Το αυτοκινούμενο πυροβόλο Μ109 αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του Πυροβολικού Μάχης του Ελληνικού Στρατού, με 420 οχήματα διαφόρων εκδόσεων του τύπου σε υπηρεσία σήμερα. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται Μ109Α1Β/Α2/A3GEA1/A3GEA2/A5. Οι τρεις τελευταίες εκδόσεις είναι και οι πιο προηγμένες τεχνολογικά, με το A3GEA2 να ενσωματώνει σειρά βελτιώσεων, όπως νέο πυροβόλο (εκ του ρυμουλκούμενου FH-70) με μεγαλύτερο βεληνεκές 24,7km, σύστημα υποβοήθησης της γέμισης ΑΗΚ και σύστημα τάξης AURORA. Ομοίως, το Α5 που φέρει πυροβόλο Μ284 αντί του Μ187 των παλαιότερων εκδόσεων επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 30km με υποβοηθούμενα πυρομαχικά, ενώ φέρει και ισχυρότερο κινητήρα 440 ίππων.

Γράφει ο Κωσταντίνος Τσαγανάς

Σε ελληνική υπηρεσία η ευρεία χρήση του ΣΤΤΕΠ Δίας έχει επιτρέψει την εφαρμογή τακτικών που αυξάνουν κάθετα την αποτελεσματικότητα και επιβιωσιμότητα των μέσων του Πυροβολικού. Εντούτοις, το Μ109 σε πολλά σημεία δείχνει την ηλικία του, και φυσικά μειονεκτεί σε επιχειρησιακά χαρακτηριστικά έναντι νεώτερων σχεδιάσεων με πυροβόλα 52 διαμετρημάτων (τα Μ109 φέρουν πυροβόλα 39 διαμετρημάτων) και σειρά αυτοματισμών. Για το λόγο αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής στο άμεσο μέλλον προγράμματος αναβάθμισης των ελληνικών Μ109, ώστε οι επιδόσεις τους να βελτιωθούν και να πλησιάσουν αυτές των PzH 2000. Στη διεθνή αγορά προτείνονται διάφορα πακέτα αναβάθμισης του οχήματος, που περιλαμβάνουν από απλή αναβάθμιση και αντικατάσταση υποσυστημάτων μέχρι και αντικατάσταση του κύριου οπλισμού.

Τα κυριότερα εξ αυτών είναι:

Μ109Α5+ της BAE Systems. Η αναβάθμιση αυτή έγινε για το στρατό της Χιλής με κόστος το 2011 15,8 εκατομμυρίων δολαρίων για 12 οχήματα και συμπεριελάμβανε, πέραν της εργοστασιακής ανακατασκευής, την ενσωμάτωση ψηφιακής ζεύξης δεδομένων και νέων συστημάτων πλοήγησης και τάξης. Η δε εταιρία το χαρακτηρίζει ως “οικονομικά προσιτή αναβάθμιση” (affordable upgrade).

M109A6 Paladin, επίσης της BAE Systems. Σε ό,τι αφορά τον οπλισμό, διατηρείται με βελτιώσεις το υφιστάμενο πυροβόλο Μ284 και η βάση Μ182Α1 σε νέο, μεγαλύτερο, πύργο, ενώ ταυτόχρονα γίνεται σειρά βελτιώσεων που αφορούν τόσο την επιβιωσιμότητα όσο και την αξιοπιστία-διαθεσιμότητα-συντηρησιμότητα (Reliability-Availability-Maintainability/RAM). Συγκεκριμένα ενισχύεται η θωράκιση, επανασχεδιάζεται η διάταξη εσωτερικής αποθήκευσης πυρομαχικών και υλικών ώστε να είναι ασφαλέστερη, αναβαθμίζεται το συγκρότημα ισχύος και η ανάρτηση, ενώ ενσωματώνεται νέο αδρανειακό σύστημα πλοήγησης, αυτοματοποίηση της τάξης του συστήματος για βολή και κρυπτογραφημένο σύστημα ζεύξης δεδομένων με ΚΔΠ, που επιτρέπει την μείωση του χρόνου προετοιμασίας για βολή σε μόλις 30 δευτερόλεπτα. Παράλληλα ο μεταφερόμενος φόρτος πυρομαχικών αυξάνεται από τα 36 στα 39 βλήματα. Στον αμερικανικό στρατό το M109A6 Paladin θα αντικατασταθεί από το Μ109 PIM (Paladin Integrated Management), το οποίο βρίσκεται σε φάση χαμηλού ρυθμού αρχικής παραγωγής έναντι απαίτησης για 580 συστήματα. Το νέο Μ109 φέρει κινητήρα, ανάρτηση και ερπύστριες κοινά με το Μ2 Bradley, ενώ ενσωματώνει και τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν για το NLOS-C.

Μ109L47 της ολλανδικής RDM. 85 Μ109Α3 αναβαθμίστηκαν με πυροβόλο 47 διαμετρημάτων της ελβετικής RUAG για το στρατό του Αμπού Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία στη συνέχεια απέκτησαν και νέα συστήματα πλοήγησης και ελέγχου πυρός της νοτιοαφρικανικής Denel.

Μ109L47 της ελβετικής RUAG. Η εταιρία προσφέρει σπονδυλωτό πακέτο αναβάθμισης βασισμένο στο Μ109 KAWEST του ελβετικού στρατού. Προσφέρεται το νέο πυροβόλο 47 διαμετρημάτων που βασίζεται στο πυροβόλο οχυρών Bison, αυξάνοντας το βεληνεκές στα 36,4 χιλιόμετρα με τα κατάλληλα πυρομαχικά, αυξάνεται ο ρυθμός βολής (δυνατότητα ταχείας βολής 3 βλημάτων σε 15 δευτερόλεπτα), ενώ παράλληλα ο φόρτος πυρομαχικών αυξάνεται σε 40 βλήματα και 64 προωθητικά γεμίσματα (28 βλήματα για τα Α1, 36 για τα Α2/Α3/Α5, 39 για τα Α6). Η αξιοπιστία και η επιχειρησιακή διαθεσιμότητα βελτιώνονται με νέο ηλεκτρικό σύστημα και διαγνωστικό εξοπλισμό. Το όχημα καθίσταται ικανό για επιχειρήσεις μέρα και νύκτα, ενσωματώνονται νέα ολοκληρωμένα συστήματα πλοήγησης και τάξης, σύστημα καταστολής πυρκαγιάς, προστασία από ηλεκτρομαγνητικούς παλμούς, ενώ γίνονται και βελτιώσεις στον κινητήρα και το σύστημα μετάδοσης για διατήρηση της ευκινησίας σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Μ109L52, προϊόν συνεργασίας της RDM και της Rheinmetall Defense. Αρχικά η RDM είχε παρουσιάσει πρωτότυπο με το πυροβόλο 52 διαμετρημάτων της BAE Systems από το AS-90 Braveheart, αλλά στη συνέχεια υιοθετήθηκε το πυροβόλο του γνωστού μας PzH 2000. Παράλληλα, τοποθετήθηκε νέο σύστημα γέμισης του πυροβόλου με έμβολο της αυστριακής Intertechnik και ΑΗΚ της Rheinmetall, για το οποίο φέρονται 35 βλήματα, αυξάνοντας το μέγιστο ρυθμό βολής στα 9-10 βλήματα/λεπτό, διατηρήσιμο για 2 λεπτά. Άλλες βελτιώσεις περιλαμβάνουν το BAE Systems Laser Inertial Artillery Pointing System (LINAPS), ραντάρ μέτρησης ταχύτητας εξόδου των βλημάτων, τηλέμετρο λέιζερ για άμεση βολή, σύστημα κλιματισμού/ΡΒΧΠ προστασίας και αναβαθμισμένο σύστημα περιστροφής του πύργου και ανύψωσης του οπλισμού, ενώ προαιρετικά μπορούν να αντικατασταθούν ο κινητήρας και το σύστημα μετάδοσης Οι απαιτήσεις επάνδρωσης μειώνονται από 6 σε 4 μέλη πληρώματος. Υποστηρίζεται ότι το αναβαθμισμένο αυτοκινούμενο πυροβόλο θα έχει το 90% των δυνατοτήτων του PzH 2000 με μόλις 20% του κόστους ανά μονάδα, ενώ η τελική διαμόρφωση εξαρτάται από τις ανάγκες και διαθέσιμα κονδύλια του χρήστη, καθώς το πακέτο είναι σπονδυλωτό. Αναφέρθηκε δε ότι η RDM Technology έχει συνάψει συμφωνία με την ΕΒΟ για την προώθηση του M109L52 στην Ελλάδα.

Για την επιλογή προγράμματος αναβάθμισης των ελληνικών Μ109, κύριο κριτήριο πέραν του κόστους θα πρέπει να είναι και η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη τυποποίηση και ομοιογένεια του στόλου. Για παράδειγμα, για μέρος του στόλου θα μπορούσε να υιοθετηθεί πυροβόλο 52 διαμετρημάτων, και για τα υπόλοιπα είτε να διατηρηθούν τα υπάρχοντα πυροβόλα, εφόσον έχουν επαρκές υπόλοιπο ζωής, είτε να τοποθετηθούν πυροβόλα 47 διαμετρημάτων με συνακόλουθη αύξηση των επιδόσεων. Επίσης επιθυμητή θα ήταν και η ομογενοποίηση του στόλου με την καθολική υιοθέτηση, έστω και σε δεύτερο χρόνο, του συγκροτήματος ισχύος του Α5. Η εφαρμογή προγραμμάτων αναβάθμισης των ελληνικών Μ109 σε συνδυασμό με άλλα μέσα και κατάλληλες τακτικές θα τα καταστήσει βιώσιμα επιχειρησιακά μακροπρόθεσμα, επιτρέποντας τη μετάθεση της αντικατάστασής τους σε χρόνο που οι οικονομικοί δείκτες θα έχουν βελτιωθεί σε βαθμό που θα την επιτρέπει.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει μνεία τουλάχιστον στο επιθυμητό της συμπλήρωσης των αυτοκινούμενων πυροβόλων με οχήματα ανεφοδιασμού πυρομαχικών (FAASV) και απόκτησης σύγχρονων φορτηγών οχημάτων για την μεταφορά των εφεδρικών πυρομαχικών των αυτοκινούμενων μοιρών πεδινού πυροβολικού, κατά τα πρότυπα των εξοπλισμένων με τα PzH 2000 μονάδων.πηγη