Σε συνέχεια των όσων γράψαμε εδώ http://hellarmforces2010.blogspot.gr/2014/01/blog-post_8231.html για τα τουρκικά μέσα ELINT/SIGINT, αλλά και σε συμπλήρωμα των όσων σχετικών είχαμε σημειώσει -μετα των αντίστοιχων φωτογραφικών τεκμηρίων εδώ http://hellarmforces2010.blogspot.gr/2013/07/blog-post_5524.html, επιχειρούμε μια περιεκτικότερη ανασκόπηση (σε δύο μέρη) των διαφόρων πυρομαχικών προσβολής της Τουρκικής Αεροπορίας. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε ο, παρατηρούμενος το τελευταίο διάστημα, οργασμός εγχώριας ανάπτυξης τέτοιων όπλων από την γείτονα. Το τελευταίο προφανώς σχετίζεται με την πρόθεση (και ανάγκη) πλήρους ανεξαρτητοποίησης από προμηθευτές του εξωτερικού. Αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για περιπτώσεις όπου η χρήση τέτοιων όπλων ξένης προέλευσης εναντίον συγκεκριμένων στόχων (βλ. Κούρδων) θα μπορούσε δυνητικά να προκαλέσει πολιτικά προβλήματα. Ακόμη, οι μακροχρόνιες επιχειρήσεις εναντίον του PKK είναι λογικό να έχουν επιφέρει μείωση των διαθέσιμων αποθεμάτων όπλων αέρος-εδάφους της Τουρκικής Αεροπορίας, ενώ και το ρευστό περιβάλλον (π.χ. κατάσταση στη Συρία και μέχρι πρότινος εξεταζόμενη ανάληψη στρατιωτικής δράσης από την Τουρκία) δημιουργεί επιπλέον ανάγκες.
Επιπρόσθετα παρατηρείται η προσήλωση στην ανάπτυξη «έξυπνων» όπλων ώστε αφενός να ακολουθούνται οι διεθνείς τάσεις και αφετέρου να παρέχεται η ακρίβεια προσβολής που θα ελαχιστοποιεί την πιθανότητα πρόκλησης παράπλευρων απωλειών, οι οποίες θα μπορούσαν να επιφέρουν αντιδράσεις τις διεθνούς κοινότητας όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν (βλ. και πάλι περίπτωση Κούρδων αμάχων). Στο σκέλος αυτό πρέπει να συνυπολογισθεί και η επίσης ραγδαία αύξηση των τουρκικών μέσων ISR, συμπεριλαμβανομένων των UAV και των εξειδικευμένων επανδρωμένων μέσων. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα 4 υπό παραλαβή ατρακτίδια αναγνώρισης Goodrich/Hamilton Sundstrand DB-110 (με 3 σταθμούς εδάφους) τα οποία παραγγέλθηκαν το 2013, ενώ δεν είναι τυχαία και η πρώτη εμφάνιση επίγειων ομάδων JTAC κατά την πρόσφατη άσκηση «Pence-2013». Φυσικά, σημαντικό ρόλο θα έχουν και οι δορυφόροι τηλεπισκόπησης υψηλής ανάλυσης που η Τουρκία σταδιακά θέτει σε τροχιά (Gokturk-1/2/3, αν και ο ήδη σε τροχιά Gokturk-2 φημολογείται ότι αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα), όπως επίσης και ο αστερισμός του περιφερειακού συστήματος δορυφόρων ναυτιλίας και προσδιορισμού θέσης που πρόκειται να τεθεί από την Τουρκία σε τροχιά την επόμενη δεκαετία.
Στο Α’ μέρος αυτού του αφιερώματος θα ασχοληθούμε με τα όπλα αέρος-εδάφους ξένης προέλευσης Βλήματα stand-off
Ως γνωστόν η Τουρκία απέκτησε σε δύο παρτίδες από το Ισραήλ συνολικά 100 βλήματα μεγάλου βεληνεκούς Popeye Ι (της έκδοσης καθοδήγησης EO/IR, με πολεμική κεφαλή ΗΕ των 341 κιλών, μέγιστης εμβέλειας 93χλμ. αν εκτοξευτεί από μεγάλο ύψος), συνοδευόμενα από ανάλογο αριθμό ατρακτιδίων ζεύξης δεδομένων τύπου AN/ASW-55. Συγκεκριμένα, το 1999 παρελήφθη η πρώτη παρτίδα 46 βλημάτων, για να ακολουθήσει μια δεύτερη 54 βλημάτων το 2002. Έως τώρα μικρός αριθμός βλημάτων του τύπου έχει βληθεί σε διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενώ τα εναπομείναντα εξοπλίζουν κατ’ αποκλειστικότητα τα εκσυγχρονισμένα F-4ET/2020 Terminator. Αν και στην αρχική συμφωνία (ύψους 50 ή κατ’ άλλους 90 εκατ. $, η οποία υπογράφτηκε τον Μάιο του 1997) προβλεπόταν και η δυνατότητα συμπαραγωγής της ελαφρύτερης έκδοσης Popeye II (Popeye Lite), αυτό δεν υλοποιήθηκε, αφήνοντας έτσι τα αεροσκάφη F-16C/D που αποτελούσαν τον βασικό κορμό της Τουρκικής Αεροπορίας, χωρίς κάποιο βλήμα προσβολής μεγάλου βεληνεκούς.
Για να αρθεί αυτή η αδυναμία αλλά και ως ενδιάμεση λύση/δικλείδα ασφαλείας έως ότου αναπτυχθεί το εγχώριο βλήμα SOM (βλ. Β’ μέρος), τον Μάρτιο του 2007 παραγγέλθηκαν 48 βλήματα μεγάλου βεληνεκούς AGM-84K SLAM-ER (κεφαλή ΗΕ βάρους 247 κιλών και κινητήρας Teledyne CAE-J402 που παρέχει μέγιστο βεληνεκές 278χλμ. με ταχύτητα Mach 0,85), τα οποία άρχισαν να παραδίδονται το 2012. Στην εν λόγω παραγγελία (ύψους 191,36 εκατ. $) περιλαμβάνονται και 7 εκπαιδευτικά βλήματα διαφόρων διαμορφώσεων, αλλά και αριθμός -πιθανότατα 5- ατρακτιδίων ζεύξης δεδομένων AN/AWW-13.
Ακριβώς ένα χρόνο νωρίτερα (Μάρτιος 2006) είχαν παραγγελθεί και 104 (+1 εκπαιδευτικό) πυρομαχικά ανεμοπορίας JSOW, συνολικού κόστους 11,1 εκατ. $. Πρόκειται για 50 πυρομαχικά της έκδοσης AGM-154A-1 (καθοδήγησης INS/GPS και κεφαλή BLU-111A/B των 500 λιβρών) και 50 της έκδοσης AGM-154C (καθοδήγησης IIR-ATA με διατρητική κεφαλή BROACH). Αμφότερα τα όπλα αυτά μπορούν να επιτύχουν βεληνεκή από 22,2 έως 74,1χλμ., αναλόγως του ύψους και της ταχύτητας άφεσης.
Σημειώνεται τέλος, πως τα προαναφερθέντα βλήματα Popeye I και SLAM-ER θεωρητικά παρέχουν και την δυνατότητα προσβολής στόχων επιφανείας, ελλείψει κάποιου εξειδικευμένου βλήματος anti-ship. Ωστόσο, δεν έχει αναφερθεί η παροχή ανάλογης εκπαίδευσης σε κάποια Μοίρα της Τουρκικής Αεροπορίας.
Καθοδηγούμενες βόμβες
Ήδη από την δεκαετία του ’70 η Τουρκική Αεροπορία έχει αποκτήσει βόμβες καθοδήγησης λέιζερ Paveway-I/II (οι πρώτες αγοράστηκαν μαζί με τα μαχητικά F-4E). Από το σχετικό φωτογραφικό υλικό επιβεβαιωμένα υφίστανται οι εκδόσεις GBU-10 και GBU-12 των 2.000 και 500 λιβρών αντίστοιχα, πάντοτε με κορμό συμβατικές βόμβες γενικής χρήσης Mk.84/82. Αδιευκρίνιστο παραμένει αν έχει αποκτηθεί και η έκδοση GBU-16 Paveway-II των 1.000 λιβρών.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 τα συνολικά τουρκικά αποθέματα σε βόμβες καθοδήγησης λέιζερ υπολογίζονταν σε 800 όπλα, αλλά ήδη από το 1994 είχε υποβληθεί αίτημα προς τις ΗΠΑ για εκχώρηση της άδειας εγχώριας παραγωγής βομβών Paveway-II, κάτι που τελικά έγινε αποδεκτό τον Ιούνιο του 1998. Ο αρχικός στόχος ήταν η παραγωγή περίπου 1.000 συλλογών σε δύο φάσεις. Η πρώτη (για 400-450 συλλογές) υλοποιήθηκε έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενώ η δεύτερη (για άλλες 550) με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2005 μάλλον δεν προχώρησε. Συνεπώς ο αριθμός των υπαρχόντων βομβών Paveway-I/II εκτιμάται ως σημαντικά μειωμένος από τον προ 10ετίας υπολογιζόμενο σε 1.170-1.200, λόγω της συχνής χρήσης τέτοιων πυρομαχικών σε εκπαιδευτικές βολές και στις επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων του PKK. Αυτός είναι και ο λόγος που ώθησε στην εκκίνηση προγράμματος εγχώριας ανάπτυξης ανάλογων πυρομαχικών (βλ. Β’ μέρος).
Το 2006 παραγγέλθηκαν, ως μέρος ενός ευρύτερου πακέτου όπλων την απόκτηση του οποίου είχε αιτηθεί η Τουρκία από τις ΗΠΑ ένα χρόνο νωρίτερα (Σεπτέμβριος 2005), 200 σύνολα καθοδηγούμενων με GPS πυρομαχικών GBU-31 JDAM για βόμβες των 2.000 λιβρών και 200 σύνολα GBU-38 για βόμβες Mk.82 των 500 λιβρών. Τα σύνολα GBU-31 αφορούν εξίσου (100+100) την έκδοση GBU-31A(V)1/B JDAM, με πυρήνα βόμβες γενικής χρήσης Mk.84, και την GBU-31B(V)1/B JDAM με διατρητικό πυρήνα (βλ. παρακάτω). Τα όπλα αυτά προορίζονται για χρήση από τα μαχητικά F-16C/D.
Ένας άλλος τύπος κατευθυνόμενης βόμβας στην Τουρκική Αεροπορία είναι οι ηλεκτροοπτικής καθοδήγησης GBU-8/B HOBOS η οποία επίσης στηρίζεται στη βόμβα Mk.84. Η Τουρκία παρέλαβε 200 τέτοιες συλλογές κατά τη δεκαετία του ’70 μαζί με τα μαχητικά F-4E. Το 1993 παρελήφθησαν από τα αμερικανικά αποθέματα (τότε το όπλο αποσυρόταν οριστικά από την αμερικανική υπηρεσία) επιπλέον ποσότητες τέτοιων συλλογών, χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν επρόκειτο για πλήρεις συλλογές ή για συγκεκριμένα απάρτια προς επισκευή των υπαρχόντων. Μέχρι πρόσφατα πάντως οι HOBOS παρέμεναν σε τουρκική υπηρεσία (εξοπλίζοντας κυρίως αεροσκάφη Phantom), αν και αυτό ενδέχεται να έχει αλλάξει μετά και από την ένταξη σε υπηρεσία μεγάλων ποσοτήτων σύγχρονων καθοδηγούμενων πυρομαχικών.
Διατρητικές βόμβες
Στο πακέτο οπλισμού που παραγγέλθηκε το 2006 περιλαμβάνονταν και 100 διατρητικές βόμβες BLU-109/B των 2.000 λιβρών οι οποίες χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με συλλογές δορυφορικής καθοδήγησης JDAM δημιουργώντας ισάριθμες καθοδηγούμενες βόμβες στην έκδοση GBU-31B(V)1/Β. Ωστόσο ο αριθμός των BLU-109/B που παρήγγειλε η Τουρκική Αεροπορία είναι πολύ μικρός για να καλύψει το σύνολο των αναγκών της. Γι’ αυτό τον λόγο αυτό, λίγο αργότερα ξεκίνησε ένα εγχώριο πρόγραμμα ανάπτυξης και παραγωγής ενός αντίστοιχου πυρομαχικού, από το οποίο προέκυψε η βόμβα NEB (βλ. Β’ μέρος).
Ωστόσο είναι πιθανόν και ο συνολικός αριθμός των BLU-109/B να είναι ελαφρώς μεγαλύτερος, και αυτό διότι προ ετών υπήρχε η φήμη ότι η Τουρκία διαθέτει από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και περί τις 20 βόμβες καθοδήγησης λέιζερ της νεώτερης έκδοσης GBU-24 Paveway-III. Αν αυτό ισχύει, ο πολύ μικρός τους αριθμός δείχνει ότι πρόκειται για όπλα τακτικής χρήσης, αλλά για ειδικά όπλα που εξαρχής προορίζονται για την προσβολή με μεγάλη ακρίβεια συγκεκριμένων στόχων στρατηγικής σημασίας του εχθρού (π.χ. κέντρα διοίκησης). Δεδομένου ότι οι στόχοι αυτοί είναι συνήθως προστατευμένοι λογικό θα ήταν να έχουν αποκτηθεί διατρητικά πυρομαχικά για την προσβολή τους, και συνεπώς εικάζουμε ότι πρόκειται για την έκδοση GBU-24(V)2/B ή την GBU-24(V)3/B, οι οποίες διαφέρουν μόνο στο μοντέλο του ερευνητή.
Τέλος, αν και πρόκειται για διαφορετικής κατηγορίας όπλα, θα πρέπει να αναφέρουμε και τις επιβεβαιωμένα υφιστάμενες στο τουρκικό οπλοστάσιο μη καθοδηγούμενες βόμβες καταστροφής διαδρόμων αεροδρομίων BLU-107 Durandal, γαλλικής σχεδίασης. Τον Απρίλιο του 1996 παραχωρήθηκαν 523 τέτοιες βόμβες από τα αποθέματα της USAF, για χρήση τόσο από τα F-16C/D, όσο και από τα F-4E. Οι Durandal φέρουν κεφαλή 330 λιβρών η οποία εκρήγνυται με καθυστέρηση αφού πρώτα ο κορμός της βόμβας έχει διατρήσει τη σκληρή επιφάνεια του διαδρόμου, χάρη στη μεγάλη κινητική ενέργεια που παρέχει ο φερόμενος πυραυλοκινητήρας.
Φορείς υποπυρομαχικών
Στο προαναφερθέν αιτούμενο πακέτο όπλων του 2005 περιλαμβάνονταν και από 50 διασπορείς υποπυρομαχικών (cluster) CBU-103 και CBU-105. Αυτοί αποτελούν εκδόσεις των CBU-87/B (με 202 βομβίδια BLU-97/B) και CBU-97/B (με 10 αντιαρματικά υποπυρομαχικά BLU-108/B SFW) αντίστοιχα, με την προσθήκη συλλογών ανεμοπορίας WCMD. Ωστόσο, η ένταξη σε τουρκική υπηρεσία των υπολοίπων όπλων και πυρομαχικών του εν λόγω πακέτου επιβεβαιώνεται από αντίστοιχο φωτογραφικό υλικό, κάτι που δεν ισχύει για τη περίπτωση των CBU-103/105. Δεν αποκλείεται λοιπόν οι ΗΠΑ να μην επέτρεψαν την εξαγωγή στη Τουρκία των συγκεκριμένων πυρομαχικών, όπως είχαν κάνει και μια δεκαετία νωρίτερα απορρίπτοντας αντίστοιχο αίτημα κόστους 9,5 εκατ. $ για 493 διασπορείς CBU-87/B. Το αιτιολογικό της απόρριψης ήταν η βεβαιότητα της χρήσης τέτοιων πυρομαχικών εναντίον Κούρδων.
Οι παραπάνω παλινωδίες οδήγησαν και πάλι τη Τουρκία στη λύση της εγχώριας ανάπτυξης αντίστοιχων πυρομαχικών, με αποτέλεσμα τον διασπορέα Demet. Ο διασπορέας αυτός προορίζεται για χρήση κυρίως από τα αεροσκάφη F-4ET/2020 και αναπτύσσεται σε τουλάχιστον δύο εκδόσεις. Το φορτίο του πιθανότατα αποτελείται από 400/800 (αναλόγως της έκδοσης) υποπυρομαχικά γενικής χρήσης, αποδίδοντας ένα όπλο αποτελεσματικότερο του CBU-87/B σύμφωνα με τουρκικούς ισχυρισμούς. Επίσης, η Τουρκική Αεροπορία εξακολουθεί φυσικά να χρησιμοποιεί και παλαιότερους διασπορείς αμερικανικής προέλευσης, όπως Mk.20 Rockeye II και CBU-58A/B.
Βλήματα Maverick
To 1994 η Τουρκία παρήγγειλε 274 τακτικά βλήματα αέρος-εδάφους AGM-65G Maverick (με πολεμική κεφαλή βάρους 136 κιλών και μέγιστο βεληνεκές 27χλμ. χάρη στον κινητήρα Aerojet SR-114-TC1), με αρχική πρόθεση επέκτασης του αριθμού σε 350 βλήματα η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε. Τα βλήματα παραδόθηκαν κατά τη περίοδο 1995-1996 και συνεπώς ανήκουν στο αρχικό μοντέλο (και όχι στο βελτιωμένο «G2» που παρέλαβε αργότερα η Π.Α.). Νεώτερες αναφορές πάντως καταλήγουν στο ότι τελικά παρελήφθησαν τότε μόνο 124 βλήματα. Ίσως η ποσότητα των 274 να χωρίστηκε σε δύο παρτίδες (124+150), με την απόκτηση της δεύτερης να μην πραγματοποιείται τελικά. Τα βλήματα αυτά εξοπλίζουν τόσο τα F-16C/D, όσο και τα εκσυγχρονισμένα F-4ET/2020. Σύμφωνα με κάποιες άλλες πηγές όμως, το 2012 η Τουρκία παρέλαβε από τα πλεονάσματα τη Αεροπορίας της Δανίας «143 βλήματα και εκτοξευτές βλημάτων AGM-65G2», χωρίς να γίνονται γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες (η προμήθεια αυτή δηλώθηκε μάλιστα και στις αρμόδιες υπηρεσίες παρακολούθησης συμβατικών εξοπλισμών του ΟΗΕ).
Υπενθυμίζεται πως προ το 1978, και πάλι στα πλαίσια της αγοράς των Phantom, η Τουρκία παρέλαβε 100 βλήματα της αρχικής έκδοσης AGM-65A, TV καθοδήγησης με κεφαλή μάχης 56,25 κιλών, στα οποία αργότερα συμπληρώθηκαν από έναν αριθμό (πιθανότατα 500 σε δύο παρτίδες, κατά τη δεκαετία του ’80) βλημάτων AGM-65B που διέθεταν την επιπλέον ικανότητα «μεγέθυνσης σκηνής» («scene-mag», δηλ. zoom). Τουλάχιστον τα AGM-65B παραμένουν σε υπηρεσία συμπληρώνοντας το οπλοστάσιο των F-4ET/2020. Παλαιότερες αναφορές περί ενδιαφέροντος για αναβάθμιση των AGM-65A/B στο επίπεδο «Η» (με αντικατάσταση του τηλεοπτικού ερευνητή από CCD) δεν έχουν επιβεβαιωθεί, αλλά ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα επέτρεπε και την επέκταση του ορίου ζωής των εν λόγω βλημάτων που σε διαφορετική περίπτωση έχει λήξει προ πολλού. Σε κάθε περίπτωση τα αρχικά αποθέματα τόσο των AGM-65A/B, όσο και των νεώτερων AGM-65G έχουν μειωθεί αρκετά μετά από εκπαιδευτικές βολές αλλά και την χρήση του (μάλλον περιορισμένη) στις επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων. Η προμήθεια των βλημάτων AGM-65G2 από τη Δανία φαίνεται να στοχεύει ακριβώς στη συμπλήρωση/αναπλήρωση των αποθεμάτων αυτών.
Βλήματα αντιραντάρ
Την περίοδο 1994-1995 η Τουρκική Αεροπορία παρέλαβε 96 βλήματα αντιραντάρ AGM-88B HARM, τα οποία φέρουν πολεμική κεφαλή 66 κιλών και ερευνητή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ενώ η μέγιστη θεωρητική εμβέλειά τους ξεπερνά τα 150χλμ. Μια πρόθεση για την παραγγελία 54 πρόσθετων βλημάτων του τύπου δεν φαίνεται να υλοποιήθηκε. Στα μέσα της περασμένης δεκαετίας πάντως υλοποιήθηκε πρόγραμμα αναβάθμισης του λογισμικού τους στο επίπεδο Block-IIIA.
Tην περίοδο 2001-2004, και κάτω από συνθήκες πλήρους μυστικότητας, η Τουρκία παρέλαβε από το Ισραήλ 108 φονικά UAV Harpy, συνολικού κόστους 76 εκατ. $. που είχαν παραγγελθεί το 1999. Τα συστήματα αυτά συγκρότησαν δύο πυροβολαρχίες βολής με 3 αυτοκινούμενους εκτοξευτές έκαστη. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον δύο Harpy έχουν βληθεί κατά τη διάρκεια ασκήσεων. Κατά την άσκηση Pence-2013 μάλιστα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά βολή ενός Harpy σε συνεργασία με το τουρκικής ανάπτυξης UAV Anka, το οποίο παρείχε εικόνα του στόχου σε πραγματικό χρόνο για εξαγωγή δεδομένων τελικής ταυτοποίησης και στοχοποίησης. Υπενθυμίζεται πως το Harpy διαθέτει πολεμική κεφαλή ΗΕ βάρους 32 κιλών και κινητήρα Wankel-UEL AR731 ο οποίος κινεί μία δίφυλλη έλικα και παρέχει στο αερόχημα μέγιστη εμβέλεια 400 χλμ. (500 ή και 600 σύμφωνα με άλλες πηγές). Η κατεύθυνση γίνεται μέσω GPS/INS ενώ η τελική καθοδήγηση προς των στόχο (ραντάρ) γίνεται μέσω τριών αισθητήρων εντοπισμού ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.
Greek National Pride 