βάση. Τη διατήρηση της όποιας επίπτωσης είχε η λειτουργία των μονάδων και στρατοπέδων στην τοπική οικονομία στο πλαίσιο του στρεβλού μοντέλου ανάπτυξης που κατέστρεψε τη χώρα και που ακόμη και σήμερα την κατατρύχει, αν κάποιος απλώς και μόνο αναλογιστεί τις κενές περιεχομένου γενικόλογες και ευχολογικές εξαγγελίες περί «ανάπτυξης».

Δυστυχώς όμως, για τους υποστηρικτές του, το προαναφερθέν κύριο επιχείρημα είναι παντελώς αστήρικτο για μία πλειάδα λόγων.

Καταρχάς, ακόμη και σήμερα που η χώρα βρίσκεται στον κυκεώνα της οξείας οικονομικής κρίσης καμία από τις χώρες στα βόρεια σύνορα της χώρας (Αλβανία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας – ΠΓΔΜ, Βουλγαρία) ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ. Μάλιστα αυτή η αξιολόγηση δεν είναι υποκειμενική αλλά στηρίζεται σε πλήθος στοιχείων και δεδομένων που μπορούν να συγκεντρωθούν, να συσχετιστούν και να επιβεβαιωθούν από πληθώρα ανοικτών πηγών. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υφίστανται απειλές και κίνδυνοι και μάλιστα μη συμβατικοί (ασύμμετροι).

Όμως, από το σημείο αυτό μέχρι την επιχειρηματολογία ότι μερικοί σχηματισμοί και μερικές δεκάδες μονάδων με πολύ χαμηλά ποσοστά επάνδρωσης (πληροφορίες κάνουν λόγο για τάγματα των 70 – 100 ατόμων), διάσπαρτα σε όλη την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία συνιστούν επιχειρησιακά αποτελεσματική δύναμη για να αντιμετωπισθεί μία μη συμβατική (ασύμμετρη απειλή) και ακόμη περισσότερο μία στρατιωτική απειλή, η απόσταση είναι πολύ μεγάλη!

Οποιοδήποτε διεθνές πρότυπο και δεδομένο να χρησιμοποιηθεί, μονάδες με ποσοστό επάνδρωσης 10, 20 ή 30% επιχειρησιακά είναι ανύπαρκτες και η δυνατότητα αντίδρασης τους σε οποιαδήποτε απειλή απαιτεί την επιστράτευση εφέδρων για τη συμπλήρωση της και σύντονη εκπαίδευση αρκετών εβδομάδων ώστε να καταστούν επιχειρησιακές. Κατά συνέπεια η αξία τους στην αντιμετώπιση μη συμβατικών (ασύμμετρων) απειλών ή ακόμα και τυπικών στρατιωτικών απειλών (αν υποτεθεί ότι είναι πιθανή η εκδήλωση τους) είναι πολύ μικρή, σχεδόν μηδενική.

Από την άλλη πλευρά η διατήρηση στη ζωή αυτού του μετεμφυλιακού προτύπου που είναι απόλυτα προσαρμοσμένο σε στρατό στρατεύσιμων με πολύ μεγάλη διάρκεια θητείας (24+ μήνες) όχι μόνο συνεπάγεται αυξημένο λειτουργικό κόστος για τη λειτουργία δεκάδων στρατοπέδων και υποδομών αλλά και δημιουργεί εξοντωτικές συνθήκες για το μόνιμο προσωπικό που είναι τοποθετημένο σε αυτές το οποίο χωρίς μέσα και ανθρώπινους πόρους στραγγαλίζεται και αγωνιά καθημερινά για να επιτελέσει το όποιο έργο του. Φυσικά για συστηματική και εντατική εκπαίδευση ούτε λόγος, αφού σε πολλές περιπτώσεις η «παρατακτή δύναμη» επαρκεί απλώς για τις βασικές λειτουργίες μίας μονάδας.

Για αυτό ακριβώς τον λόγο το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΣ αποφάσισαν, σχεδίασαν και υλοποιούν την πρώτη φάση μίας γενικότερης αναδιοργάνωσης των δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού που είναι αναπτυγμένες δυτικά του Νέστου με σκοπό:

α. Την αύξηση της επιχειρησιακής τους αποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση των μη συμβατικών απειλών που είναι και οι πιο πιθανές να εκδηλωθούν. Η ταχεία αντίδραση και η επίτευξη πλεονεκτήματος σε τόπο και χρόνο αποτελεί όχι μόνο προαπαιτούμενο αλλά και τον προσφορότερο τρόπο για την επίτευξη του επιθυμητού.

β. Τη σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους από τη λειτουργία δεκάδων στρατοπέδων και υποδομών διάσπαρτων σε όλη την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία.

γ. Την εξοικονόμηση προσωπικού με σκοπό την ενίσχυση των δυνάμεων που είναι αναπτυγμένες στα θέατρο επιχειρήσεων του Έβρου και του Ανατολικού Αιγαίου, εκεί δηλαδή που ελλοχεύει η συνεχώς αναβαθμιζόμενη κύρια στρατιωτική απειλή που αντιμετωπίζει η χώρα.

Μία απλή μόνο κατόπτευση της συνημμένης δορυφορικής εικόνας του Google Earth, επιτρέπει την άμεση κατανόηση όχι μόνο της γεωγραφικής πραγματικότητας της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και των βασικών αρχών του σχεδιασμού που υιοθέτησε η νέα Δομή Δυνάμεων.

Η οροσειρά της Πίνδου που ο γενικός της άξονας σημειώνεται με τη διακεκομμένη κόκκινη γραμμή εκ των πραγμάτων αποτελεί το αυτονόητο όριο δύο περιοχών ευθύνης. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η νέα δομή δυνάμεων διατήρησε στο αριστερό (Ήπειρος)  την VIII Μεραρχία Πεζικού (επιπέδου ταξιαρχίας) και στο δεξιό την 9η Ταξιαρχία Πεζικού, η οποία όμως  από τη Φλώρινα θα μετασταθμεύσει στην Κοζάνη.

Ταυτόχρονα η δορυφορική εικόνα αποκαλύπτει και τη ΜΕΓΑΛΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ της Εγνατίας Οδού.

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αυτοκινητόδρομο της χώρας με μήκος 670 χιλιόμετρα που ξεκινάει από την Ηγουμενίτσα και καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους. Η κατασκευή του άρχισε το 1994 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2009. Διαθέτει δύο κλάδους με  διαχωριστική νησίδα στη μέση, ενώ κάθε κλάδος έχει δύο λωρίδες κυκλοφορίας και στο δεξιό του λωρίδα έκτακτης ανάγκης. Η χάραξη του επιτρέπει μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα 130 χιλιομέτρων την ώρα και όπως είναι αυτονόητο στην πράξη έχει εκμηδενίσει αποστάσεις που μερικές δεκαετίες πριν απαιτούσαν πολλές ώρες για την κάλυψη τους και μάλιστα μέσω δρόμων υψηλής επικινδυνότητας.

Σε συνδυασμό με 13 υπάρχοντες, ολοκληρωμένους ή υπό κατασκευή κάθετους άξονες, τη σύνδεση με τέσσερις λιμένες και έξι αεροδρόμια, η Εγνατία Οδός (Αυτοκινητόδρομος 2 – Α2) αποτελεί μία υψηλών δυνατοτήτων και μεταφορικής ικανότητας συγκοινωνιακή υποδομή που αποτελεί βασική παράμετρο στον αμυντικό σχεδιασμό της χώρας.

Αυτή ακριβώς η αξιοποίηση των διατιθέμενων συγκοινωνιακών δυνατοτήτων – υποδομών (για την ταχεία μετακίνηση των στρατηγικών εφεδρειών της χώρας) σε συνδυασμό με την αεροκίνηση ελαφρών ή/και ειδικών δυνάμεων που μπορούν να επιτύχουν πλεονέκτημα σε τόπο και χρόνο και φυσικά την εξελισσόμενη οργανωτική αναδιάρθρωση, αναβαθμίζουν δραματικά την άμυνα της χώρας δυτικά του Νέστου.

Τέλος, ας μας επιτραπεί και άλλη μία, ας τη χαρακτηρίσουμε σημειολογική,  παρατήρηση. Πολλοί έσπευσαν να συνδέσουν έμμεσα ή άμεσα την εκτέλεση των ασκήσεων «Πυρπολητής 6/13 και 7/13» με ένα πρόσφατο περιστατικό με αθλητή ποδοσφαιρικής ομάδας που είδε το φως της δημοσιότητας.

Όμως, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της χώρας αποτελεί προϊόν μίας συνεχούς, λεπτομερειακής και επίπονης διαδικασίας η οποία συνεξετάζει, συναξιολογεί και συσχετίζει δεδομένα, δυνατότητες, απειλές, κινδύνους, και την εξέλιξη τους σε βάθος χρόνου. Δηλαδή με απλά λόγια, αν είχε εκτιμηθεί ότι η χώρα αντιμετώπιζε πιθανή απειλή από συγκεκριμένη κατεύθυνση είναι προφανές ότι η στρατιωτική ηγεσία θα ενίσχυε όσο περισσότερο μπορούσε τις αναπτυγμένες δυνάμεις της στη συγκεκριμένη περιοχή και φυσικά δεν θα υπόκειντο κριτική για το αντίθετο.

Σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο ότι έστω και με καθυστέρηση δεκαετιών ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνεται από τα «δεσμά» του μετεμφυλιακού μοντέλου και σταδιακά μεταμορφώνεται σε μία σύγχρονη, ισχυρή και αποτελεσματική δύναμη επιχειρήσεων.  πηγη